«Σερένα Γουίλιαμς , Τομ Μπρέιντι, Στίβεν Κάρι». Όσον αφορά τη διασφάλιση ότι η μεγαλύτερη τράπεζα στον κόσμο θα λειτουργεί με λιτό τρόπο, ο Τζέιμι Ντίμον εμπνέεται από τον αθλητισμό.
«Δείτε πώς εκπαιδεύονται, τι κάνουν για να είναι τόσο καλοί», λέει ο επικεφαλής της JPMorgan Chase. «Πολύ συχνά, οι ομάδες ανώτερης ηγεσίας το χάνουν αυτό. Οι εταιρείες γίνονται πολύ εσωστρεφείς, κυριαρχούνται από το προσωπικό, κάτι που αποτελεί μια μορφή γραφειοκρατίας», τονίζει.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του στη JPMorgan, ο Ντίμον έχει γίνει για τον τραπεζικό τομέα ό,τι ήταν η Γουίλιαμς για το τένις. Στις περισσότερες αγορές στις οποίες αγωνίζεται, κατατάσσεται ως ο κορυφαίος οργανισμός της Αμερικής ή το λιγότερο δεύτερος. Διαθέτει κεφαλαιοποίηση αγοράς 730 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ή το 30% του συνόλου μεταξύ των μεγάλων τραπεζών της Αμερικής, από 12% όταν ανέλαβε ο Ντίμον στις αρχές του 2006. Το χάσμα με τους ανταγωνιστές έχει αυξηθεί ακόμη περισσότερο από την πανδημία της Covid-19. Η JPMorgan απασχολεί 317.233 άτομα, σχεδόν διπλάσιο αριθμό από ό,τι το 2005 και το μερίδιό της στις αμερικανικές καταθέσεις έχει διπλασιαστεί στο 12%.
Όπως επισημαίνει σε εκτενές αφιέρωμά του ο Economist, στο οποίο παρατίθενται οι απόψεις τόσο του Ντίμον, όσο και των συνεργατών του, η Αμερική δεν είχε ποτέ τράπεζα τέτοιου μεγέθους.
Το γεγονός ότι είναι η μεγαλύτερη τράπεζα σε μια χώρα όπου οι μικροί δανειστές είναι ιεροί, καθιστά την JPMorgan προφανή πολιτικό στόχο
Το 2021, η JPMorgan έγινε ο πρώτος δανειστής με υποκαταστήματα σε κάθε μία από τις 48 γειτονικές πολιτείες της Αμερικής. Ο συνδυασμός κλίμακας και αποτελεσματικότητας της τράπεζας που ξεπερνά την αγορά σημαίνει ότι μπορεί να επενδύσει πολύ περισσότερα από τους ανταγωνιστές της στην τεχνολογία, να αντλήσει από ένα τεράστιο απόθεμα καταθέσεων για φθηνή και άκαμπτη χρηματοδότηση και να επωφεληθεί όταν οι μικρότερες τράπεζες ταλαντεύονται.
Οι κίνδυνοι
Αλλά το τεράστιο μέγεθος, η επιτυχία και η εξέχουσα θέση του ιδρύματος εγκυμονούν και κινδύνους. Όσο μεγαλύτερο και πιο δυσκίνητο είναι ένα ίδρυμα, τόσο μεγαλύτερη είναι η λίστα με τα πιθανά… ατυχήματα.
Το γεγονός ότι είναι η μεγαλύτερη τράπεζα σε μια χώρα όπου οι μικροί δανειστές είναι ιεροί, καθιστά την JPMorgan προφανή πολιτικό στόχο, τόσο από την αριστερά όσο και από τη δεξιά. Και μετά υπάρχει το ζήτημα της διαδοχής. Πώς αντικαθιστάς έναν άνθρωπο με τη φήμη του Ντίμον; Και πώς κάποιος χωρίς το κύρος του αποτρέπει τις εσωτερικές διαμάχες και τη γραφειοκρατία σε ένα ίδρυμα του μεγέθους της JPMorgan;
Η διαδοχή του αποτελεί αντικείμενο αδιάκοπης συζήτησης στη Wall Street για πάνω από μια δεκαετία
Ο Ντίμον εξομολογείται…
Ο εμβληματικός τραπεζίτης παραχώρησε συνέντευξη στον Economist, ο οποίος είχε ήδη συναντηθεί με τους τέσσερις επικεφαλής των μεγαλύτερων επιχειρήσεων της τράπεζας, και τους επικρατέστερους υποψηφίους να διαδεχθούν τον Ντίμον. Πρόκειται για τον Τρόι Ρόρμπο, συν-επικεφαλής της εμπορικής και επενδυτικής τράπεζας, τον Ντάγκλας Πέτνο, τον άλλο επικεφαλής της, τη Μαίρη Έρντοους, η οποία διευθύνει τον βραχίονα διαχείρισης πλούτου, και τη Μαριάν Λέικ, επικεφαλής των λιανικών εργασιών. Και οι δύο είναι πιστοί συνεργάτες και βετεράνοι της JPMorgan. Ο κ. Ρόρμπο είναι η πιο πρόσφατη πρόσληψη, καθώς εργάζεται στην JPMorgan μόνο (;) 20 χρόνια.
