Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο σηματοδότησε μια νέα εποχή για το παγκόσμιο εμπόριο που χαρακτηρίζεται από επιστροφή στον προστατευτισμό και τις εντάσεις που προκαλεί σαν αυτόκλητος παγκόσμιος σερίφης σην παγκόσμια οικονομία. Είναι η αρχή ενός νέου παγκόσμιου εμπορικού πολέμου.
Απέναντι σε αυτό, η ΕΕ αντιπαραθέτει τη σύναψη συμμαχιών σχεδόν με όλους όσους ο Τραμπ βρίσκεται σε πόλεμο.
Ο Ντόναλντ Τραμπ γυρίζει την πλάτη του στο ελεύθερο εμπόριο και, μαζί με αυτό, στη διατλαντική εμπορική σχέση αξίας 1,6 τρισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτό παρακινεί την Ευρωπαϊκή Ένωση να συνάψει εμπορικές συμφωνίες σχεδόν με όλους τους άλλους.
Το διατλαντικό εμπόριο που τορπιλίζει ο Τραμπ ανέρχεται σε 1,6 τρισ. ευρώ. Οι ΗΠΑ αποτελούν το 13% του παγκόσμιου εμπορίου. Η ΕΕ, η μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο, η αγορά των 27 χωρών και 450 εκατομμυρίων καταναλωτών, αποτελεί περίπου το 16%.
«Οι χώρες παρατάσσονται για να συνεργαστούν μαζί μας», δήλωσε στο Politico η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Από την αρχή της δεύτερης θητείας της, η επικεφαλής της Κομισιόν ολοκλήρωσε τις συνομιλίες για μια πολυαναμενόμενη συμφωνία με το μπλοκ Mercosur της Λατινικής Αμερικής, καλείται να συνάψει μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ινδία φέτος και επανεκκίνησε συνομιλίες με τις Φιλιππίνες, τη Μαλαισία, την Ταϊλάνδη και άλλες χώρες.
Το Politico συνοψίζει τις συμφωνίες που προωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι οποίες θα μπορούσαν να αυξήσουν την παγκόσμια επιρροή της ΕΕ και να τη θωρακίσουν απέναντι στην επιθετική εμπορική πολιτική της αμερικανικής κυβέρνησης.
Mercosur
Μέσα σε μια εβδομάδα από την ορκωμοσία της δεύτερης Επιτροπής της οποίας ηγείται, τον περασμένο Δεκέμβριο, η φον ντερ Λάιεν ταξίδεψε στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης, για να δώσει τα χέρια με τους ηγέτες των χωρών Mercosur -Αργεντινή, Βραζιλία, Παραγουάη και Ουρουγουάη- σε μια συμφωνία που θα δημιουργούσε μια αγορά με περισσότερους από 700 εκατομμύρια καταναλωτές και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Συναντά, όμως, εμπόδια εκ των έσω: Οι Ευρωπαίοι αγρότες, ειδικά στη Γαλλία, εξακολουθούν να αντιτίθενται σθεναρά στη συμφωνία, η οποία βρίσκεται στα σκαριά εδώ και 25 χρόνια, φοβούμενοι τον ανταγωνισμό από τις φθηνές εισαγωγές της Νότιας Αμερικής. Οι πολιτικοί ηγέτες της Γαλλίας έχουν πάρει θέση κατά της συμφωνίας Mercosur, ενώ αντίθεση εκφράζεται και από την Πολωνία, το Βέλγιο και την Ιρλανδία.
Οι αγρότες αρνούνται να κατευναστούν, παρόλο που η συμφωνία ορίζει χαμηλές ποσοστώσεις εισαγωγών σε είδη όπως το βόειο κρέας, τα πουλερικά και η ζάχαρη.
Παράλληλα, υπάρχει το θέμα της αποψίλωσης των δασών, ειδικά στην περίπτωση της Βραζιλίας, όπου ορισμένοι ανησυχούν ότι οι εταιρείες ενδέχεται να προσπαθήσουν να παρακάμψουν τον κανονισμό της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών (EUDR).
