Προβλήματα στη διευθέτηση χρόνου εργασίας, επισφάλεια και έλλειψη προστασίας από εκμετάλλευση, απλήρωτες υπερωρίες, επιβάρυνση της υγείας σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο. Αυτά και άλλα πολλά περιλαμβάνονται στη νέα έρευνα του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ για την ποιότητα της εργασίας στη χώρα μας.
Από την επεξεργασία των στοιχείων είναι εμφανές πως η Ελλάδα απέχει χιλιόμετρα από τις τις «καλές» και «ποιοτικές» θέσεις εργασίας που έχει υποσχεθεί κατ΄ επανάληψη ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης. Επιπλέον, η εφαρμογή της κάρτας εργασίας που ήρθε με σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο ενώ οι έλεγχοι από τις αρμόδιες αρχές υπολείπονται σημαντικά.
Το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ δίνει στη δημοσιότητα τα εμπειρικά ευρήματα της πρώτης δημοσκοπικής έρευνάς του για την ποιότητα της εργασίας στην Ελλάδα με τα αποτελέσματα να είναι κόλαφος…
Η ποιοτική δουλειά δεν σημαίνει μόνο αξιοπρεπή μισθό, αλλά και ασφάλεια στην εργασία, καλές εργασιακές προοπτικές, περιβάλλον όπου ο εργαζόμενος αισθάνεται χρήσιμος και το οποίο διασφαλίζει την ψυχική και σωματική του υγεία, την ισορροπημένη προσωπική και οικογενειακή ζωή
Σκοπός της έρευνας είναι να διερευνηθούν διαστάσεις της ποιότητας της εργασίας, όπως το φυσικό της περιβάλλον, η ένταση της εργασίας, η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, η εργασιακή επισφάλεια κ.ά. βάσει των ίδιων των ατομικών εμπειριών και των απόψεων των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα.
Το 52% των ερωτηθέντων δήλωσε πως εργάζεται επιπλέον ώρες από αυτές που ορίζει η σύμβαση εργασίας του
Ένας στους δύο εργάζεται επιπλέον ώρες
Τα ευρήματα της έρευνας αναδεικνύουν επιπλέον διαστάσεις της χαμηλής ποιότητας και της αντικοινωνικής και αντιπαραγωγικής οργάνωσης του χρόνου εργασίας περιλαμβάνοντας με υψηλά ποσοστά τύπους εργασίας, όπως η εργασία το Σαββατοκύριακο, τη νύχτα, στον ελεύθερο χρόνο ή με απροειδοποίητη αλλαγή βάρδιας, που έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερία των εργαζομένων.
Μια σημαντική διάσταση της διευθέτησης του χρόνου εργασίας είναι η υπερεργασία. Σύμφωνα με την έρευνα το 52% των ερωτηθέντων δήλωσε πως εργάζεται επιπλέον ώρες από αυτές που ορίζει η σύμβαση εργασίας του. Το 15% δήλωσε πως εργάζεται επιπλέον μία έως δύο ώρες και το 14% επιπλέον τρεις έως πέντε ώρες την εβδομάδα.
Μικρότερο (8%) είναι το ποσοστό εκείνων που δήλωσαν πως η εβδομαδιαία εργασία τους υπερέβαινε τις έξι με οκτώ ώρες, ενώ το 5% των ερωτηθέντων δήλωσε πως εργαζόταν επιπλέον οκτώ έως δέκα ώρες την εβδομάδα και το 9% πάνω από 10 ώρες.
Εξετάζοντας την ημερήσια συχνότητα εργασίας πλέον του 10ώρου, το 30% του δείγματος δήλωσε πως αυτό συνέβαινε πάνω από δύο φορές τον μήνα, το 11% μία φορά τον μήνα, ενώ το 58% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι η ημερήσια εργασία του μέσα στον μήνα δεν ξεπερνούσε ποτέ τις 10 ώρες.
Το 65% δεν αμείβεται ή αμείβεται μερικώς για τις υπερωρίες
Σχετικά με την πολύ σημαντική διάσταση της ποιότητας της εργασίας που αφορά την αμοιβή της υπερεργασίας, σχεδόν οι μισοί από τους ερωτηθέντες (49%) δήλωσαν ότι δεν αμείβονταν για τις επιπλέον ώρες εργασίας τους, ενώ το 16% λάμβανε μόνο ένα μέρος από την προβλεπόμενη επιπλέον αμοιβή. Δηλαδή το 65% των εργαζομένων δήλωσε είτε ότι δεν αμείβεται καθόλου είτε ότι αμείβεται μερικώς για την υπερεργασία του.