Την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους, ο Ντίμον θα έχει συμπληρώσει το ίδιο χρονικό διάστημα στο τιμόνι της τράπεζας. Στις 13 Μαρτίου θα γιορτάσει τα 70ά γενέθλιά του. Η διαδοχή του αποτελεί αντικείμενο αδιάκοπης συζήτησης στη Wall Street για πάνω από μια δεκαετία, με αφορμή ανησυχίες για την υγεία του και την προοπτική να γίνει υπουργός Οικονομικών. Ο ίδιος λέει ότι τα επόμενα χρόνια θα παραιτηθεί, αλλά θα παραμείνει πρόεδρος της εταιρείας, και αρνείται πεισματικά να δώσει ένα πιο συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Προσφέρει ορισμένα χαρακτηριστικά για οποιονδήποτε μελλοντικό ηγέτη της τράπεζας: «Υπάρχει εργασιακή ηθική. Υπάρχουν δεξιότητες στις διαπροσωπικές σχέσεις. Υπάρχει αποφασιστικότητα. Καλύτερα να έχεις λίγη τόλμη. Υπάρχει ταπεινότητα. Υπάρχει ικανότητα σχηματισμού ομάδων. Υπάρχει θάρρος. Να παρατηρείς συνεχώς τον κόσμο εκεί έξω και να σκέφτεσαι: “Λοιπόν, τι μπορεί να γίνει καλύτερα;”»
Ο «Γολιάθ των Γολιάθ»
Ο Mike Mayo της Wells Fargo, ο πιο εξέχων αναλυτής της JPMorgan και super-bull για τη μετοχή της έχει τη δική του άποψη. Ο Mayo έχει ρωτήσει γιατί ο Ντίμον θα ήθελε να παραιτηθεί. Η τράπεζα είναι, λέει, ο «Γολιάθ των Γολιάθ» και η καλύτερη που έχει καλύψει στην καριέρα του. Αναμένει ότι θα είναι η πρώτη με αποτίμηση τρισεκατομμυρίου δολαρίων. Μέρος του επιχειρήματός του είναι ότι οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη σημαίνουν ότι οι επενδύσεις στην τεχνολογία έχουν αυξηθεί σε σημασία, και η JPMorgan, την οποία αποκαλεί επίσης «Nvidia των τραπεζών», μπορεί να αντέξει οικονομικά περισσότερα από οποιονδήποτε ανταγωνιστή. Η τράπεζα θα δαπανήσει περίπου 18 δισεκατομμύρια δολάρια σε τεχνολογία φέτος, περίπου 40% περισσότερα από την Bank of America.
Ολοένα και περισσότερο, ο ανταγωνισμός της JPMorgan εντοπίζεται εκτός του τραπεζικού τομέα
Το βάρος που έχει αναπτύξει η JPMorgan υπό τον Ντίμον παρέχει στην τράπεζα ένα πλεονέκτημα ανατοκισμού. Τα στελέχη της Wall Street παραπονιούνται για το πόσο δύσκολο είναι να ανταγωνιστούν σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων της JPMorgan. Η τράπεζα έχει μια τεράστια βάση καταθέσεων ύψους 2,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Τα τελευταία δύο χρόνια έχει καταβάλει 190 δισεκατομμύρια δολάρια σε τόκους καταθέσεων, ενώ έχει απορροφήσει 374 δισεκατομμύρια δολάρια σε τόκους δανείων. Ωστόσο, η τράπεζα δεν είναι απλώς μεγαλύτερη από τους ανταγωνιστές της – είναι και πιο βελτιστοποιημένη. Ο δείκτης αποτελεσματικότητάς της (έξοδα εκτός τόκων ως ποσοστό των συνολικών εσόδων) έχει μειωθεί από 61% το 2015 σε 51%, ένα ποσοστό που είναι 15 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από οποιονδήποτε ανταγωνιστή.
