Τα ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω της κλιματικής αλλαγής πλήττουν ολοένα περισσότερες χώρες της Ευρώπης, ενώ κοστίζουν στην ΕΕ περίπου 28,3 δισ. ευρώ σε απώλειες καλλιεργειών και ζωικού κεφαλαίου ετησίως. Μάλιστα, οι περισσότερες από τις μισές απώλειες οφείλονται στην ξηρασία.
«Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το κλίμα αποτελούν μια αυξανόμενη πηγή αβεβαιότητας για την παραγωγή τροφίμων»
Οι αγρότες σε όλη τη βορειοδυτική Ευρώπη περιμένουν με κομμένη την ανάσα να βρέξει καθώς χώρες με τυπική ανομβρία, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Γερμανία, υποφέρουν από την πιο ξηρή άνοιξη του τελευταίου αιώνα. Μια μικρή ανάπαυλα αναμένεται το Σαββατοκύριακο, αλλά είναι απίθανο να προσφέρει μόνιμη ανακούφιση, αναφέρει το δημοσίευμα του Guardian.
Ο Ολλανδός αγρότης Χέντρικ Τεν Κάτε, ο οποίος καλλιεργεί πατάτες, κρεμμύδια, δημητριακά, καρότα και ζαχαρότευτλα, κάθε φορά παρακολουθεί με αγωνία το δελτίο καιρού: «Είναι μια κρίσιμη περίοδος. Οι καλλιέργειες αρχίζουν να αναπτύσσονται και τώρα χρειαζόμαστε νερό κάθε εβδομάδα».
Όπως λέει ο ίδιος, οι έντονες βροχοπτώσεις είναι βαρύτερες και η ξηρή περίοδος είναι μεγαλύτερη και πιο ακραία. «Βλέπουμε επίσης τη θερμοκρασία να ανεβαίνει και τα φυτά να καταπονούνται» προσθέτει.
«Εμείς οι αγρότες είμαστε ανθεκτικοί αλλά οι ξηρές περίοδοι είναι πάντα αγχωτικές. Ζητήματα όπως το πώς θα ξεπληρώσεις την τράπεζα σε κρατούν ξύπνιο τη νύχτα», σχολιάζει ένας άλλος, ο οποίος διαχειρίζεται μια μεγάλη φάρμα δημητριακών και λαχανικών στη Σαξονία-Άνχαλτ και είναι αντιπρόεδρος γερμανικής περιφερειακής ένωσης αγροτών.
Το δικό του αγρόκτημα επωφελήθηκε από το καλό έδαφος στα βουνά Χαρτς, το οποίο συγκρατεί καλά το νερό, αλλά είδε τις μισές βροχές από αυτές που θα έπρεπε να έχει φέτος και ανησυχεί ότι οι βροχοπτώσεις του Ιουνίου θα φτάσουν πολύ αργά για πολλούς άλλους αγρότες.
Ξηρασία: Επισιτιστική ανασφάλεια
Σύμφωνα με ανάλυση της ασφαλιστικής εταιρείας Howden που επικαλείται το βρετανικό μέσο, τα ακραία καιρικά φαινόμενα κοστίζουν στην ΕΕ περίπου 28,3 δισ. ευρώ σε χαμένες σοδειές και ζωικό κεφάλαιο ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 6% της συνολικής παραγωγής τροφίμων.
Περισσότερες από τις μισές απώλειες οφείλονται στην ξηρασία, σύμφωνα με ανάλυση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) όσον αφορά σε τέσσερις μεγάλες καιρικές απειλές. Σύμφωνα με τα ευρήματα, μόλις το 20% – 30% των ζημιών ήταν ασφαλισμένο.
«Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το κλίμα αποτελούν μια αυξανόμενη πηγή αβεβαιότητας για την παραγωγή τροφίμων», δήλωσε η αντιπρόεδρος της ΕΤΕπ, Τζερσομίνα Βιλιότι. «Ο μετριασμός αυτών των κινδύνων μέσω της ασφάλισης και των μηχανισμών μείωσης κινδύνου είναι απαραίτητος για τη στήριξη των Ευρωπαίων αγροτών».
