Το ψωμί αποτελεί βασικό προϊόν στη διατροφή πολλών χωρών.
Συνήθως, το ψωμί παρασκευάζεται από αλεύρι σίτου (λευκό αλεύρι) και νερό αναμειγμένο με μαγιά.
Η ζύμη αφήνεται να φουσκώσει και τελικά ψήνεται στον φούρνο. Ποια είναι, όμως, η ιστορία της παρασκευής του ψωμιού;
Ακολουθούν δέκα πράγματα που ίσως δεν γνωρίζετε για το ψωμί.
Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει στοιχεία από προϊόντα αρτοποιϊας ηλικίας 30.000 ετών: Στοιχεία από προϊόντα αρτοποιίας που χρονολογούνται πριν από 30.000 χρόνια έχουν ανακαλύψει οι αρχαιολόγοι. Την περίοδο της Προϊστορικής εποχής, οι άνθρωποι εξήγαγαν άμυλο από τις ρίζες ορισμένων φυτών.
Εκτιμάται ότι στη συνέχεια άπλωναν αυτή την αμυλώδη ζύμη σε πέτρες και την μαγείρευαν πάνω από τη φωτιά, κάτι που θεωρείται ότι ήταν η πρώιμη μορφή ψωμιού. Οι αρχαιολόγοι εντόπισαν τα συγκεκριμένα δεδομένα, αναλύοντας υπολείμματα αμύλου σε πέτρες που βρέθηκαν στην Ιταλία, την Τσεχία και τη Ρωσία.
Οι Σουμέριοι ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν μαγιά για να «φουσκώσει» το ψωμί: Οι Σουμέριοι ήταν αρχαίος λαός ο οποίος εμφανίστηκε στη περιοχή της Μεσοποταμίας μεταξύ 6.000 και 4.000 π.Χ. Αυτός ο αρχαίος λαός θεωρείται ο πρώτος που χρησιμοποίησε φυσική μαγιά για να φουσκώσει το ψωμί.
Η μαγιά μπορεί να βρεθεί σχεδόν παντού, ειδικά στα δημητριακά.
Οι αρχαίοι Ευρωπαίοι χρησιμοποιούσαν αφρό μπύρας για να φουσκώσουν το ψωμί τους: Οι Γαλάτες και οι Ίβηρες αφαιρούσαν τον αφρό της μπύρας τους κατά τη διαδικασία της ζύμωσης. Μ’ αυτό τον αφρό, που φέρει την ονομασία μαγιά μπύρας (barm), έφτιαχναν ένα μαλακό και αφράτο ψωμί (barm cake).
Το συγκεκριμένο ψωμί εξακολουθεί να είναι δημοφιλές στη βόρεια Αγγλία και συνήθως βάζουν μέσα μπέικον ή τηγανητές πατάτες.
Το ψωμί με προζύμι παρασκευάζεται για πάνω από 5.500 χρόνια: Το ψωμί με προζύμι είναι μια από τις παλαιότερες μεθόδους για την παρασκευή ψωμιού που χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα.
Το προζύμι είναι ένα κομμάτι άψητο ζυμάρι από το ψωμί της προηγούμενης ημέρας, το οποίο χρησιμοποιούνταν για να φουσκώσει το ψωμί της επόμενης ημέρας. Η παλαιότερη αναφορά για παρασκευή ψωμιού με προζύμι ανάγεται το 3700 π.Χ. στην Ελβετία.
Οι τορτίγιες ήταν βασικό προϊόν της διατροφής των Μάγια: Το καλαμπόκι καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά στο Μεξικό, πριν από περίπου 10.000 χρόνια. Έτσι γεννήθηκε η τοπική τορτίγια καλαμποκιού (tlaxcalli), μετά την άλεση του συγκεκριμένου δημητριακού και την προσθήκη νερού για την ζύμη.
Στην ουσία, το όνομα του μεξικανικού κράτους «Tlaxcala» σημαίνει «τόπος της τορτίγιας» στην διάλεκτο των Αζτέκων (Nahuatl)
Η Γαλλία ψήνει περίπου 6 δισεκατομμύρια μπαγκέτες ετησίως: Η μπαγκέτα (baguette) είναι ένας μακρύ, λεπτό είδος ψωμιού που προέρχεται από τη Γαλλία. Συνήθως κατασκευάζεται από απλή ζύμη, και διακρίνεται από το χαρακτηριστικό μήκος του και την τραγανή του κόρα. Μια μπαγκέτα έχει διάμετρο περίπου 5-6 εκατοστά και σύνηθες μήκος 65 περίπου εκατοστά, μπορεί όμως να φτάσει και το 1 μέτρο.