Οσο για το πότε θα μπορούσε να ολοκληρωθεί και να μπει σε εφαρμογή, φαίνεται ότι ο εμπορικός πόλεμος εναντίον όλων που κήρυξε ο Τραμπ έχει αλλάξει και το κλίμα σε σχέση με τη Mercosur, με ορισμένες χώρες που εξέφραζαν σκεπτικισμό, όπως η Αυστρία, να κάνουν μεταστροφή υπέρ της συμφωνίας.
Η ψηφοφορία στο Συμβούλιο θα διεξαχθεί είτε τον Σεπτέμβριο είτε τον Οκτώβριο, υπό την εποπτεία της Δανίας, με την τελική υπογραφή να αναμένεται μέχρι το τέλος του έτους.
Ινδία
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ταξίδεψε στην Ινδία τον Φεβρουάριο με το νέο της Κολλέγιο Επιτρόπων για να υποβάλει μια Συμφωνία Εμπορικής Σχέσης την οποία αποκάλεσε «τη μεγαλύτερη συμφωνία αυτού του είδους οπουδήποτε στον κόσμο».
Μια εμπορική συμφωνία θα δημιουργούσε μια κοινή αγορά σχεδόν 2 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, συνδέοντας την Ινδία, που εξελίσσεται στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, πιο κοντά στον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο, την ΕΕ.
Πάντως, η ιστορία δείχνει ότι δεν είναι ό, τι πιο εύκολο η επίτευξη μιας τέτοιας συμφωνίας. Το 2013, μια αντίστοιχη συμφωνία κατέρρευσε μετά από έξι χρόνια και 15 γύρους συνομιλιών, αφήνοντας την Ευρώπη απογοητευμένη σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά σε τομείς που από τα αυτοκίνητα μέχρι τα ποτά.
Το 2021 οι μακροχρόνιες συνομιλίες ξεκίνησαν για άλλη μια φορά σε μια τριμερή εμπορική συμφωνία με την ελπίδα να λυθούν ζητήματα όπως οι υψηλοί δασμοί της Ινδίας στα εισαγόμενα αυτοκίνητα.
Ινδία και ΕΕ φιλοδοξούν να υπάρξει συμφωνία φέτος
Ενα άλλο ευαίσθητο θέμα για το Νέο Δελχί είναι ο σχεδιαζόμενος φόρος άνθρακα στα σύνορα της ΕΕ, με τον άνθρωπο του Μόντι, σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, τον υπουργό Εμπορίου Πιγιούς Γκόγιαλ, να απειλεί με αντίποινα που, όπως λέει, θα ηχούσε ως «θανατηφόρος κώδωνας της μεταποίησης στην Ευρώπη».
Πάντως, τόσο η φον ντερ Λάιεν όσο και ο Ναρέντρα Μόντι έχουν διατυπώσει τον φιλόδοξο στόχο να ολοκληρώσουν τη συμφωνία φέτος. Ωστόσο, με τον Τραμπ να πιέζει επίσης την Ινδία να ανοίξει την αγορά της, το Νέο Δελχί επιδιώκει λιγότερο καταναγκαστικές και πιο συναινετικές εμπορικές σχέσεις.
Ο Μόντι θα θέλει επίσης να παίξει το χαρτί της εμπορικής διαμάχης μεταξύ Ουάσινγκτον και Βρυξελλών, προκειμένου να πετύχει την καλύτερη συμφωνία. Ο Γκόγιαλ αναμένεται στις Βρυξέλλες στις 1-2 Μαΐου για τη δεύτερη επίσκεψή του το 2025, ενόψει ενός ακόμη γύρου επίσημων συνομιλιών από τις 12 έως τις 16 Μαΐου στο Νέο Δελχί.
Αυστραλία
Γιατί έχει σημασία; Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Αυστραλίας και της ΕΕ ξεκίνησαν το 2018, με 15 γύρους που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής. Η επίτευξη συμφωνίας θα αυξήσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά περίπου 4 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η ΕΕ κατατάσσεται ως ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αυστραλίας σε αγαθά, πριν από τις ΗΠΑ, και δεύτερος στις υπηρεσίες.
Ωστόσο, οι Βρυξέλλες παραμένουν σε μειονεκτική θέση όσον αφορά τις συναλλαγές με την Αυστραλία και τη Ν. Ζηλανδία, καθώς ανταγωνιστές όπως η Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο απολαμβάνουν προνομιακής πρόσβασης μέσω της Συνολικής και Προοδευτικής Συμφωνίας για την Εταιρική Σχέση του Ειρηνικού (CPTPP).