Η ρύπανση από τα ορυκτά καύσιμα αναμένεται να επιδεινώσει τις συνθήκες ξηρασίας σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης, με τη Μεσόγειο να στεγνώνει γρήγορα, ενώ άλλες περιοχές παρουσιάζουν μικτές αλλαγές. Ο συνδυασμός θερμότητας και ξηρασίας αναμένεται να οδηγήσει σε «ουσιαστικές απώλειες της γεωργικής παραγωγής» για τις περισσότερες ευρωπαϊκές περιοχές αυτόν τον αιώνα, κατέληξε η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) σε μια ανασκόπηση ορόσημο της κλιματικής επιστημονικής έρευνας το 2022.
Ψάχνουν εναλλακτικές οι αγρότες
Οι αγρότες λένε ότι διερευνούν τρόπους προσαρμογής στην ξηρασία. Μεταξύ αυτών, εξετάζουν την αύξηση της περιεκτικότητας του εδάφους τους σε οργανικά συστατικά, τη φύτευση πιο ανθεκτικών στην ξηρασία ποικιλιών, αλλά και την επένδυση σε μεγάλης κλίμακας αποθήκευση βρόχινου νερού, γεωργία ακριβείας και άρδευση με σταγόνες.
Η τελευταία αφορά στη μέθοδο όπου το νερό χορηγείται σε ένα συγκεκριμένο μέρος του εδάφους με αργό ρυθμό και σε μικρές ποσότητες. Το νερό ρέει υπό πίεση και απελευθερώνεται μέσω σταλακτήρων σε ποσότητα που δεν υπερβαίνει συνήθως τα 3 λίτρα την ώρα.
Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα οι αγρότες σε όλη την Ευρώπη δεν βλέπουν άλλη επιλογή από το να περιμένουν περισσότερες βροχές. Σχεδόν το ένα τρίτο της ηπείρου βρισκόταν υπό πορτοκαλί προειδοποίηση ξηρασίας έως τα τέλη Απριλίου, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας, ενώ το 0,7% βρισκόταν στο κρίσιμο στάδιο κόκκινου συναγερμού.
Κάποιοι αγρότες εκτιμούν ότι ακόμα και αν η πολυαναμενόμενη βροχή έρθει σύντομα, ίσως δούμε απώλειες της τάξης του 20-30%.
Έρχονται «μεγα-ξηρασίες»
Μελέτη που δημοσιεύτηκε στις αρχές του χρόνου και ανέλυσε δεδομένα 40 ετών διαπίστωσε ότι τα επεισόδια σοβαρής ξηρασίας που διαρκούν χρόνια ή δεκαετίες έχουν πολλαπλασιαστεί από το 1980 και θα συνεχίσουν να αυξάνονται καθώς η κλιματική αλλαγή ανεβάζει τη θερμοκρασία.
Υπάρχουν μάλιστα και «μεγα-ξηρασίες» που μένουν απαρατήρητες, για παράδειγμα επειδή επηρεάζουν απομονωμένες περιοχές. Οι λιβαδότοποι πλήττονται πιο εύκολα από ό,τι τα εύκρατα ή τροπικά δάση, τα οποία γενικά έχουν μεγαλύτερες αντοχές επειδή συγκρατούν περισσότερη υγρασία και δημιουργούν το δικό τους μικροκλίμα.
«Από το 1980, οι περιοχές που πλήττονται από ξηρασία επεκτείνονται κατά επιπλέον 50.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα τον χρόνο κατά μέσο όρο, περίπου όσο η έκταση της Σλοβακίας» δήλωσε η Φρανσέσκα Πελιτσιότι του αυστριακού Ινστιτούτου Επιστήμης και Τεχνολογίας, μέλος της ομάδας που υπογράφει τη μελέτη στο Science.
Η τάση αυτή απειλεί τόσο το περιβάλλον όσο και τις ανθρώπινες κοινωνίες, καθώς η ξηρασία μειώνει τις σοδειές και την παραγωγικότητα των οικοσυστημάτων και επηρεάζει την παραγωγή ενέργειας σε υδροηλεκτρικά έργα και σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που χρειάζονται νερό για ψύξη.
