Στη σκιά του εμπορικού πολέμου που έχει κηρύξει η κυβέρνηση Τραμπ σε πολλές χώρες και τομείς, μια νέα απειλή διαμορφώνεται σιωπηλά: η επιβολή νέων δασμών στο εισαγόμενο ξύλο, κυρίως από τον Καναδά, με επίκληση της «εθνικής ασφάλειας». Πρόκειται για ένα μέτρο που, εάν εφαρμοστεί, θα εκτοξεύσει περαιτέρω το κόστος κατασκευής κατοικιών και θα επιδεινώσει μια ήδη οξυμένη κρίση στέγασης στις ΗΠΑ.
Στις αρχές Μαρτίου, ο Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε υπόμνημα που ζητά από τον υπουργό Εμπορίου να ξεκινήσει έρευνα βάσει του άρθρου 232 περί εμπορικής επέκτασης, προκειμένου να διερευνηθεί αν οι εισαγωγές ξύλου απειλούν την εθνική ασφάλεια. Ο σύμβουλος Πίτερ Ναβάρο υποστήριξε ότι η αυξημένη εξάρτηση από εισαγόμενο ξύλο εγκυμονεί κινδύνους, καθώς ο στρατός το χρησιμοποιεί ευρέως, ενώ υπονομεύεται και η εγχώρια οικονομία.
Παρότι δεν ανακοινώθηκαν συγκεκριμένα ποσοστά, το ενδεχόμενο επιβολής δασμού 25% συζητείται ανοιχτά, ο οποίος θα προστεθεί στον ήδη υφιστάμενο δασμό 14,5% στο καναδέζικο ξύλο. Αν προστεθούν και πιθανές νέες αντιντάμπινγκ χρεώσεις, οι συνολικοί δασμοί θα μπορούσαν να φτάσουν ή και να ξεπεράσουν το 50%, σύμφωνα με υπολογισμούς της Capital Economics.
Το πρόβλημα είναι ότι οι ΗΠΑ εισάγουν περίπου το 30% του ξύλου που χρησιμοποιούν, εκ των οποίων το μεγαλύτερο ποσοστό προέρχεται από τον Καναδά. Εάν αυτές οι εισαγωγές τιμωρηθούν, το κόστος θα μετακυλιστεί στην οικοδομή – και τελικά στους καταναλωτές.
Το ξύλο ως πυλώνας της αμερικανικής κατοικίας
Σε αντίθεση με την Ευρώπη, πάνω από το 90% των κατοικιών στις ΗΠΑ κατασκευάζονται με ξύλο, καθώς είναι φθηνότερο και ταχύτερο στην κατασκευή. Οι μονοκατοικίες είναι το βασικό μοντέλο, και η διαμόρφωση της αγοράς βασίζεται στο ξύλο ως το κύριο υλικό. Οι εταιρείες χρησιμοποιούν ξυλουργούς αντί για χτίστες, και η διαδικασία είναι λιγότερο χρονοβόρα.
Όμως, ένα τέτοιο «χτύπημα» στο ξύλο θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφικό για την οικοδομή, και ειδικά για την αγορά της προσιτής κατοικίας. Μια έρευνα της NAHB (Εθνική Ένωση Κατασκευαστών Κατοικιών) έδειξε ότι το ξύλο αντιστοιχεί κατά μέσο όρο στο 15% του κόστους κατασκευής. Με έναν νέο δασμό 25%, το κόστος θα αυξανόταν κατά 5.500 δολάρια ανά κατοικία, ενώ με συνδυασμένους δασμούς 37%, η αύξηση θα έφτανε τα 6.700 δολάρια.
Η κρίση στέγασης στις ΗΠΑ είναι ήδη από τις πιο έντονες κοινωνικές ανησυχίες. Υπολογίζεται ότι η χώρα έχει έλλειμμα 4 έως 7 εκατομμυρίων κατοικιών, εξαιτίας της υπο-κατασκευής που ακολούθησε την κρίση του 2008. Παράλληλα, τα επιτόκια βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 20 ετών, καθιστώντας την απόκτηση κατοικίας σχεδόν απαγορευτική.
Μεγάλη η ζήτηση
Οι λεγόμενες «χρυσές αλυσίδες» (golden handcuffs) περιορίζουν τη μετακίνηση ιδιοκτητών που έχουν παλαιότερα δάνεια με χαμηλά επιτόκια. Η προσφορά παραμένει στενή, ενώ η ζήτηση παραμένει ισχυρή λόγω μετανάστευσης και ηλικιακής ωρίμανσης των millennials.
Η οικοδομική δραστηριότητα –που είχε ανακάμψει πρόσφατα– κινδυνεύει να επιβραδυνθεί και πάλι. Οι εταιρείες ήδη προσφέρουν γενναίες εκπτώσεις και προσωρινά μειωμένα επιτόκια για να προσελκύσουν αγοραστές. Αν το κόστος αυξηθεί κι άλλο, είτε θα μετακυλιστεί στον καταναλωτή, είτε οι εταιρείες θα δουν τα περιθώρια κέρδους τους να εξανεμίζονται.
Οι αναλυτές επισημαίνουν ότι ακόμη κι αν η παραγωγή ξύλου αυξηθεί ραγδαία, το όφελος για την οικονομία θα είναι ελάχιστο. Ολόκληρος ο τομέας της ξυλείας και των προϊόντων του αντιστοιχεί σε μόλις 0,4% του ΑΕΠ. Ακόμη και με αύξηση παραγωγής κατά 34% –που θα υποκαθιστούσε πλήρως τις καναδικές εισαγωγές– το ΑΕΠ θα αυξανόταν μόνο κατά 0,1%.
Αντιθέτως, το κόστος για τον κλάδο της στέγασης και την ευρύτερη οικονομία μπορεί να είναι δυσανάλογα μεγάλο. Η έλλειψη νέων κατοικιών επηρεάζει την παραγωγικότητα, τα προσωπικά εισοδήματα και τις θέσεις εργασίας, όπως υπογραμμίζει η Αμερικανική Εμπορική Ένωση.
Επιπλέον, οι εταιρείες αντιμετωπίζουν και άλλες πιέσεις: υψηλό κόστος σε υλικά (γύψος από το Μεξικό, κλιματιστικά από την Κίνα), περιορισμούς στην εργασία (λόγω μεταναστευτικής πολιτικής), ρυθμιστικά εμπόδια και γενικότερη αβεβαιότητα.
Η πρόθεση της κυβέρνησης Τραμπ να χτυπήσει το εισαγόμενο ξύλο στο όνομα της «εθνικής ασφάλειας» ενδέχεται να πυροδοτήσει μια νέα κρίση, αυτή τη φορά όχι μόνο εμπορική, αλλά κοινωνική και στεγαστική. Το όφελος για την παραγωγή είναι αμελητέο, αλλά οι επιπτώσεις στην αγορά κατοικίας θα είναι άμεσες και αισθητές: λιγότερα σπίτια, υψηλότερες τιμές και μεγαλύτερος αποκλεισμός για τα νοικοκυριά.
Και όλα αυτά, σε μια χώρα όπου το ξύλο δεν είναι απλώς υλικό – είναι δομικό στοιχείο της κοινωνικής ζωής.