Το βέβαιο είναι ότι η εξασφάλιση μιας συμφωνίας δεν θα άνοιγε μόνο πρόσβαση στην αγορά για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές αυτοκινήτων και μηχανημάτων, αλλά θα βοηθούσε επίσης την ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα για κρίσιμες πρώτες ύλες, η Αυστραλία είναι πλούσια σε κοιτάσματα ορυκτών όπως λίθιο και κοβάλτιο, καθώς και μέταλλα σπάνιων γαιών.
Οι συνομιλίες κατέρρευσαν λίγο πριν πέσουν οι υπογραφές, τον Οκτώβριο του 2023, όταν ο αυστραλός υπουργός Εμπορίου Ντον Φάρελ αποχώρησε διαμαρτυρόμενος για έλλειψη πρόσβασης στην αγορά της ΕΕ για το βόειο και πρόβειο κρέας.
Οι αγρότες της Ευρώπης αντιστέκονται
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαμαρτυρήθηκε εκείνη την εποχή ότι η αυστραλιανή πλευρά έθετε εκ νέου απαιτήσεις για θέματα που είχαν οριστικοποιηθεί στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων.
Οι Αυστραλοί αγρότες εξακολουθούν να θέλουν μεγαλύτερη πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ, αλλά οι εμπορικοί διαπραγματευτές της Επιτροπής έχουν λίγα περιθώρια ελιγμών με το αγροτικό λόμπι της Ευρώπης να αντιστέκεται σθεναρά απέναντι σε ένα πιο ανοιχτό εμπόριο, ενώ ακόμη ένα σημείο που δεν αφήνει τις διαπραγματεύσεις να προχωρήσουν είναι οι γεωγραφικές ενδείξεις (GI).
Οι γενικές εκλογές της 3ης Μαΐου στην Αυστραλία – οι οποίες είναι πιθανό να επιστρέψουν μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του νυν πρωθυπουργού Anthony Albanese – θα μπορούσαν να δώσουν μια νέα ώθηση στις διαπραγματεύσεις. Ο Φάρελ, ο άνθρωπος που «σκότωσε» τη συμφωνία της ΕΕ το 2023, λέει τώρα ότι «ο κόσμος έχει αλλάξει» μετά την επίθεση των δασμών του Τραμπ.
Ακόμη και οι αυστραλοί αγρότες λένε ότι αν η ΕΕ θέλει να ανταποκριθεί στο ρόλο της ως ηγέτη στο εμπόριο, πρέπει να προχωρήσει και να κάνει τη συμφωνία.
Για την ώρα, ο Φάρελ μίλησε νωρίτερα αυτό το μήνα με τον Μάρος Σεφτσόβιτς, τον επικεφαλής εμπορικού διαπραγματευτή της ΕΕ, και είπε ότι οι δυο τους συμφώνησαν να συναντηθούν σύντομα μετά τις εκλογές.
Ινδονησία
Μια εμπορική συμφωνία με την Ινδονησία έχει ιδιαίτερη σημασία, κατ’ αρχάς επειδή η Ινδονησία είναι η μεγαλύτερη οικονομία στον Σύνδεσμο Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) και η τέταρτη πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο. Η ΕΕ είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της, αλλά η Ινδονησία, παρά το μέγεθός της, δεν κατατάσσεται καν στους 30 κορυφαίους της ΕΕ. Αυτό σημαίνει αναξιοποίητες δυνατότητες.
Ομως, οι συνομιλίες την τελευταία δεκαετία δεν πήγαν καλά, καταλήγοντας επανειλημμένα ενώπιον του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Η Τζακάρτα ήλπιζε να ολοκληρώσει τις συνομιλίες πριν αναλάβει η νέα κυβέρνησή της την εξουσία τον Οκτώβριο, αλλά αυτό αποδείχθηκε υπερβολικά φιλόδοξο.
Η ΕΕ θέλει το μετάλλευμα νικελίου της Ινδονησίας για τις βιομηχανίες χάλυβα και αυτοκινήτων, αλλά η Ινδονησία έχει απαγορεύσει τις εξαγωγές — πράγμα το οποίο η ΕΕ αμφισβήτησε επιτυχώς στον ΠΟΕ.
