Θέλετε να μάθετε αν η ομιλία σας μπορεί να αποκαλύψει πληροφορίες για τη μελλοντική σας γνωστική υγεία και την άνοια; Επιστήμονες εντόπισαν ένα χαρακτηριστικό στη φωνή και τον τρόπο ομιλίας που θα μπορούσε να προμηνύει γνωστική έκπτωση. Δείτε τι ακριβώς ανακάλυψαν, πώς σχετίζεται με τη λειτουργία του εγκεφάλου και τι μπορείτε να κάνετε για να διατηρήσετε το μυαλό σας σε εγρήγορση.
Πώς συνδέεται η ομιλία με την άνοια;
Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Γήρανσης, λεπτές αλλαγές στην ομιλία μπορεί να αποτελούν πρώιμα σημάδια της νόσου Αλτσχάιμερ. Η έρευνα διαπίστωσε ότι άτομα με ήπια γνωστική εξασθένηση, η οποία συχνά προηγείται της νόσου Αλτσχάιμερ, παρουσίαζαν αλλαγές στην ομιλία τους, όπως πιο αργό ρυθμό, περισσότερες παύσεις και δυσκολία στην εύρεση των κατάλληλων λέξεων. Αυτά τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η ανάλυση της ομιλίας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για την έγκαιρη ανίχνευση της νόσου Αλτσχάιμερ.
«Μπορείς να μου δώσεις το… πώς το λένε; Είναι ακριβώς δίπλα στο… εκείνο το πράγμα», είναι ένα παράδειγμα.
Πολλοί από εμάς βιώνουμε τη λεγόμενη «λαθολογική» δυσκολία, δηλαδή τη δυσκολία εύρεσης λέξεων, στην καθημερινότητά μας. Αυτό το φαινόμενο τείνει να γίνεται πιο έντονο με την ηλικία.
Η συχνή δυσκολία στην ανεύρεση της σωστής λέξης μπορεί να αποτελεί ένδειξη αλλαγών στον εγκέφαλο που συνδέονται με τα πρώιμα («προκλινικά») στάδια της νόσου Alzheimer, πριν εμφανιστούν πιο εμφανή συμπτώματα.
Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο υποστηρίζει ότι ο ρυθμός ομιλίας και όχι η δυσκολία εύρεσης λέξεων είναι πιο ακριβής δείκτης της υγείας του εγκεφάλου στους ηλικιωμένους.
Η ταχύτητα ομιλίας και η γνωστική υγεία
Οι ερευνητές ζήτησαν από 125 υγιείς ενήλικες, ηλικίας 18 έως 90 ετών, να περιγράψουν λεπτομερώς μια σκηνή. Οι ηχογραφήσεις αυτών των περιγραφών αναλύθηκαν στη συνέχεια από λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης (AI) που εξήγαγε χαρακτηριστικά όπως:
- Ο ρυθμός ομιλίας
- Η διάρκεια των παύσεων μεταξύ των λέξεων
- Η ποικιλία των λέξεων που χρησιμοποιήθηκαν
Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν επίσης σε μια τυπική σειρά τεστ που μετρούν τη συγκέντρωση, την ταχύτητα σκέψης και την ικανότητα σχεδιασμού και εκτέλεσης καθημερινών εργασιών.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ηλικιακή εξασθένηση των «εκτελεστικών» ικανοτήτων συνδέεται στενά με τον ρυθμό ομιλίας ενός ατόμου. Αυτό υποδηλώνει μια γενικότερη γνωστική επιβράδυνση, πέρα από τη δυσκολία εύρεσης των σωστών λέξεων.
Ένα νέο εργαλείο αξιολόγησης
Ένα καινοτόμο στοιχείο της μελέτης ήταν η χρήση του «τεστ παρεμβολής εικόνας-λέξης», το οποίο διαχωρίζει τα δύο στάδια της ονομασίας ενός αντικειμένου:
- Εύρεση της σωστής λέξης
- Εντολή στο στόμα να την προφέρει
Κατά τη διάρκεια του τεστ, οι συμμετέχοντες έβλεπαν εικόνες καθημερινών αντικειμένων (π.χ. μια σκούπα), ενώ παράλληλα άκουγαν έναν ηχητικό απόσπασμα μιας λέξης:
- είτε με σχετική σημασία (π.χ. “σφουγγαρίστρα”, που κάνει πιο δύσκολη την ανάκληση της σωστής λέξης)
- είτε με παρόμοιο ήχο
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο φυσικός ρυθμός ομιλίας των ηλικιωμένων σχετιζόταν με την ταχύτητα ονομασίας εικόνων. Αυτό υποδηλώνει ότι η επιβράδυνση στην επεξεργασία πληροφοριών μπορεί να είναι ένας γενικότερος παράγοντας γνωστικής γήρανσης, αντί για μια μεμονωμένη δυσκολία ανάκλησης λέξεων.
