Η Παγκόσμια Ημέρα για την νόσο του Πάρκινσον καθιερώθηκε το 1997 με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ασθένεια Πάρκινσον (EPDA) και την υποστήριξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Τον ίδιο χρόνο δόθηκε στη δημοσιότητα η «Χάρτα της EPDA», που σκοπό είχε να ενημερώσει τους πάσχοντες από την ασθένεια για τα δικαιώματά τους, αλλά και να ευαισθητοποιήσει το παγκόσμιο κοινό.
Η 11η Απριλίου, που επελέγη ως Παγκόσμια Ημέρα για την Νόσο του Πάρκινσον είναι ημερομηνία γέννησης το 1775 του Τζέιμς Πάρκινσον, του Άγγλου γιατρού, που ανακάλυψε, το 1817, τη συμπτωματολογία της ασθένειας, που πλήττει το νευρικό σύστημα του ανθρώπου και σήμερα είναι γνωστή με το όνομά του.
Σήμερα, 26 χρόνια μετά την καθιέρωση της Παγκόσμιας Ημέρας, η προσπάθεια για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με τη νόσο συνεχίζεται, με στόχο να μειωθεί το στίγμα των ασθενών, όπως και οι διακρίσεις εις βάρος τους. Οι εξελίξεις στην αντιμετώπιση της νόσου είναι ραγδαίες, οι έρευνες γι’ αυτήν εντατικές και αναπτύσσονται νέοι τρόποι αξιολόγησης των συμπτωμάτων.
Η Ακαδημία Νευροεπιστημών απαντά σε συχνά και καίρια ερωτήματα, προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τη δεύτερη πιο συχνά εμφανιζόμενη νευροεκφυλιστική νόσο (μετά από τη νόσο του Αλτσχάιμερ).
Συχνές ερωτήσεις για τη νόσο του Πάρκινσον
Τι είναι η νόσος του Πάρκινσον;
Η νόσος του Πάρκινσον είναι μία χρόνια, προοδευτική διαταραχή των ακούσιων κινήσεων, των κινήσεων δηλαδή που δεν υπόκεινται άμεσα στον έλεγχό μας και διενεργούνται αυτόματα από τον εγκέφαλό μας.
Πού οφείλεται η νόσος του Πάρκινσον;
Η νόσος του Πάρκινσον είναι μια νευροεκφυλιστική διαταραχή, η δεύτερη πιο συχνή μετά τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Οφείλεται στην απώλεια νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου. Η απώλεια νευρικών κυττάρων μπορεί να συμβαίνει σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου. Κατά βάση, όμως, αφορά μία συγκεκριμένη ομάδα νευρικών κυττάρων σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται μέλαινα ουσία. Τα κύτταρα αυτά είναι υπεύθυνα για την παραγωγή της ντοπαμίνης. Η ντοπαμίνη είναι μια πολύ σημαντική ουσία για τα κυκλώματα των νευρικών κυττάρων που σχετίζονται με τις ακούσιες κινήσεις, καθώς εξασφαλίζει την ισορροπία του συστήματος. Η απώλειά της συνεπάγεται την απώλεια της ισορροπίας του συστήματος και την εκδήλωση των συμπτωμάτων της νόσου του Πάρκινσον.
Το Πάρκινσον είναι το «τρέμουλο»;
Το «τρέμουλο» (τρόμος) είναι από τα πιο συχνά συμπτώματα της νόσου, όμως ούτε είναι απαραίτητο να το έχει κάποιος για να διαγνωσθεί με τη νόσο του Πάρκινσον ούτε όποιος τρέμει πάσχει απαραίτητα από τη νόσο του Πάρκινσον.
