του Γιώργου-Άγγελου Παπαϊωάννου*
Το όνειρο της ιδιοκατοίκησης σταμάτησε με την κρίση του 2009, βίαια και τραγικά. Δεν γνωρίζω κανένα νέο/α (18-35 ετών) στην Ελλάδα να έχει ως άμεσο στόχο την αγορά κατοικίας. Αν μου το έλεγε θα τον/την κοιτούσα ίσως περίεργα ρωτώντας «Where is the money Lebowski?».
Η στεγαστική κρίση είναι η σύγκρουση μεταξύ της πολιτικής της αδιαφορίας και της ενσυναίσθησης. Οι μεγαλύτερες γενιές οφείλουν να έρθουν στη θέση της φοιτήτριας από την Κάλυμνο που πέρασε Αθήνα, η οικογένεια της δεν μπορεί να την στηρίξει οικονομικά και πρέπει να δουλεύει παράλληλα με τις σπουδές της· να ακούσουν τον αναπληρωτή δάσκαλο που διορίστηκε στον Πλακιά και βρήκε σπίτι στο Ρέθυμνο αλλά πρέπει να πηγαινοέρχεται κάθε μέρα, και κανείς δεν του καλύπτει τα οδοιπορικά· να καταλάβουν τους νέους/ες από τα δυτικά της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας που ακόμα μένουν στο παιδικό τους δωμάτιο, ενώ δουλεύουν· να νιώσουν το άγχος, την κούραση και την αγωνία των νέων που προσπαθούν να βρουν μία αξιοπρεπή κατοικία.
Πώς τοποθετούνται λοιπόν τα ελληνικά κοινοβουλευτικά κόμματα; Αρκετά δεν παίρνουν θέση (π.χ. Ελληνική Λύση, Πλεύση Ελευθερίας, Νίκη). Το ΠΑΣΟΚ έχει το πιο τεκμηριωμένο και επικαιροποιημένο πρόγραμμα θέσεων για το στεγαστικό ζήτημα. Το ΚΚΕ δίνει έμφαση στους πλειστηριασμούς ακινήτων και τη φοιτητική στέγη με δυναμική κοινωνική παρουσία. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ένα διευρυμένο πακέτο θέσεων, βέβαια από τη στιγμή της δημοσίευσής τους έχουν μεσολαβήσει δύο αλλαγές ηγεσίας. Η Νέα Αριστερά ενσωματώνει τη στέγαση ως προτεραιότητα στα συνεδριακά κείμενά της, αναγκαία όμως θεωρείται η περαιτέρω εξειδίκευσή τους. Η κυβέρνηση; Η ΝΔ χαρακτηρίζεται από μία υπέρμετρη εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της αγοράς και στη μη-ανάγκη κρατικής παρέμβασης. Οι περιορισμένες ρυθμίσεις και πρωτοβουλίες αφορούν ένα μικρό αριθμό ευάλωτων ομάδων, ιδιοκτητών ή νέων από ανώτερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα (π.χ. Σπίτι Ι & ΙΙ).
Ορισμένα μέτρα που θέτει προς συζήτηση το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Νεολαίας είναι τα εξής:
Σε εθνικό επίπεδο
– Ρύθμιση στις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης, τύπου AirBnB, με περιορισμούς στη διάρκεια μίσθωσης για συγκεκριμένο αριθμό ημερών ανά σεζόν και σε ζώνες υψηλής ζήτησης.
– Δημόσιες επενδύσεις για την κατασκευή κατοικιών, ειδικά για φοιτητές/ριες, διασφαλίζοντας έτσι βιώσιμα ενοίκια στην ιδιωτική αγορά ακινήτων και επαρκή προσφορά δημόσιων κατοικιών με κοινωνικά κριτήρια.
– Έλεγχος ενοικίων με προσαρμογή τιμών στο κόστος ζωής στην ιδιωτική αγορά ακινήτων, όπου χρειάζεται.
– Προώθηση μη-κερδοσκοπικών και συνεταιριστικών μοντέλων στέγασης εξασφαλίζοντας μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και κοινωτική ιδιοκτησία (community-led housing).
– Πολιτικές περιφερειακής ανάπτυξης με εστίαση στη βελτίωση υποδομών και βιώσιμης στέγασης αναδεικνύοντας την περιφέρεια ως ελκυστικό προορισμό.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο
– Εξαίρεση επενδύσεων κοινωνικής κατοικίας από τους δημοσιονομικούς περιορισμούς του Συμφώνου Σταθερότητας.
– Περιορισμός εμπλοκής κερδοσκοπικών ιδιωτικών επενδυτών (πχ. private equity funds).
– Σχέδιο δράσης καταπολέμησης της αστεγίας παρέχοντας σταθερή και δωρεάν κατοικία.
Από τη Λισαβόνα και τη Ρώμη μέχρι το Άμστερνταμ και το Βερολίνο η ευρωπαϊκή νεολαία υπενθυμίζει ότι η στέγαση δεν είναι όχημα κερδοφορίας αλλά κοινωνικός χώρος και η πρόσβαση σε αυτόν καθολικό δικαίωμα. Γιατί ένα σπίτι είναι κάτι παραπάνω από τέσσερις τοίχους. Είναι η αρχή μιας ανεξάρτητης ζωής.
*Ο Γιώργος-Άγγελος Παπαϊωάννου είναι αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Νεολαίας
