Κάποιες φορές η επαναληπτικότητα των φαινομένων είναι καθησυχαστική. Ακούς για παράδειγμα και φέτος ότι «οι εκδρομείς του Πάσχα ταξιδεύουν με σύμμαχο τον καλό καιρό», ότι «η πληρότητα στους δημοφιλείς προορισμούς αγγίζει το 90%» ή πως «η πασχαλιάτικη αγορά είναι πεσμένη 10% σε σχέση με πέρυσι». Και έτσι, με ενσωματωμένες αυτές τις φράσεις στα ήθη και τα έθιμα της περιόδου, βεβαιώνεσαι πως η γιορτή της Ανάστασης επιστρέφει αδιατάρακτα ακριβώς όπως την ήξερες. Η ζωή συνεχίζεται κανονικά, θωρακισμένη με όλα τα κλισέ της.
Η «Μέρα της Μαρμότας», όμως, δεν είναι πάντοτε καταπραϋντική. Πάλι τρολ και υπερπαραγωγή τοξικότητας; Ξανά αδιαφανείς σχέσεις, τριγωνικές, πολυγωνικές, πυραμιδικές και κάθε πιθανού και απίθανου γεωμετρικού σχήματος; Ακόμη ένα «αντισύστημα» κάποιου εικαζόμενου ηθικού πλεονεκτήματος που υπόσχεται πως θα σαρώσει το διεφθαρμένο «σύστημα»; Και άλλοι διχασμοί και χίμαιρες; Γιατί έχουν ενσωματωθεί στη δημόσια ζωή αυτά τα ήθη και έθιμα τόσο ώστε να απαντούν στο ερώτημα «Τι είν’ η πατρίδα μας;».
Είναι μάλλον μια πατρίδα όπου μηχανισμοί προπαγάνδας διαθέτουν άφθονο ελεύθερο χρόνο όχι μόνο για να αφιερώνονται στην κοπτοραπτική αλλά και για να μοιράζουν εξώδικα. Είναι και η πατρίδα ενός κατά βάση κρατικοδίαιτου και κατά περίπτωση παρασιτικού καπιταλισμού: ακόμη και οι χομπίστες φιλελεύθεροι ιδιώτες του πληρώνονται για υπηρεσίες στο κράτος. Αν επέστρεφε κανείς στην ασφάλεια και στη νοσταλγία των κλισέ, θα θυμόταν πως ένα από τα πιο ισχυρά μεταπολιτευτικά σύμβολα είναι ο «κρατικός κορβανάς». Θα θυμόταν ακόμη πως εκεί απλώνονται πολλά από τα αόρατα χέρια της αγοράς.
Δεν είναι ακριβώς η αόρατος χειρ του Ανταμ Σμιθ. Η αυτορρύθμιση στον κρατικοδίαιτο καπιταλισμό είναι κάτι σαν νταραβέρι. Προκύπτει έτσι μια οικονομία των «δικών μας παιδιών» και ένα παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο εντάσσεται και αυτό στην επαναληπτικότητα των φαινομένων: όλο και κάποιος θα πει πως πρέπει επιτέλους να αλλάξει, πάντα κάποιος θα επισημάνει την αδιαφάνεια και το αδιέξοδο για να υποσχεθεί την εκθεμελίωσή του.
Εντάξει, δεν είναι απλό για ένα μοντέλο του οποίου εάν ο ένας πυλώνας είναι οι υπηρεσίες στο κράτος, ο άλλος είναι το real estate. Είναι και αυτό η πατρίδα μας. Μια δημόσια γη όπου χύνονται τόνοι μπετόν στον αστικό ιστό της πόλης, στα Σαρακήνικα της Μήλου, σε κάθε διαθέσιμο ή αδιάθετο οικόπεδο και ακτή. Εκεί θεμελιώνεται ο επενδυτικός πυρετός της πατρίδας. Αλλά και εκεί εξαντλείται: Στα διεθνή επενδυτικά συνέδρια, έλεγε Ελληνας του εξωτερικού, η ελληνική ατζέντα είναι μονοθεματική. Οι ομοεθνείς παπαγαλίζουν το κτηματομεσιτικό Ελντοράντο μας και όλοι οι άλλοι απορούν για την ένδεια των επενδυτικών προσκλήσεων – «Δεν έχετε τίποτε άλλο;».
Αλήθεια, έχουμε; Μάλλον όχι. Στην πατρίδα μας ακόμα και η επιστημονική έρευνα ασφυκτιά κάτω από το βάρος του κρατικοδίαιτου καπιταλισμού. Τα καλύτερα μυαλά ήρθαν, είδαν και ξαναφεύγουν επειδή τα κονδύλια μοιράζονται με τον ίδιο κανόνα, υπόκεινται στο ίδιο μοντέλο, ακολουθούν τις ίδιες διαδρομές. Νομότυπα ή παράτυπα, αλλά πάντως εντελώς αντιπαραγωγικά. Ετσι η πατρίδα εξακολουθεί να «διώχνει τα παιδιά της» και έτσι επαναλαμβάνεται η ιστορία της. Ως μια ιστορία μικρών και μεγαλύτερων εμφυλίων μεταξύ γηγενών που αποβάλλει ως ξένο σώμα κάθε παρέκκλιση από το μοντέλο σε όποια γλώσσα και αν μιλάει.
Κι όμως. Στην κοσμική μας Ανάσταση δοξολογούνται μονίμως οι «μεταρρυθμίσεις» και ο «εκσυγχρονισμός», η «κανονικότητα» και η «πρόοδος». Δοξολογούνται και διαψεύδονται στους μεταπολιτευτικούς μας κύκλους για να μείνει μόνο η ματαιωμένη προσδοκία μιας Ανάστασης που προαναγγέλλεται διαρκώς αλλά ποτέ δεν έρχεται. Αλλά μήπως αυτή δεν είναι η πατρίδα μας;