Η Τζακάρτα επιδιώκει επίσης μεγαλύτερο περιθώριο στο πλαίσιο της EUDR — η οποία επιδιώκει να αποτρέψει την εκκαθάριση δασικών εκτάσεων για καλλιέργεια και θα επηρεάσει τη βιομηχανία φοινικέλαίου της, κάτι στο οποίο η ΕΕ δεν προτίθεται να υποχωρήσει.
Τελικά, μετά από έναν ατελέσφορο 19ο γύρο τον περασμένο Ιούλιο, δεν έχει προγραμματιστεί κάποια καινούργια συνάντηση. Εξάλλου, οι τόσες ατελέσφορες διαπραγματεύσεις είναι ενδεικτικές του βαθμού δυσκολίας που έχει η επίτευξη μιας εμπορικής συμφωνίας μεταξύ των δύο πλευρών.
ΝΑ Ασία (Φιλιππίνες, Μαλαισία, Ταϊλάνδη)
Γιατί έχει σημασία; Η ΕΕ εντείνει επίσης τις προσπάθειες για την ενίσχυση των δεσμών με άλλες χώρες της ASEAN. Η μαλαισία, η Ταϊλάνδη και οι Φιλιππίνες συγκαταλέγουν την ΕΕ μεταξύ των κορυφαίων εμπορικών τους εταίρων.
Με μια αγορά άνω των 660 εκατομμυρίων καταναλωτών, η ASEAN των 10 χωρών είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ εκτός Ευρώπης μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Η Μαλαισία είναι επίσης μέλος της CPTPP, η οποία θα μπορούσε να ενισχύσει την προσπάθεια της ΕΕ να επιδιώξει την ένταξη, δεδομένου ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ήδη μέλος της εμπορικής συμμαχίας.
Ομως, οι διαφωνίες σχετικά με τη βιομηχανία φοινικέλαιου της Μαλαισίας, τη δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο, οδήγησαν τις δύο πλευρές να θέσουν σε αναμονή τη συμφωνία το 2013 – όπως και με την Ινδονησία, η EUDR για την αποψίλωση των δασών έγινε ένα σημείο εμπόδιο μαζί με τις ανησυχίες για βιώσιμες πρακτικές.
Περιπτώσεις που «πάγωσαν» οι διαπραγματεύσεις
Στην περίπτωση των Φιλιππίνων, οι ανησυχίες για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του προηγούμενου πρωθυπουργού Ροντρίγκο Ντουτέρτε και την εχθρότητα προς τη Δύση έθεσαν τέλος στις συνομιλίες — οι οποίες ξεκίνησαν ξανά το 2023 μετά την παραίτηση του Ντουτέρτε.
Ομοίως, ένα στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ταϊλάνδη το 2014 οδήγησε την ΕΕ να θέσει τις συζητήσεις σε αναμονή.
Στο ερώτημα εάν υπάρχουν πιθανότητες να συμβεί σύντομα, τα δεδομένα έχουν ως εξής: ο πρωθυπουργός της Μαλαισίας Ανουάρ Ιμπραήμ επισκέφθηκε τις Βρυξέλλες τον Ιανουάριο για να πιέσει για μια συμφωνία.
Οι Βρυξέλλες αναμένουν ότι ο πρώτος γύρος διαπραγματεύσεων θα πραγματοποιηθεί είτε πριν από το καλοκαίρι είτε αργότερα το 2025. Ο υπουργός Εμπορίου της Μαλαισίας, Tengku Zafrul, αναμένει ότι οι συνομιλίες θα ολοκληρωθούν το επόμενο έτος.
Οι συνομιλίες για μια Συμφωνία Εμπορικής Σχέσης τόσο με τις Φιλιππίνες όσο και με την Ταϊλάνδη προχωρούν, με τους επόμενους γύρους να έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνιο — οι Βρυξέλλες θα φιλοξενήσουν συνομιλίες με τις Φιλιππίνες, ενώ αντιπροσωπεία της ΕΕ θα μεταβεί στην Μπανγκόκ για τις διαπραγματεύσεις στην Ταϊλάνδη, με πολλά κεφάλαια σε κάθε διαπραγμάτευση να έχουν ήδη συμφωνηθεί προσωρινά.
Πηγή: ot.gr