Μια πιο ακριβής μέθοδος στην ανίχνευση του Alzheimer
Παρότι η μελέτη αυτή προσφέρει ενδιαφέροντα στοιχεία, η εύρεση λέξεων μέσω εικόνων δεν αντικατοπτρίζει απόλυτα την πολυπλοκότητα του καθημερινού λόγου.
Μια πιο ακριβής μέθοδος είναι οι δοκιμασίες λεκτικής ευχέρειας, όπου οι συμμετέχοντες πρέπει να παράγουν όσες περισσότερες λέξεις μπορούν από μια συγκεκριμένη κατηγορία (π.χ. ζώα, φρούτα) ή που ξεκινούν από ένα συγκεκριμένο γράμμα, μέσα σε ένα χρονικό όριο.
Αυτή η διαδικασία προσομοιάζει πραγματικές συνομιλίες, καθώς απαιτεί την ενεργή ανάκληση και παραγωγή λέξεων από το λεξιλόγιο του ατόμου.
Η σημασία των λεκτικών τεστ στην ανίχνευση της νόσου Alzheimer
Οι δοκιμασίες λεκτικής ευχέρειας:
- Δεν επηρεάζονται σημαντικά από τη φυσιολογική γήρανση (σύμφωνα με μελέτη του 2022)
- Μπορούν να αποκαλύψουν νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως η νόσος Alzheimer
- Βοηθούν τους γιατρούς να διαχωρίσουν τη φυσιολογική ηλικιακή γνωστική έκπτωση από την παθολογική
Αυτό συμβαίνει επειδή η δοκιμασία ενεργοποιεί διάφορες περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με:
- Τη γλώσσα
- Τη μνήμη
- Τις εκτελεστικές λειτουργίες
Ανοίγοντας νέους δρόμους στην έρευνα
Παρότι η μελέτη του Πανεπιστημίου του Τορόντο εστίασε σε αντικειμενικά δεδομένα (όπως οι παύσεις στην ομιλία), η ενσωμάτωση υποκειμενικών αναφορών από τους συμμετέχοντες σχετικά με τη δική τους εμπειρία ανάκλησης λέξεων θα μπορούσε να προσφέρει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της γνωστικής διαδικασίας.
Προσωπικές αναφορές σχετικά με τη δυσκολία εύρεσης λέξεων θα μπορούσαν να συμπληρώσουν τα εργαστηριακά δεδομένα και να οδηγήσουν στη δημιουργία πιο αποτελεσματικών εργαλείων για την πρώιμη διάγνωση της γνωστικής έκπτωσης.
Η σημασία της ταχύτητας ομιλίας στη γνωστική υγεία
Η έρευνα αυτή ανοίγει νέους δρόμους στην ανίχνευση νευροεκφυλιστικών παθήσεων, δείχνοντας ότι δεν έχει σημασία μόνο το τι λέμε, αλλά και πόσο γρήγορα το λέμε.
Με τη βοήθεια της επεξεργασίας φυσικής γλώσσας (ένα είδος τεχνητής νοημοσύνης που αναλύει τον ανθρώπινο λόγο), μπορούμε πλέον να εντοπίζουμε λεπτές αλλαγές στην ομιλία, όπως η επιβράδυνση του ρυθμού, οι οποίες μπορεί να σηματοδοτούν πρώιμα σημάδια γνωστικής έκπτωσης.
Η χρήση τέτοιων τεχνολογιών μπορεί να βοηθήσει στον αυτόματο εντοπισμό αλλαγών στη γλωσσική ικανότητα και να συμβάλει στην πρώιμη διάγνωση της νόσου Alzheimer και άλλων μορφών άνοιας, πολύ πριν εμφανιστούν τα πιο σοβαρά συμπτώματα.
Το άρθρο συνοπτικά
- Λεπτές αλλαγές στον ρυθμό και τη ροή της ομιλίας μπορεί να αποτελούν πρώιμα σημάδια γνωστικής έκπτωσης και της νόσου Alzheimer.
- Η ταχύτητα ομιλίας φαίνεται να συνδέεται στενά με την ηλικιακή εξασθένηση των εκτελεστικών λειτουργιών του εγκεφάλου.
- Δοκιμασίες λεκτικής ευχέρειας, που αξιολογούν την ικανότητα ανάκλησης και παραγωγής λέξεων, μπορούν να συμβάλλουν στην έγκαιρη διάγνωση της άνοιας.
- Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση μικρών αλλαγών στην ομιλία, ανοίγοντας νέους δρόμους για την πρόληψη και διάγνωση νευροεκφυλιστικών ασθενειών.
Πηγή: oloygeia.gr
Καρκίνος παχέος εντέρου: Η Νο1 κίνηση για να μειώσετε τον κίνδυνο, σύμφωνα με ογκολόγο
