Ο πληθωρισμός έχει μειωθεί σημαντικά στην ευρωζώνη. Ο εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή μειώθηκε στο 2,9% σε ετήσια βάση, αφού κάποια στιγμή ξεπέρασε και το 10%.
Ωστόσο, η αισιοδοξία απουσιάζει. Τα μηνύματα από ειδικούς, κεντρικούς τραπεζίτες και άλλα ιδρύματα εξακολουθούν να δείχνουν κάποια ανησυχία. Όλα δείχνουν ότι η πρόσφατη συγκράτηση του πληθωρισμού θα μπορούσε να είναι απλώς μια ανάπαυλα πριν πάρει σάρκα και οστά ο πραγματικός κίνδυνος για τη σταθερότητα των τιμών: η αγορά εργασίας.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) πιστεύει ότι η στενότητα της αγοράς εργασίας και η αύξηση των μισθών μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τον στόχο για τον πληθωρισμό στην Ευρώπη.
Διάφοροι παράγοντες που τείνουν να αυξάνουν την ένταση στην αγορά εργασίας συμπίπτουν ή θα συμπέσουν με την πάροδο του χρόνου, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει έναν επικίνδυνο συνδυασμό για τη σταθερότητα των τιμών, σύμφωνα με τις τελευταίες περιφερειακές προβλέψεις του ΔΝΤ για την Ευρώπη.
Ωστόσο, η ίδια η έκθεση τονίζει ότι αυτός ο κίνδυνος θα μπορούσε να μειωθεί εάν η παραγωγικότητα άρχιζε να αυξάνεται με μεγαλύτερο ρυθμό με τη βοήθεια διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και κατάλληλων πολιτικών για τον μετριασμό της έντασης στην αγορά εργασίας.
Οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ πιστεύουν ότι η γήρανση του πληθυσμού (μειώνει το εργατικό δυναμικό), η συνεχής μείωση των ωρών εργασίας (είτε λόγω των προτιμήσεων των εργαζομένων είτε βάσει νόμου) και η προσωρινή έλλειψη εργαζομένων ήδη αναστατώνουν την αγορά εργασίας οδηγώντας πολλές εταιρείες να εφαρμόσουν αυτό που είναι γνωστό ως «αποθησαύριση εργασίας» .
Οι εταιρείες παλεύουν για να βρουν εργαζομένους ενώ κάνουν ό,τι είναι δυνατό για να διατηρήσουν αυτούς που ήδη έχουν, παρόλο που η δραστηριότητα και οι πωλήσεις έχουν μειωθεί. Δεν είναι τυχαίο το ιστορικό χαμηλό του 6,4% για το ποσοστό ανεργίας στην Ευρωζώνη.
Οι Sebastian Weber, Ippei Shibata, Ben Park και Chikako Baba, οικονομολόγοι του ΔΝΤ, προειδοποιούν ότι «οι πιέσεις στους μισθούς φαίνεται απίθανο να αμβλυνθούν βραχυπρόθεσμα. Οι μακροπρόθεσμες τάσεις μειώνουν ήδη την προσφορά εργασίας. Δημογραφικά στοιχεία και «μικρότερες» εβδομάδες εργασίας σημαίνει ότι οι εργοδότες αντιμετωπίζουν σκληρό ανταγωνισμό για να βρουν ειδικευμένους εργαζομένους και πρέπει να πληρώσουν περισσότερα για να τους διατηρήσουν”.
Πρόκειται για μια ανησυχία που ξεπερνά τα σύνορα του ΔΝΤ. Πριν από λίγες ημέρες, η Isabel Schnabel , μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), τόνισε αυτό το φαινόμενο: «Οι έρευνες συνεχίζουν να δείχνουν ότι η εργασία είναι ένας κρίσιμος παράγοντας που περιορίζει την παραγωγή. Η έλλειψη παραμένει κοντά στα ιστορικά υψηλά, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών. Ως αποτέλεσμα, οι εταιρείες ανταποκρίθηκαν στην αποδυνάμωση της οικονομικής δραστηριότητας, διατηρώντας τους υπαλλήλους τους από φόβο μήπως δεν μπορέσουν να βρουν εργαζομένους μόλις ανακάμψει η ζήτηση. Έτσι, παρά τη μεγαλύτερη προσαρμογή στην ιστορία του ευρώ, από 450 μονάδες βάσης σε λίγο περισσότερο από ένα χρόνο, το ποσοστό ανεργίας έχει πέσει σε ένα νέο ιστορικό χαμηλό», λέει ο Schnabel. Αυτό, λέει ο Γερμανός, είναι ένας ανοδικός κίνδυνος για τους μισθούς και τον πληθωρισμό.
Από την άλλη, παρατηρείται μια τάση που οδηγεί σε «μικρότερες» ώρες εργασίας (λιγότερες ώρες εργασίας). «Αυτή η τάση παρατηρείται σε διαφορετικές δημογραφικές ομάδες, αν και είναι πιο έντονη στους νέους εργαζόμενους, στους άνδρες εργαζόμενους και στους εργαζόμενους με παιδιά, αντανακλώντας πιθανώς αλλαγές στις προτιμήσεις», υποστηρίζουν οι ειδικοί του ΔΝΤ. Επίσης, σε αυτό το φαινόμενο προστίθεται η έντονη αύξηση των απουσιών από την εργασία.
Άλλοι παράγοντες που απειλούν να σφίξουν περαιτέρω την αγορά εργασίας προέρχονται από τη γήρανση του πληθυσμού και τη συνακόλουθη μείωση του εργατικού δυναμικού, κάτι «επικείμενο» που ήδη συμβαίνει σε ορισμένες χώρες. «Την τελευταία δεκαετία, η συμμετοχή του ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού αυξήθηκε σχετικά γρήγορα. Αλλά ακόμα κι αν συνεχιστεί αυτή η τάση, η προσφορά εργασίας θα μπορούσε να μειωθεί κατά 0,1% ετησίως τα επόμενα πέντε χρόνια, καθώς ο πληθυσμός γερνά, η αύξηση του πληθυσμού επιβραδύνεται και η μείωση των εβδομαδιαίων ωρών εργασίας συνεχίζεται», προειδοποιούν αυτοί οι ειδικοί. Συνολικά, το ΔΝΤ πιστεύει ότι “η αγορά εργασίας θα αυξήσει τον πληθωρισμό κατά μία μονάδα στη ζώνη του ευρώ το 2024.
Ταυτόχρονα, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την αύξηση της παραγωγικότητας γίνονται κρίσιμες. Κάτι τέτοιο θα μειώσει τις πληθωριστικές πιέσεις στην αγορά εργασίας και θα αυξήσει το μακροπρόθεσμο δυναμικό οικονομικής ανάπτυξης. Η ενίσχυση της προσφοράς εργατικού δυναμικού επιτρέποντας στους εργαζόμενους να εργάζονται περισσότερες ώρες, η απλούστευση της μετάβασης μεταξύ των θέσεων εργασίας, ο εξοπλισμός νέων γενεών για μελλοντικές θέσεις εργασίας, η επανειδίκευση των εργαζομένων και η διευκόλυνση της ενσωμάτωσης των μεταναστών εργαζομένων έχουν όλα να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο”.