Τη συνολική αμοιβή των επιπλέον ωρών εργασίας τους λάμβανε μόνο το 34% των ερωτώμενων του δείγματος.
Η έκταση μορφών εργασίας με άτυπα ωράρια
Εργασία και τα Σαββατοκύριακα
Αναφορικά με την εργασία τα Σαββατοκύριακα, εντυπωσιάζουν τα ευρήματα που αποτυπώνουν ότι το 41% των ερωτηθέντων του δείγματος δήλωσε ότι εργαζόταν πάνω από δύο Σαββατοκύριακα τον μήνα και το 15% μία φορά τον μήνα. Δηλαδή το 56% των εργαζομένων δήλωσε ότι εργάζεται τουλάχιστον ένα Σαββατοκύριακο τον μήνα.
Εξετάζοντας τη συχνότητα της νυχτερινής εργασίας, το 82% του δείγματος δήλωσε ότι δεν εργαζόταν νύχτα. Αντίθετα, το 3% δήλωσε ότι εργαζόταν νύχτα μία φορά τον μήνα, ενώ το 15% πάνω από 2 φορές τον μήνα. Συνδυαστικά οι απαντήσεις αποκαλύπτουν την έκταση μορφών εργασίας με άτυπα ωράρια, που δημιουργούν στρεσογόνες εργασιακές συνθήκες με σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική και τη σωματική υγεία των εργαζομένων, καθώς και στην οικογενειακή τους κατάσταση. Παρατηρούμε ότι περίπου 2 στους 3 εργαζομένους εργάζονται τουλάχιστον ένα Σαββατοκύριακο και περίπου ένας στους 5 εργάζεται νύχτα τουλάχιστον μία φορά τον μήνα.
Εργασία και ελεύθερος χρόνος
Ένα επίσης σημαντικό εύρημα για την ποιότητα του εργασιακού περιβάλλοντος στη χώρα μας και για τις επιπτώσεις της εργασίας στην ισορροπία μεταξύ ελεύθερου και εργάσιμου χρόνου προκύπτει και από τις απαντήσεις των εργαζομένων που αφορούν τη συχνότητα με την οποία πρέπει να εργαστούν στον ελεύθερο χρόνο τους προκειμένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εργασίας τους. Ένας στους τέσσερις των ερωτηθέντων του δείγματος δήλωσε ότι αναγκαζόταν να εργαστεί συχνά ή πολύ συχνά στον ελεύθερο χρόνο του για να ανταποκριθεί στις εργασιακές απαιτήσεις, ενώ το 75% δήλωσε πως η ενασχόληση με εργασιακά θέματα στον ελεύθερο χρόνο του ήταν σπάνια ή δεν υφίστατο.
Όσον αφορά τη δυνατότητα των εργαζομένων να πάρουν άδεια μερικών ωρών στη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας για τη διευθέτηση προσωπικών ή οικογενειακών θεμάτων, το 42% του συνόλου των ερωτηθέντων δήλωσε ότι μπορούσε πάντα ή τις περισσότερες φορές να πάρει μια τέτοιου είδους άδεια, το 45% ότι μπορούσε ελάχιστες φορές ή μόνο σε περίπτωση μεγάλης ανάγκης, ενώ το 13% απάντησε αρνητικά.
Παράλληλα, το 52% των ερωτηθέντων του δείγματος δήλωσε ότι είχε τη δυνατότητα να ορίσει τις ημέρες των ρεπό και των αδειών του, ενώ αυτή τη δυνατότητα σε μέτριο βαθμό είχε το 26% και σε μικρό βαθμό το 13%. To 8% απάντησε ότι δεν είχε τη δυνατότητα να ορίσει τις ημέρες των αδειών και των ρεπό του.
Τι γίνεται με τις άδειες μερικών ωρών
Γυναίκες, άνδρες
Εξετάζοντας την έμφυλη διάσταση της διευθέτησης του χρόνου εργασίας, παρατηρούμε ότι το 63% των γυναικών του δείγματος δήλωσε ότι δεν εργαζόταν επιπλέον ώρες από αυτές που όριζε η σύμβασή του, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες ήταν 38%. Από τους άνδρες και τις γυναίκες που δήλωσαν πως οι ώρες εργασίας τους εβδομαδιαίως υπερέβαιναν τις προβλεπόμενες από τη σύμβαση εργασίας τους, το 16% των ανδρών και το 15% των γυναικών εργάζονταν επιπλέον μία με δύο ώρες, το 17% των ανδρών και το 10% των γυναικών εργάζονταν επιπλέον από τρεις έως πέντε ώρες, το 11% των ανδρών και το 4% των γυναικών από έξι έως οκτώ ώρες, το 6% των ανδρών και το 2% των γυναικών από οκτώ έως δέκα ώρες, ενώ το 12% των ανδρών και το 5% των γυναικών πάνω από δέκα ώρες.