Εκτός τραπεζών
Αξίζει επίσης, να σημειωθεί ότι ολοένα και περισσότερο, ο ανταγωνισμός της JPMorgan εντοπίζεται εκτός του τραπεζικού τομέα. «Θέλω να είμαστε καλύτεροι από τους καλύτερους στην κατηγορία τους, που από πολλές απόψεις είναι οι μη τραπεζικοί οίκοι συναλλαγών», λέει ο κ. Rohrbaugh. «Σε άλλους τομείς της επιχείρησής μας, όπως στις πληρωμές, δεν ανταγωνιζόμαστε μόνο τις μεγάλες τράπεζες, αλλά και τις fintech». Μεγάλες εταιρείες συναλλαγών όπως η Citadel και η Jane Street έχουν εξελιχθεί σε δραστηριότητες δημιουργίας αγορών που κάποτε κυριαρχούνταν από τράπεζες, ενώ τεχνολογικά ανερχόμενες εταιρείες όπως η Stripe περιορίζουν τις πληρωμές.
Σύμφωνα με τους πελάτες, η JPMorgan παρέμεινε αποτελεσματική επειδή οι δραστηριότητές της παρέμειναν συμπληρωματικές. Έχει αποφύγει τόσο το να γίνει ένα συγκρότημα αποτελούμενο από άσχετα silos όσο και την πτώση σε εσωτερικό ανταγωνισμό μηδενικού αθροίσματος.
Ισολογισμός «φρούριο»
Ο ισολογισμός «φρούριο» του Ντίμον βοηθάει. Τα μεγάλα αποθεματικά, η χαμηλή μόχλευση και το άφθονο κεφάλαιο εξυπηρετούν καλά την JPMorgan σε περιόδους κρίσης, επιτρέποντάς της να εξαγοράζει εταιρείες. Η τράπεζα αγόρασε τις Bear Stearns και Washington Mutual, καθώς η χρηματοπιστωτική κρίση επιδεινώθηκε το 2008. Πριν από δύο χρόνια, κατά τη διάρκεια μιας μικρότερης κρίσης, απέκτησε το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιακών στοιχείων από την First Republic, την 14η μεγαλύτερη τράπεζα της Αμερικής. «Το κάναμε επειδή το χρειαζόταν η κυβέρνηση», είπε.
Επάνδρωση του φρουρίου
Η κρίση του 2023 είχε διδάγματα για την JPMorgan. «Όταν η Silicon Valley Bank απέτυχε, μάθαμε πολλά για το τι δεν κάναμε σωστά καλύπτοντας τη Silicon Valley», λέει ο Ντίμον. «Παρόλο που είμαστε εκεί έξω όλη την ώρα και κάναμε πολλά πράγματα, το μάθημα της εις βάθος ανάλυσης ήταν ότι δεν είχαμε μια συνεπή, αφοσιωμένη προσέγγιση προς τους επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων». Εκείνη τη χρονιά, η JPMorgan προσέλαβε τον John China, πρώην πρόεδρο της SVB Capital, του βραχίονα επιχειρηματικών κεφαλαίων της Silicon Valley Bank, για να διευθύνει από κοινού τις επιχειρήσεις της «οικονομίας της καινοτομίας». Η δουλειά του είναι να συνδέσει το χρηματοοικονομικό κεφάλαιο της Αμερικής με το τεχνολογικό της κεφάλαιο.
Επέκταση εντός και εκτός
Εν τω μεταξύ, οι λιανικές δραστηριότητες της τράπεζας εξαπλώνονται σε όλη τη χώρα. Η κα Λέικ, η επικεφαλής τους, η οποία μεγάλωσε στη Βρετανία και μιλάει με καθαρή αγγλική προφορά, θέλει μερίδιο 15% στις αμερικανικές καταθέσεις, έναν επιφυλακτικό στόχο. Τα τελευταία έξι χρόνια, η JPMorgan έχει εδραιώσει φυσική παρουσία σε 25 πολιτείες. Χρειάζονται αρκετά χρόνια για να αξιοποιήσουν τα υποκαταστήματά της τις δυνατότητές τους και σε δεκάδες πόλεις -συμπεριλαμβανομένων της Βοστώνης, του Σολτ Λέικ Σίτι και της Ουάσινγκτον- η τράπεζα εξακολουθεί να επιβλέπει λιγότερο από το 3% των καταθέσεων. Η JPMorgan αναπτύσσεται και στο εξωτερικό. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη μιας ψηφιακής καταναλωτικής τράπεζας στη Βρετανία, έχει 2 εκατομμύρια πελάτες. Η Γερμανία είναι η επόμενη. «Έχουμε πει στο παρελθόν ότι η Ευρώπη είναι πιο δύσκολη, αλλά αυτό είναι διαφορετικό σήμερα με την ψηφιακή τραπεζική», εξηγεί η κα Λέικ.
