Μπορεί η ανεργία να παραμένει σε υψηλά επίπεδα στην Ελλάδα, ωστόσο οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν όλο και μεγαλύτερες δυσκολίες στην κάλυψη βασικών θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα σε τομείς υψηλής ζήτησης και εξειδίκευσης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προειδοποιεί πως το πρόβλημα της ανεπάρκειας κατάλληλου εργατικού δυναμικού κοστίζει στην ελληνική οικονομία έως και 1,3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ κάθε χρόνο, περιορίζοντας τις δυνατότητες ανάπτυξης και πλήττοντας την ανταγωνιστικότητα της χώρας.
Η διαπίστωση αυτή περιλαμβάνεται στη νέα έκθεση της Κομισιόν για την απασχόληση και την παραγωγικότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία αναδεικνύεται πως η αναντιστοιχία δεξιοτήτων –δηλαδή το χάσμα ανάμεσα σε όσα γνωρίζουν οι άνεργοι και όσα απαιτούν οι αγορές εργασίας– αποτελεί έναν από τους βασικούς φραγμούς για την αξιοποίηση του παραγωγικού δυναμικού της χώρας. Οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα, ειδικά σε κλάδους όπως η πληροφορική, η ενέργεια, ο τουρισμός και οι κατασκευές, αναφέρουν σημαντικές ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού, την ώρα που η ανεργία διατηρείται στο επίπεδο του 10%.
Η κατάσταση επιδεινώνεται καθώς η χώρα εισέρχεται σε μια κρίσιμη περίοδο ψηφιακής και πράσινης μετάβασης, κατά την οποία θα απαιτηθούν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας σε τομείς όπως τα φωτοβολταϊκά, η ενεργειακή αποδοτικότητα, τα δίκτυα τεχνητής νοημοσύνης και η πράσινη δόμηση. Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά στοιχεία, οι «πράσινες» και τεχνολογικές θέσεις εργασίας καταγράφουν πολλαπλάσιες κενές θέσεις ανά υποψήφιο σε σχέση με τον μέσο όρο, γεγονός που ενέχει σοβαρούς κινδύνους καθυστέρησης στον εθνικό και ευρωπαϊκό σχεδιασμό.
Ταυτόχρονα, σε τομείς όπως η υγεία, η αγροτική παραγωγή και η εστίαση, το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού αποκτά ανησυχητικές διαστάσεις. Το φαινόμενο δεν περιορίζεται μόνο στην έλλειψη ειδικευμένων στελεχών, αλλά και στην απροθυμία κάλυψης θέσεων χαμηλότερης αμοιβής ή σωματικά απαιτητικών επαγγελμάτων. Το φαινόμενο επιτείνεται από το δημογραφικό πρόβλημα και τη γήρανση του εργατικού πληθυσμού, ιδίως στον δημόσιο τομέα, όπου ένα μεγάλο ποσοστό υπαλλήλων πλησιάζει στη συνταξιοδότηση.
Θέμα στην αγορά εργασίας
Η Τράπεζα της Ελλάδος και το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) έχουν επίσης αναδείξει την προβληματική σύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με την αγορά εργασίας, επισημαίνοντας ότι παρά την αύξηση των τίτλων σπουδών, οι απόφοιτοι συχνά δεν κατευθύνονται σε επαγγέλματα που ζητούνται.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η γεωγραφική διάσταση του προβλήματος. Το 70% των κενών θέσεων συγκεντρώνεται στην Αττική, την Κεντρική Μακεδονία και την Κρήτη, ενώ σε ορεινές ή νησιωτικές περιοχές οι επιχειρήσεις αδυνατούν να βρουν προσωπικό, όχι μόνο λόγω δεξιοτήτων, αλλά και εξαιτίας του υψηλού κόστους στέγασης και των περιορισμένων υποδομών.
Το πρόβλημα είναι πλέον τόσο έντονο, ώστε έχει αρχίσει να απειλεί τη βιωσιμότητα μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, ειδικά σε περιφέρειες που εξαρτώνται από τον τουρισμό ή την εποχική γεωργική παραγωγή. Την ίδια στιγμή, οι μεγάλες επιχειρήσεις επιλέγουν όλο και συχνότερα την εισαγωγή εργατικού δυναμικού, από τρίτες χώρες, σε μια προσπάθεια να καλύψουν βασικές ανάγκες.
Η Κομισιόν καλεί την Ελλάδα να ενισχύσει τις ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, να επενδύσει σε προγράμματα κατάρτισης και αναβάθμισης δεξιοτήτων, και να σχεδιάσει στοχευμένες δράσεις για την κινητικότητα εντός της χώρας, έτσι ώστε οι θέσεις εργασίας να συναντήσουν πιο αποτελεσματικά τους ανθρώπους που τις χρειάζονται.
Το κεντρικό μήνυμα της έκθεσης είναι ξεκάθαρο: χωρίς ανθρώπους, δεν υπάρχει ανάπτυξη. Και η Ελλάδα, όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη, καλείται να αντιμετωπίσει τη δημογραφική πρόκληση και την ανεπάρκεια δεξιοτήτων με σχέδιο, επένδυση και διαφάνεια – αλλιώς οι μεγάλες μεταβάσεις του μέλλοντος θα μείνουν στα χαρτιά.