Παράλληλα, το 50% των ανδρών και το 70% των γυναικών δήλωσαν πως καμία μέρα μέσα στον μήνα η εργασία τους δεν υπερέβαινε τις 10 ώρες. Ότι η εργασία τους υπερέβαινε τις 10 ώρες μία φορά τον μήνα δήλωσαν το 13% των ανδρών και το 10% των γυναικών, ενώ ότι τις υπερέβαινε πάνω από 2 φορές τον μήνα δήλωσαν το 36% των ανδρών και το 20% των γυναικών
Αξιοσημείωτο είναι ότι από όσους δήλωσαν πως εργάζονταν επιπλέον ώρες από αυτές που όριζε η σύμβασή τους, σχεδόν οι μισοί και από τα δύο φύλα (48% των ανδρών και 50% των γυναικών) δεν λάμβαναν καμία επιπλέον αμοιβή. Το 18% των ανδρών και το 13% των γυναικών δήλωσαν ότι πληρώνονταν μόνο για ένα μέρος της επιπλέον εργασίας τους, ενώ το 33% των ανδρών και το 37% των γυναικών δήλωσαν ότι πληρώνονταν για το σύνολο των επιπλέον ωρών εργασίας τους.
Αλλαγές βάρδιας
Εξετάζοντας τη συχνότητα των απροειδοποίητων αλλαγών στις βάρδιες εργασίας συχνή ή πολύ συχνή απροειδοποίητη αλλαγή στις βάρδιες δήλωσε το 10% των ανδρών και το 7% των γυναικών του δείγματος. Στο ερώτημα κατά πόσο οι εργαζόμενοι του δείγματος αναγκάζονταν να χρησιμοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο τους για να ανταποκριθούν στις εργασιακές απαιτήσεις/υποχρεώσεις τους, το 71% των ανδρών και το 80% των γυναικών απάντησαν πως κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε ποτέ ή συνέβαινε σπάνια. Αντίθετα, το 29% των ανδρών και το 20% των γυναικών δήλωσαν ότι η ενασχόλησή τους με εργασιακά θέματα στον ελεύθερο χρόνο τους ήταν συχνή ή πολύ συχνή.
Η συχνότητα των απροειδοποίητων αλλαγών στις βάρδιες εργασίας
Ανά κλάδο δραστηριότητας
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αξιολόγηση της διευθέτησης του εργασιακού χρόνου έχει η διερεύνηση του κλάδου δραστηριότητας όπου απασχολούνταν οι ερωτώμενοι, καθώς συσχετίζει την ποιότητα της εργασίας με τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του αναπτυξιακού υποδείγματος της χώρας μας.
Στο ερώτημα «Πόσες ώρες περίπου την εβδομάδα εργάζεστε επιπλέον από αυτές που ορίζει η σύμβασή σας;» απάντησαν θετικά, με διακυμάνσεις ως προς το κλαδικό ποσοστό τους, το 48% όσων εργάζονταν στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, το 50% εκείνων που απασχολούνταν την περίοδο της έρευνας σε δραστηριότητες παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης καθώς και στη μεταποίηση, το 70% εκείνων που απασχολούνταν στις κατασκευές, το 44% των απασχολουμένων στην ενημέρωση και επικοινωνία καθώς και στις δραστηριότητες σχετικές με την υγεία και την κοινωνική μέριμνα.
Οι κλάδοι με το υψηλότερο ποσοστό υπερεργασίας, πάνω από δέκα ώρες την εβδομάδα, όπως δήλωσαν οι ερωτώμενοι, είναι οι ακόλουθοι: δραστηριότητες παροχής καταλύματος (16%), μεταφορές και αποθήκευση (11%), ενημέρωση και επικοινωνία καθώς και μεταποίηση (8%), χονδρικό και λιανικό εμπόριο καθώς και επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων (7%) και επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες (5%).