Ποιος μπορεί να σταματήσει τη JPMorgan
Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι αν θα μπορούσε κάτι να ανακόψει την πορεία της JPMorgan, καθώς το μέγεθος δεν αποτελεί εγγύηση επιτυχίας. Στις αρχές του αιώνα, ένα άλλο ίδρυμα αντιπροσώπευε περίπου το 30% της κεφαλαιοποίησης της αγοράς των αμερικανικών τραπεζών. Μετά από ένα μπαράζ συγχωνεύσεων και εξαγορών, η Citigroup ήταν ένας τιτάνας. Αλλά το προβάδισμά της διαβρώθηκε από μια σειρά σκανδάλων τη δεκαετία του 2000 και μια άσχημη οικονομική κρίση. Σήμερα αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 6% της κεφαλαιοποίησης της αγοράς του κλάδου. Συγκριτικά, η JPMorgan ήταν αρκετά απαλλαγμένη από σκάνδαλα υπό τον Ντίμον με εξαίρεση το χάος της «Φάλαινας του Λονδίνου», όταν ένας αδίστακτος trader κόστισε στο ίδρυμα πάνω από 6 δισεκατομμύρια δολάρια.
Το μέγεθος της JPMorgan την καθιστά επίσης στόχο. Υπό κανονικές συνθήκες, η αμερικανική νομοθεσία δεν θα της επέτρεπε να συγχωνευθεί με άλλον δανειστή, λόγω του μεριδίου αγοράς της. Αλλά ο κανόνας δεν ισχύει εάν ο δανειστής αποτυγχάνει, κάτι που της επέτρεψε να αγοράσει την First Republic. Παρ’ όλα αυτά, η JPMorgan επικρίθηκε. Η Elizabeth Warren, αριστερή γερουσιαστής, συνεργάστηκε με τον JD Vance, νυν αντιπρόεδρο, για να επιτεθούν στην πώληση. Αυτό έκανε «τη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας να μεγαλώσει ακόμη περισσότερο».
Το μεγάλο κίνητρο
Ο Ντίμον υποστηρίζει ότι οι μεγάλες τράπεζες προσφέρουν στην Αμερική ζωτικής σημασίας κίνητρο. «Διακινούμε 10 τρισεκατομμύρια δολάρια την ημέρα… Έχουμε δανείσει 35 δισεκατομμύρια δολάρια σε μια εταιρεία για να κλείσει μια συμφωνία. Ξέρετε, χρηματοδοτούμε τις μεγαλύτερες εταιρείες, χρηματοδοτούμε χώρες», λέει.
«Δεν νομίζω ότι απαραίτητα οι άνθρωποι που κάνουν αυτές τις δηλώσεις καταλαβαίνουν γιατί χρειάζεστε μια μεγάλη τράπεζα που δραστηριοποιείται σε 100 χώρες και που δημιουργεί αγορές όπως εμείς».
Ένας κόσμος εμπορικών πολέμων και γεωπολιτικών συγκρούσεων είναι δύσκολος για κάθε εταιρεία που ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο. Η JPMorgan και η Bank of America δέχτηκαν πρόσφατα κριτική από μέλη του Κογκρέσου για την κάλυψη μιας πώλησης μετοχών από την CATL στις 20 Μαΐου. Η εταιρεία είναι ένας κινέζος κατασκευαστής μπαταριών. Τα προϊόντα της βρίσκονται σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα παντού, αλλά βρίσκεται επίσης στη μαύρη λίστα του Πενταγώνου για δεσμούς με τις ένοπλες δυνάμεις της Κίνας. Ο Ντίμον σημειώνει ότι η CATL δεν αντιμετωπίζει αμερικανικές κυρώσεις. Και εξακολουθεί να πιστεύει στην εμπορική εμπλοκή: «Δεν είναι δικό μου θέμα να λέω ότι δεν πρόκειται να συνεργαστούμε πλέον με την Κίνα… Δεν νομίζω ότι οι Κινέζοι ή οι Αμερικανοί θέλουν να φύγουμε. Δεν νομίζω ότι η αμερικανική οικονομία θέλει να φύγει. Αλλά θα έχουμε αυτά τα ζητήματα στο περιθώριο… Θα είναι πιο δύσκολο».
