Η νέα διεθνής τάση στις μεγάλες εταιρείες είναι οι απολύσεις και μάλιστα σε μαζική κλίμακα. Αυτό είναι το δυσάρεστο συμπέρασμα που προκύπτει ακόμα και από μια επιδερμική ματιά στην ειδησεογραφία των τελευταίων μηνών για την αγορά εργασίας.
Η Meta, η Μicrosoft, η Google, η Siemens, η ΜcKinsey, η Procter & Gamble είναι ένα μικρό δείγμα από τις δεκάδες πολυεθνικές επιχειρήσεις που πραγματοποίησαν ή ετοιμάζουν χιλιάδες απολύσεις η κάθε μία. Αν προσθέσουμε αυτοκινητοβιομηχανίες, τράπεζες, πετρελαϊκούς κολοσσούς, μεταφορικές εταιρείες, ακόμα και οίκους ειδών πολυτελείας, η διεθνής των απολυμένων δεν σταματάει να προσθέτει νέους στρατιώτες στις γραμμές της. Με τις απολύσεις να πολλαπλασιάζονται οι απολυμένοι αναζητούν φωνή και τρόπους εκτόνωσης στο διαδίκτυο και στα social media, μέσω ψηφιακών κοινοτήτων.
Πόσοι απολύονται στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, όπου η κλίμακα της οικονομίας είναι μικρότερη, οι εξελίξεις έρχονται με χρονοκαθυστέρηση. Όταν όμως φτάνουν, μας χτυπάνε σφοδρά, όπως έδειξε η εμπειρία της διεθνούς «Μεγάλης Ύφεσης» του 2008-9, που στην Ελλάδα άργησε ένα χρόνο αλλά κράτησε σχεδόν μια δεκαετία.
Προς το παρόν η αγορά εργασίας στην Ελλάδα κινείται ανοδικά, αν και υπάρχει επιβράδυνση στην αύξηση των θέσεων εργασίας. Το πρώτο τετράμηνο του 2025 το ισοζύγιο απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα ήταν θετικό, με 188.000 περισσότερες προσλήψεις από ό,τι απολύσεις, ενόψει και της θερινής τουριστικής σεζόν.
Σε σχέση με το 2024 υπάρχει μικρή μείωση των νέων θέσεων εργασίας (-1.524 θέσεις). Αντίστοιχα, η ΕΛΣΤΑΤ δείχνει αύξηση της ανεργίας το πρώτο τρίμηνο του 2025, στο 10,4% (από 9,5% το τελευταίο τρίμηνο του 2024, αγγίζοντας πάλι διψήφια ποσοστά.
Κι ενώ οι νέες προσλήψεις αφορούν κυρίως «σεζονίστας» με ημερομηνία λήξης, οι απολύσεις φέτος είναι αισθητά περισσότερες από πέρυσι. Συνολικά το πρώτο τετράμηνο του 2024 πάνω από 824.00 άνθρωποι βρέθηκαν χωρίς δουλειά, εκ των οποίων περισσότεροι από 480.000 απολύθηκαν. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε περισσότερες από 4.000 απολύσεις κάθε μέρα.
Αλλά και στις λεγόμενες «οικειοθελείς παραιτήσεις» ένα μεγάλο ποσοστό είναι αποτέλεσμα πιέσεων, άσχημων συνθηκών εργασίας ή/και χαμηλών μισθών, με τους εργαζόμενους να βρίσκονται σε χειρότερη θέση από τους απολυμένους, αφού δεν δικαιούνται ούτε αποζημίωση ούτε επίδομα ανεργίας.
Φύγε εσύ, έλα εσύ
Στο άμεσο μέλλον οι απολύσεις θα γίνουν πιο γρήγορες και εύκολες, μέσω εφαρμογής στο κινητό, όπως και οι προσλήψεις, σύμφωνα το υπό κατάθεση εργασιακό νομοσχέδιο. Η ανακύκλωση του εργατικού δυναμικού θα είναι πιο ταχύρρυθμη και ευέλικτη, και η διαχωριστική γραμμή που χωρίζει τους επισφαλείς εργαζόμενους από τους αυριανούς ανέργους θα είναι ακόμα πιο δυσδιάκριτη.
Ωστόσο στην Ελλάδα, με εξαίρεση τις δυναμικές διαμαρτυρίες ορισμένων σωματείων ενάντια σε εκδικητικές απολύσεις, δεν υπάρχει κίνημα ανέργων ούτε συντονισμός μεταξύ των απολυμένων. Δεν υπήρξε καν στο απόγειο της κρίσης, πόσο μάλλον τώρα που η εύρεση εργασίας, έστω και κακοπληρωμένης, είναι πιο εύκολη.
Στην Ευρώπη οι πρώτοι που αντέδρασαν μαζικά ενάντια στις απολύσεις ήταν οι εργαζόμενοι στην αυτοκινητοβιομηχανία – ιδίως στη Γερμανία – που είναι οι πλέον πληττόμενοι. Στις ΗΠΑ η νέα φουρνιά των απολυμένων διεκδικεί ορατότητα όχι στο δρόμο αλλά στα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα.