Παράλληλα, το 39% των ερωτηθέντων που εργάζονταν σε επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες δήλωσε ότι εργαζόταν περισσότερες από 10 ώρες την ημέρα πάνω από 2 φορές τον μήνα. Τα αντίστοιχα ποσοστά στους ερωτηθέντες των υπόλοιπων κλάδων είναι: 38% στη μεταφορά και αποθήκευση, 37% στις κατασκευές, 35% στις δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης καθώς και στην εκπαίδευση, και 32% στη μεταποίηση.
Παραπάνω ώρες δουλειάς χωρίς επιπλέον αμοιβές
Πρωταθλητές
Αξιοσημείωτο εύρημα για την ποιότητα της εργασίας στη χώρα μας και για τη βιωσιμότητα του αναπτυξιακού υποδείγματος είναι η κλαδική κατανομή των εργαζομένων που δήλωσαν ότι δεν αμείβονταν για τις επιπλέον ώρες εργασίας τους.
Δεν λάμβαναν σχετική αμοιβή το 71% των εργαζομένων στην ενημέρωση και επικοινωνία, το 60% των εργαζομένων στην εκπαίδευση, το 54% εκείνων που εργάζονταν σε επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες, το 50% όσων εργάζονταν σε δραστηριότητες σχετικές με την υγεία και την κοινωνική μέριμνα, το 49% των εργαζομένων στις κατασκευές, το 48% των εργαζομένων στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο καθώς και στην επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων, το 45% των εργαζομένων στη μεταποίηση και το 43% των εργαζομένων στις δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης.
Αν προσθέσουμε και όσους αμειβόταν μόνο για ένα μέρος του επιπλέον χρόνου εργασία
Αν στα προαναφερόμενα ποσοτικά ευρήματα προσθέσουμε και το ποσοστό των ερωτηθέντων που δήλωσε ότι αμειβόταν μόνο για ένα μέρος του επιπλέον χρόνου εργασίας, τότε συμπεραίνουμε ότι το 79% των εργαζομένων στην ενημέρωση και επικοινωνία, το 77% των εργαζομένων στην εκπαίδευση, το 75% των εργαζομένων σε επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες, το 65% εκείνων που εργάζονταν σε δραστηριότητες σχετικές με την υγεία και την κοινωνική μέριμνα, το 65% των εργαζομένων στις κατασκευές, το 63% των εργαζομένων στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο καθώς και στην επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων, το 57% των εργαζομένων στη μεταποίηση και το 65% των εργαζομένων στις δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης δεν αμείβονταν πλήρως για την υπερεργασία τους.
Το 52% του συνόλου των ερωτώμενων δήλωσε ότι εργαζόταν παραπάνω ώρες από αυτές που όριζε η σύμβασή του. Το 48% εργαζόταν στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, το 50% σε δραστηριότητες παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης καθώς και στη μεταποίηση, το 70% στις κατασκευές και το 44% στην ενημέρωση-επικοινωνία και σε δραστηριότητες σχετικές με την υγεία και την κοινωνική μέριμνα.
Η ισορροπία μεταξύ της προσωπικής και της επαγγελματικής ζωής
Ευελιξία ωραρίου…
Τέλος, όσον αφορά την ευελιξία του ωραρίου εργασίας τους, δηλαδή τη δυνατότητα των εργαζομένων να πάρουν άδεια μερικών ωρών στη διάρκεια της εργάσιμης μέρας για να διευθετήσουν προσωπικά ή οικογενειακά τους θέματα, που υποδηλώνει μια υγιή ισορροπία μεταξύ της προσωπικής και της επαγγελματικής τους ζωής, το 43% των ανδρών και το 50% των γυναικών δήλωσαν ότι μπορούσαν να πάρουν τέτοιου είδους άδεια ελάχιστες φορές ή μόνο σε περιπτώσεις μεγάλης ανάγκης.
Ολοκληρώνοντας, το σύνολο των ευρημάτων της έρευνας για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας αναδεικνύει την ανάγκη λήψης μέτρων και υλοποίησης ρυθμιστικών παρεμβάσεων για την προστασία της εργασίας σε πολλά επίπεδα, τα οποία περιλαμβάνουν το φύλο, την ηλικία, την εκπαίδευση, τον κλάδο δραστηριότητας, το μέγεθος των επιχειρήσεων. Οι πολιτικές και οι δράσεις για την προστασία της εργασίας αφορούν την προστασία των εργαζομένων από την εκμετάλλευση, από κινδύνους για την υγεία τους, από απρόβλεπτα και αντικοινωνικά ωράρια εργασίας και υπερβολικά πολλές και απλήρωτες ώρες εργασίας.
Ολόκληρη η έρευνα
