Μετά την περίοδο των μνημονίων (2010-2018), το συνταξιοδοτικό σύστημα στην Ελλάδα, ιδιαίτερα για τον ιδιωτικό τομέα, υπέστη σημαντικές αλλαγές. Οι συντάξεις κατρακύλησαν στο βωμό της δημοσιονομικής εξυγίανσης και τη βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος.
Οι νέες συντάξεις του ιδιωτικού τομέα είναι χαμηλότερες κατά μέσο όρο, λόγω χαμηλών εισφορών, ανεργίας κατά την μνημονιακή περίοδο και επιλογής χαμηλότερων ασφαλιστικών κατηγοριών από ελεύθερους επαγγελματίες.
Η μέση σύνταξη λόγω γήρατος ανέρχεται σε 840,70 ευρώ και περίπου 285.917 λαμβάνουν σύνταξη μικρότερη των 500 ευρώ
Η κατάρρευση των μισθών του ιδιωτικού τομέα κατά την περίοδο των μνημονίων (αλλά και της υγειονομικής κρίσης) είχαν άμεσο αντίκτυπο στο ύψος των νέων συντάξεων μετά το 2019 και ιδιαίτερα στις νέες συντάξεις των ασφαλισμένων του ιδιωτικού τομέα (εργάτες, υπάλληλοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες).
Μεγάλες διαφορές στον μέσο όρο δαπάνης σύνταξης
Οι μνημονιακές περικοπές μείωσαν κύριες, επικουρικές συντάξεις και κατήργησαν δώρα και επιδόματα αδείας. Το «πάγωμα» των αυξήσεων στους μισθούς, η κατάργηση επιδομάτων, το «πάγωμα» των τριετιών για την περίοδο 2012-2023, η μη χορήγηση ακόμη των οικογενειακών επιδομάτων, η αδρανοποίηση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, η μη κύρωση της 131/1970 ΔΣΕ για 55 ολόκληρα χρόνια, καθώς και η εφαρμογή από τον ΟΜΕΔ των μνημονιακών πολιτικών στους μισθούς, «όχι μόνο οδήγησαν στην κατάρρευση των μισθών τού ιδιωτικού τομέα, αλλά επηρέασαν (ως ήταν επακόλουθο) και το ύψος των νέων συντάξεων, κυρίως αυτών που χορηγήθηκαν μετά το 2022», σχολιάζει ο καθηγητής του ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ), Αλέξης Μητρόπουλος.
Η μέση σύνταξη ανέρχεται σε 840,70 ευρώ
Σύμφωνα με την επεξεργασία των επίσημων στοιχείων του υπουργείου Εργασίας (Πληροφοριακό Σύστημα «ΗΛΙΟΣ» της ΗΔΙΚΑ ΑΕ) και τη μηνιαία απεικόνιση των συνταξιοδοτικών παροχών για ολόκληρο το 2024, οι νέες συντάξεις τού ιδιωτικού τομέα ήταν χαμηλότερες κατά μέσο όρο 37% από τις αντίστοιχες νέες συντάξεις τού δημοσίου τομέα.
Η ίδια εικόνα επικρατεί και για το 2025. Πιο συγκεκριμένα, για τον Φεβρουάριο 2025, ο μέσος όρος δαπάνης σύνταξης για τους συνταξιούχους που προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα ανήλθε σε 782,99 €, ενώ για τους συνταξιούχους του Δημοσίου ο μέσος όρος δαπάνης ανήλθε σε 1.264,35€ (διαφορά 481,36 € ή 38,07%).
«Η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις συντάξεις των δύο κύριων φορέων ασφάλισης της χώρας για τον Φεβρουάριο 2025 (38,07%) αποδεικνύει την ύπαρξη συνταξιούχων ‘’δύο ταχυτήτων’’ και μάλιστα όλως αναιτιολόγητα και παράνομα», σχολιάζει ο Αλέξης Μητρόπουλος.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Παραθέτει μάλιστα σχετικό πίνακα του παραρτήματος «Μηνιαία απεικόνιση των συνταξιοδοτικών παροχών» για τον Φεβρουάριο 2025 που προκύπτει ότι:
- το 55,9% των συνταξιούχων (1.398.772 άνθρωποι) λαμβάνουν σύνταξη έως 1.000 € μεικτά (940 € καθαρά),
- το 36,8% (921.111 συνταξιούχοι) με σύνταξη έως 700 € μεικτά (658 € καθαρά),
- Το 28,78% (720.294 συνταξιούχοι) με σύνταξη έως 600 € μεικτά (564 € καθαρά) και
- το 17,77% (444.910 συνταξιούχοι) έως 500 € μεικτά (470 € καθαρά).
Αναφορικά με το ύψος των συντάξεων, όπως προκύπτει από τα παρατιθέμενα στοιχεία:
- η μέση κύρια σύνταξη ανέρχεται στα 840,70 € μεικτά (776,50 € καθαρά) και είναι η χαμηλότερη σε ΟΛΕΣ τις χώρες της ΟΝΕ,
- η μέση επικουρική σύνταξη ανέρχεται στα 196,65 € μεικτά (184,80 € καθαρά) και
- το μέσο μέρισμα ανέρχεται στα 112,73 € μεικτά (105,72 € καθαρά).
«Σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα τής ΟΝΕ δεν υπάρχει το εφεύρημα της «προσωπικής διαφοράς» στις συντάξεις, ούτε ο απαράδεκτος φόρος τής ΕΑΣ που ισχύει από το 2010 και 2011 (για κύριες και επικουρικές συντάξεις αντίστοιχα) και φυσικά ούτε και το θλιβερό φαινόμενο, πάνω από το 1/3 των συνταξιούχων να λαμβάνουν γλίσχρες συντάξεις-«επιδόματα» ύψους 600 € (564 καθαρά)», σημειώνει μεταξύ άλλων ο καθηγητής και έμπειρος εργατολόγος.
Έξι στους δέκα συνταξιούχοι ζουν με σύνταξη που υπολείπεται των 1.000 ευρώ το μήνα
Οι περισσότεροι συνταξιούχοι λαμβάνουν 500 και 1000 ευρώ
O αριθμός των συνταξιούχων στην Ελλάδα ανέρχεται σε 2.502.670. Έξι στους δέκα ζουν με σύνταξη που υπολείπεται των 1.000 ευρώ το μήνα. Μάλιστα η πλειοψηφία των κύριων συντάξεων βρίσκεται στο εύρος μεταξύ 500 και 1000 ευρώ. Πιο συγκεκριμένα περίπου 285.917 συνταξιούχοι λαμβάνουν σύνταξη μικρότερη των 500 ευρώ, ενώ 1.142.359 συνταξιούχοι (σε σύνολο 1.933.667) εισπράττουν συντάξεις έως 1.000 ευρώ.
Οι συνταξιούχοι διεκδικούν την επαναφορά ακέραιας της 13ης και 14ης σύνταξης, αυξήσεις πάνω από τον πληθωρισμό και κατάργηση της προσωπικής διαφοράς. Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων θεωρεί πως «η κυβέρνηση πρέπει να αποκαταστήσει άμεσα μια τεράστια κοινωνική αδικία και να επιστρέψει σε εργαζόμενους και συνταξιούχους μέρος των εισοδημάτων τους που αδικαιολόγητα εξακολουθεί να παρακρατεί».