Ο γρίφος της διαδοχής
Η τελευταία και πιο δύσκολη πρόκληση είναι η διαδοχή. Κατά τη διάρκεια της θητείας του Ντίμον ως διευθύνοντος συμβούλου, περισσότεροι από δώδεκα υποτιθέμενοι υποψήφιοι έχουν διοριστεί και έχουν αποχωρήσει. Πράγματι, βρίσκεται στη θέση για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα που κάποιοι έχουν κάνει αρκετές δουλειές από τότε.
Ο Μπιλ Γουίντερς, επικεφαλής της Standard Chartered και πρώην της επενδυτικής τράπεζας της JPMorgan, φιλοδοξούσε να αναλάβει τον θρόνο. Τώρα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί πριν από τον Ντίμον. Το 2020, ο Economist έγραψε ότι κανείς, ακόμη και ο ίδιος δεν πίστευε ότι θα παρέμενε στη θέση του για άλλη μια δεκαετία. Αυτό συνέβη πριν από πέντε χρόνια .
Όταν ερωτώνται για το πώς θα μπορούσαν να διοικήσουν την τράπεζα, οι εσωτερικοί υποψήφιοι, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν ξεφεύγουν από τα όρια: όλοι, όπως αποδεικνύεται, είναι συγκεντρωμένοι στις δουλειές τους, συνεργάζονται στενά μεταξύ τους και δεν ονειρεύονται να γίνουν οι επόμενοι προϊστάμενοι. Ο καθένας αντιμετωπίζει μια τρομακτική συνέντευξη για δουλειά όταν έρθει η ώρα.
Όποιος και αν θριαμβεύσει θα στερείται του κύρους του προκατόχου του. Ανεξάρτητα από την εμπειρία του, δεν θα έχει χτίσει μια τεράστια τράπεζα. Λίγοι άνθρωποι είναι αναγνωρίσιμοι από το μικρό τους όνομα τόσο στη Wall Street όσο και στο Καπιτώλιο. Σε ένδειξη της επιρροής του, ο Τζέιμι πιστώθηκε ακόμη και με την άμβλυνση των δασμών του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Δεν ήταν φήμες. Ο ίδιος ο κ. Τραμπ είπε ότι άλλαξε γνώμη αφού παρακολούθησε μια συνέντευξη του Ντίμον στο Fox News, κατά την οποία ο επικεφαλής της JPMorgan είχε δηλώσει ότι μια ύφεση ήταν πιθανή λόγω του κύματος προστατευτισμού. «Είναι μια ιδιοφυΐα στα οικονομικά, έχει κάνει φανταστική δουλειά στην τράπεζα», δήλωσε με ενθουσιασμό ο πρόεδρος. Η σημερινή παντοδύναμη JPMorgan έχει χτιστεί κατ’ εικόνα του Ντίμον.
Ο Ντίμον θυμάται τη συμβουλή που έδωσε στον Τσάρλι Σαρφ, πρώην επικεφαλής της λιανικής τράπεζας της JPMorgan, όταν έφυγε από την εταιρεία για να διευθύνει τη Visa, έναν γίγαντα πληρωμών. Δύο πράγματα αλλάζουν όταν ένα στέλεχος αναλαμβάνει μια κορυφαία θέση, εξηγεί: «Το πρώτο είναι ότι δεν υπάρχει κανείς στον οποίο να παραπονεθεί». Δεύτερον, ένας διευθύνων σύμβουλος δεν μπορεί πλέον να βασίζεται σε ένα backstop από μια ανώτερη δύναμη. «Δεν υπάρχει σιωπηρή έγκριση. Είναι δική σας απόφαση. Είναι απλώς διαφορετικό. Βαρύ είναι το κεφάλι που φοράει το στέμμα». Και κανένα στέμμα της Wall Street δεν είναι βαρύτερο από αυτό της JPMorgan.
Πηγή: ΟΤ