Το 2022, η τεχνογνωσία και ο πολιτισμός της μπαγκέτας προστέθηκε στις λίστες Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Το 1993, το Γαλλικό Κοινοβούλιο πέρασε το Le Décret Pain (Το Διάταγμα του Άρτο). Το εν λόγω διάταγμα ορίζει ότι τα ψωμιά που υπάγονται στο όνομα «pain maison» (χειροποίητο ψωμί) πρέπει να ζυμώνονται και να ψήνονται στην τοποθεσία πώλησής τους.
Επίσης, απαγορεύει τη χρήση προπαρασκευασμένης ζύμης για τη παρασκευή μπαγκετών.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα για την παρασκευή της γαλλικής μπαγκέτας; Υπάρχουν αρκετές θεωρίες για την προέλευση της περίφημης γαλλικής φραντζόλας. Σύμφωνα με μια θεωρία, ο Ναπολέων Βοναπάρτης διέταξε να παρασκευαστεί ένα μακρύ, λεπτό καρβέλι, έτσι ώστε οι στρατιώτες του να μπορούν να μεταφέρουν εύκολα τις μερίδες τους.
Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, οι μπαγκέτες παρασκευάστηκαν κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης όταν το ψωμί ήταν σπάνιο. Η έλλειψη οδήγησε στην ανάγκη για μια πολύ άπαχη ζύμη, ώστε το ψωμί να γίνει πιο φθηνό και προσιτό.
Το αρμενικό lavash προστατεύει τα μωρά από το «κακό μάτι»: Το λαβάς (lavash) είναι ένα μαλακό, λεπτό κομμάτι ψωμιού που έχει βαθιές ρίζες στην αρμενική κουλτούρα. Στους παραδοσιακούς γάμους, παίζει τελετουργικό ρόλο, καθώς τοποθετείται στους ώμους των νεόνυμφων για να φέρει τη γονιμότητα και την ευημερία.
Επίσης, τοποθετούν λαβάς στα νεογέννητα να τα προστατεύσουν από το κακό μάτι.
Η λέξη lavash προέρχεται από το αρμενικό lav kashas (να είναι καλά τεντωμένο). Το 2014 συμπεριλήφθηκε στον Κατάλογο της UNESCO για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν μουχλιασμένο ψωμί για τη θεραπεία πληγών: Στην αρχαία Αίγυπτο το ψωμί είχε περίοπτη θέση στην κοινωνία και στην οικογένεια. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν μουχλιασμένο ψωμί για την θεραπεία πληγών και εγκαυμάτων, ώστε να αποτρέψουν την μόλυνση.
Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1928 ο Άγγλος ερευνητής Αλεξάντερ Φλέμινγκ το 1928 παρατήρησε -εντελώς τυχαία- ότι η πράσινη μούχλα παρήγαγε μια ουσία που ανέστελλε τη δραστηριότητα μερικών βακτηρίων και την ονόμασε πενικιλλίνη.
Το παλαιότερο κομμάτι ψωμιού που έχει διασωθεί είναι άνω των 14.000 ετών: Στις 12 Ιουνίου 2018, μια ομάδα αρχαιολόγων από το Πανεπιστήμιο της Δανίας ανακάλυψε ένα κομμάτι ψωμιού στη Μαύρη Έρημο στην Ιορδανία. Το ψωμί είχε παρασκευαστεί σε μια θερμαινόμενη πέτρα και αποτελούνταν από άγριο σιτάρι, κριθάρι και αποξηραμένες ρίζες άγριων φυτών.
Εκτός από την ηλικία του, δεν είναι γνωστά άλλα στοιχεία για το ψωμί, αλλά η σπουδαία ανακάλυψη βοήθησε τους αρχαιολόγους να καταλάβουν ότι το ψωμί αποτελούσε μέρος της διατροφής των αρχαίων λαών.