Ποια άλλα συμπτώματα έχει η νόσος του Πάρκινσον;
Το πιο συχνό σύμπτωμα της νόσου σε σχέση με την κινητικότητα είναι η βραδυκινησία, δηλαδή η προοδευτική μείωση της ταχύτητας ή/και του εύρους της κίνησης, όσο αυτή εξελίσσεται. Άλλο συχνό κινητικό σύμπτωμα είναι η δυσκαμψία, εξαιτίας της οποίας οι αρθρώσεις είναι δύσκολο να καμφθούν, λόγω του αυξημένου τόνου των μυών που τις περιβάλλουν. Κατά την πρόοδο της νόσου, εγκαθίστανται και άλλα συμπτώματα, όπως η απώλεια των αντανακλαστικών στάσης και θέσης, με αποτέλεσμα την απώλεια της ισορροπίας και τις συχνές πτώσεις.
Η νόσος του Πάρκινσον επηρεάζει μόνο την κίνηση;
Όχι. Η νόσος του Πάρκινσον αφορά κατά βάση τα κύτταρα του εγκεφάλου που παράγουν ντοπαμίνη, αλλά όχι μόνον αυτά. Έτσι, ένας ασθενής με νόσο του Πάρκινσον μπορεί εκτός από τα κινητικά να έχει και άλλα, μη κινητικά συμπτώματα. Μάλιστα, συνήθως αυτά προηγούνται της εκδήλωσης των κινητικών συμπτωμάτων της νόσου του Πάρκινσον. Κάποια από τα πιο συχνά μη κινητικά συμπτώματα είναι:
- η ορθοστατική υπόταση δηλαδή η πτώση της αρτηριακής πίεσης κατά την έγερση σε όρθια θέση, που μπορεί να εκδηλώνεται με ζάλη, αδυναμία, ακόμα και απώλεια συνείδησης
- η ανοσμία ή υποσμία, δηλαδή η μείωση της ικανότητας να αντιλαμβάνεται κανείς τις οσμές
- η δυσκοιλιότητα
- νοσήματα της ψυχικής σφαίρας, όπως η κατάθλιψη και οι διαταραχές της διάθεσης
- οι διαταραχές μνήμης
- η διαταραχή συμπεριφοράς κατά τον ύπνο REM. Σε αυτήν, ο ασθενής μπορεί να παραμιλά ή να κάνει κινήσεις στον ύπνο του, όπως να κλοτσά ή να χτυπά, συνήθως ενώ βλέπει κάποιο όνειρο.
Η νόσος του Πάρκινσον αφορά μόνο τους ηλικιωμένους;
Όχι. Αν και η νόσος του Πάρκινσον αυξάνεται σε συχνότητα με την ηλικία, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αφορά και ανθρώπους κάτω των 50 ετών.
Είναι η νόσος του Πάρκινσον κληρονομική;
Έχουν ανακαλυφθεί αρκετά γονίδια τα οποία αυξάνουν τον κίνδυνο να εμφανίσει κανείς τη νόσο. Ωστόσο, το ότι κάποιος έχει ένα τέτοιο γονίδιο δε σημαίνει ότι απαραίτητα θα εκδηλώσει τη νόσο. Επίσης, μόνο ένα μικρό ποσοστό ασθενών με νόσο του Πάρκινσον φαίνεται να έχουν, πράγματι, κάποιο από αυτά τα γονίδια.
Υπάρχει θεραπεία για τη νόσο του Πάρκινσον;
Δυστυχώς, παρόλες τις προσπάθειες της επιστημονικής κοινότητας, ακόμα δεν έχει ανευρεθεί τρόπος για να σταματήσει ή να αναστραφεί η απώλεια των κυττάρων της μέλαινας ουσίας. Όλες οι θεραπείες που διαθέτουμε έχουν ως στόχο την ανάκτηση της ισορροπίας του κυκλώματος των εκουσίων κινήσεων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί είτε μέσω της εξωγενούς χορήγησης ντοπαμίνης ή ουσιών με παρόμοια δράση, σε μορφή χαπιού, ενέσιμη ή μέσω συνεχούς αντλίας έγχυσης, είτε μέσω άμεσης ηλεκτρικής διέγερσης του κυκλώματος μέσω τεχνικών εν τω βάθει εγκεφαλικής διέγερσης. Αν και οι θεραπείες αυτές δε μπορούν να αναστείλουν την εξέλιξη της νόσου, μπορούν να παρατείνουν σημαντικά τη πορεία της, αλλά και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ασθενών.