Η ονλάιν κοινότητα Laid Off, πουλάει καπελάκια για απολυμένους, για 30 δολάρια! (laid0ff.substack.com)
Των απολυμένων οι κοινότητες
Στο περιοδικό Business Insider διαβάζουμε για την «νέα κουλτούρα των απολυμένων», που δεν αντιμετωπίζουν πλέον την απόλυση ως ταμπού ή στίγμα. Αντίθετως οργανώνονται – τρόπος του λέγειν – σε διαδικτυακές κοινότητες αλληλοϋποστήριξης.
Μία από αυτές ονομάζεται «Laid Off» (Απολυμένος) και λειτουργεί στη συνδρομητική πλατφόρμα Substack. Ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2024 και σήμερα έχει πάνω από 11.000 επί πληρωμή συνδρομητές.
Χιλιάδες απολυμένοι μοιράζονται προσωπικές στιγμές απαντώντας σε ερωτήσεις όπως «πού ήσασταν όταν μάθατε ότι απολύεστε;». Παράλληλα ανταλάσσουν πρακτικές συμβουλές για εύρεση εργασίας, προειδοποιήσεις για το ποιοι είναι οι χειρότεροι εργοδότες και πληροφορίες για τους επαγγελματικούς κλάδους.
Το 31% των απολυμένων που γράφουν στο Laid Off προέρχεται από τον χώρο της διαφήμισης και του μάρκετινγκ, το 11% από την τεχνολογία και το 10% από τα ΜΜΕ.
Το 71% απολύθηκε για πρώτη φορά, ενώ ο ένας στους τρεις δούλευε σε μεγάλες εταιρείες με περισσότερους από 1000 εργαζόμενους.
Πες το δυνατά, είμαι περήφανη που δεν έχω δουλειά / πηγή: etsy.com
Η δημόσια έκφραση της απόλυσης
Σε αντίθεση με το παρελθόν, όταν οι απολυμένοι ντρέπονταν και αυτοενοχοποιούνταν, σήμερα εκθέτουν δημόσια τις εμπειρίες τους. Προβάλλουν σε απευθείας μετάδοση τις απολύσεις τους στο TikTok, ενημερώνουν το στάτους τους στο LinkedIn με το hashtag #OpenToWork, ενώ υπάρχει ακόμα και «layoff merch», χιουμοριστικά μπλουζάκια, κούπες και δωράκια για προσφάτως απολυθέντες.
Το νήμα συζητήσεων για τις απολύσεις r/Layoffs στη διαδικτυακή κοινότητα του Reddit έχει πάνω από 120.000 μέλη, ενώ στο LinkedIn υπάρχουν περισσότερες από 100 ομάδες για όσους επηρεάζονται από τις απολύσεις.
Χιουμοριστικό τ-σερτ για «φρεσκοαπολυμένους» λόγω Τεχνητής Νοημοσύνης / πηγή: etsy.com
Κράξε τον πρώην εργοδότη σου, μπορείς
Η εξαφάνιση του στίγματος γύρω από τις απολύσεις έχει θολώσει τα όρια του επαγγελματισμού στα social media. Οι recruiters (όσοι αναζητούν προσωπικό) είναι επιφυλακτικοί με τους υποψηφίους που κακολογούν τους προηγούμενους εργοδότες τους. Όμως υπάρχει μια σημαντική διαφορά: το να βγάζεις στη σέντρα εταιρείες μεγαθήρια όπως η Meta και η Google είναι λιγότερο «προσωπικό», άρα και λιγότερο επιζήμιο.
Η δύναμη της κοινότητας
Οι διαδικτυακές ομάδες αλληλοϋποστήριξης, προσφέρουν στους απολυμένους ένα βήμα έκφρασης, ενώ αρκετές φορές λειτουργούν υποβοηθητικά στην εύρεση εργασίας.
Η «νέα κουλτούρα των απολύσεων», καταλήγει το Βusiness Insider αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη αλλαγή στον τρόπο που οι εργαζόμενοι αντιλαμβάνονται τη σχέση τους με την εργασία και τους εργοδότες.
Εκφράζουν ανοιχτά τη δυσαρέσκειά τους ή ακόμα και την οργή τους για τα (πρώην) αφεντικά τους και αλληλεπιδρούν με άλλους απολυμένους. Βέβαια, το γεγονός ότι οι απολυμένοι μπορούν πιο εύκολα να ανοιχτούν σε αγνώστους στο ίντερνετ, παρά στους μέχρι πρόσφατα συναδέλφους τους, που το πιθανότερο είναι ότι τους έχουν ξεχάσει ήδη, πόσο μάλλον στο σωματείο τους (αν υπάρχει) κάτι λέει για τα όρια της διαδικτυακής αλληλεγγύης.
