Ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, κάλεσε τους Γερμανούς να αφιερώσουν περισσότερο από τον ελεύθερο χρόνο τους στην εργασία. Υποστηρίζει ότι μόνο έτσι η οικονομία της, που αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα, θα μπορέσει να ανακάμψει.
Εργάζονται λιγότερο από ποτέ
Ο Φρίντριχ Μερτς βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα οικονομικό παράδοξο: η απασχόληση στη Γερμανία βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά. Το ποσοστό, σύμφωνα με τη Eurostat, είναι 77,2%, 6,8% υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρώπης των «27». Αλλά ταυτόχρονα οι Γερμανοί εργάζονται λιγότερο από ποτέ. Στη Γερμανία, ο μέσος όρος ωρών εργασίας ανά εργαζόμενο είναι λίγο πάνω από 34 ώρες την εβδομάδα.
Το ποσοστό αυτό 7% κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. και 16% λιγότερο από ό,τι στην Ελλάδα. Και αυτό, γιατί σημαντικό ποσοστό εργαζομένων, της τάξης του 30%, έχουν συμβάσεις μειωμένου ωραρίου. Οι πλήρως εργαζόμενοι δουλεύουν 40,1 ώρες την εβδομάδα, μία ώρα λιγότερη από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο.
Τι φταίει
Σημαντική αιτία για την εξέλιξη αυτή είναι το δημογραφικό. Μέχρι το 2035, 4,8 εκατομμύρια Γερμανοί εργαζόμενοι (9% του εργατικού δυναμικού) θα συνταξιοδοτηθούν. Η κυβέρνηση του Φρίντριχ Μερτς πρέπει να πείσει τις νεότερες γενιές να «ιδρώσουν» λίγο παραπάνω για να στηρίξουν την οικονομία της πατρίδας τους. Δηλαδή να εργαστούν σε πλήρη απασχόληση. Σύμφωνα με οικονομολόγους, καθώς η γερμανική κυβέρνηση προσανατολίζεται στον δανεισμό 1 τρισ. ευρώ για να ενισχύσει την ανάπτυξη, ο χρόνος εργασίας είναι κρίσιμος παράγοντας για να το πετύχει.
Φρίντριχ Μερτς
Δεν είναι τεμπέληδες
Ασφαλώς, όπως επισημαίνει στους Financial Times ο Μπέρντ Φίτζενμπέργκερ, της δεξαμενής σκέψης, ΙΑΒ, ο χαρακτηρισμός των Γερμανών ως τεμπέληδων, απέχει από την πραγματικότητα. Ο αριθμός των ατόμων που εργάζονται και οι συνολικές ώρες εργασίας σε ολόκληρη τη γερμανική οικονομία αυξήθηκαν σε ιστορικό υψηλό το 2024. Εν μέρει λόγω της μετανάστευσης, η οποία πάντα υπήρξε πηγή εργατικού δυναμικού για τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης.
Ο αριθμός των ξένων εργαζομένων την τελευταία δεκαετία σχεδόν διπλασιάστηκε, φτάνοντας τα 6,3 εκατομμύρια. Τέσσερις στους πέντε ανθρώπους σε ηλικία εργασίας έχουν δουλειά. Εν μέρει λόγω συμβάσεων μερικής απασχόλησης. Αυτό είναι ένα από τα υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής στην αγορά εργασίας μεταξύ των πλούσιων χωρών.
Αυτό όμως που απασχολεί τον Φρίντριχ Μερτς είναι το γεγονός ότι οι μέσες ώρες εργασίας ανά εργαζόμενο μειώθηκαν σε ιστορικό χαμηλό το 2024, εξαιρουμένου του 2020. Τότε όμως ήταν η πανδημία Covid. Η Γερμανία έχει τις λιγότερες μέσες ώρες εργασίας από οποιαδήποτε πλούσια οικονομία, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ.
Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού εντείνονται και ήδη πλήττουν τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση και τμήματα της μηχανικής βιομηχανίας. Σύμφωνα με τον Μάρτιν Βέρτινγκ, του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων της γερμανικής κυβέρνησης, οι μακροπρόθεσμες προοπτικές «είναι αρκετά ζοφερές». Η περιορισμένη προσφορά εργασίας τις επόμενες δεκαετίες θα μπορούσε να εξαλείψει έως και 0,6 ποσοστιαίες μονάδες από την ανάπτυξη της χώρας.
Οι εργασιακές σχέσεις
Ο Φρίντριχ Μερτς, που δεν άφησε ασχολίαστο το γεγονός ότι στην Ελλάδα εφαρμόζεται η εξαήμερη εργασία, πρέπει να αντιμετωπίσει και τις διαμορφωμένες εργασιακές σχέσεις στη χώρα του. Μεγάλες απεργίες στα μέσα του 20ού αιώνα πέτυχαν το πενθήμερο. Σήμερα, χιλιάδες συλλογικές συμβάσεις εργασίας ορίζουν κατά μέσο όρο ως εργάσιμη εβδομάδα αυτή των 37,8 ωρών. Από το 1993, ο μέσος χρόνος εργασίας του εργαζομένου έχει μειωθεί κατά 13,5%.
Η κυβέρνηση των Χριστιανοδημοκρατών του Φρίντριχ Μερτς και των Σοσιαλδημοκρατών έχουν δεσμευθεί ότι θα δώσουν κίνητρα για να αυξήσουν οι Γερμανοί τις ώρες εργασίας τους. Ακόμη και να καθυστερήσουν τη συνταξιοδότηση.
Ο διάβολος και οι λεπτομέρειες
Σύμφωνα όμως με τον Αντρέας Πάιχλ, του Ifo, «οι ιδέες είναι ακόμα πολύ ασαφείς και ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες». Διότι τα κίνητρα είναι πιθανό να είναι είτε «αναποτελεσματικά, είτε δαπανηρά είτε γραφειοκρατικός εφιάλτης».
Δεν υπάρχουν υποδομές φροντίδας παιδιών
Ο Φρίντριχ Μερτς προφανώς έχει στρέψει το ενδιαφέρον του στους εργαζόμενους μερικής απασχόλησης, που από τη δεκαετία του 1990 έχει υπερδιπλασιαστεί, στο 30%, κυρίως λόγω των γυναικών. Έρευνες δείχνουν ότι πολλοί εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης στη Γερμανία επιθυμούν να αυξήσουν τις ώρες εργασίας τους. Ωστόσο αντιμετωπίζουν πληθώρα προβλημάτων. Ένα από αυτά είναι η ανάγκη για υποδομές φροντίδας των παιδιών, η οποία στις μεγαλύτερες πόλεις είναι ελλιπής, αναξιόπιστη και δαπανηρή. Το γεγονός αυτό εμποδίζει τις γυναίκες να επιστρέψουν στην πλήρη απασχόληση.
Οι γερμανικές αρχές έχουν σκεφθεί ακόμη και κατάργηση αργιών, αλλά η ιδέα δεν έχει μεγάλη απήχηση. Όσο για την πρόταση να αυξηθούν τα όρια της ηλικίας συνταξιοδότησης ή να επιβληθούν αυξημένες κρατήσεις στους πρόωρα συνταξιοδοτούμενους, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα. Αν και οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι αυτές οι λύσεις θα ήταν «εξαιρετικά αποτελεσματικές», είναι πολύ πιθανό να οδηγήσουν σε «πολιτικό ναρκοπέδιο».
