Οι συνέπειες της πολεμικής ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή στην οικονομία είναι ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα των ημερών. Ο αντίχτυπος ήταν άμεσος στις τιμές του πετρελαίου, ενώ τα σενάρια για μια νέα ενεργειακή και πληθωριστική κρίση μοιάζουν όλο και πιο πιθανά.
Νέα ανάλυση του πρακτορείου Bloomberg, εξετάζει τις επιπτώσεις των πολιτικών και γεωπολιτικών αναταραχών στην πραγματική οικονομία και καταλήγει σε αναπάντεχα συμπεράσματα.
Παρά τη διαδεδομένη πεποίθηση ότι η πολιτική κρίση μεταφράζεται σε οικονομική αβεβαιότητα και «μούδιασμα» των αγορών, αυτό δεν επιβεβαιώνεται αναγκαστικά στην πράξη.
Για παράδειγμα, oι μαχητικές διαδηλώσεις κατά του Τραμπ που ξεκίνησαν από το Λος Αντελες, επεκτάθηκαν σε όλη την επικράτεια, και ο Λευκός Οίκος βάφτισε «εξέγερση κατά της αμερικανικής κυβέρνησης», δεν φάνηκε να επηρεάζουν αρνητικά τις αγορές. Αντιθέτως, oι χρηματιστηριακοί δείκτες S&P 500 και Nasdaq σημείωσαν εντυπωσιακή άνοδο την περασμένη Πέμπτη 12/6, κυρίως εξαιτίας των ειδήσεων για τους δασμούς και τον πληθωρισμό. Κι ενώ υπήρξε πτώση των μετοχών την επόμενη ημέρα, αμέσως μετά το χτύπημα του Ισραήλ στο Ιράν, το κλίμα πολιτικής αναταραχής εντός των ΗΠΑ δεν φαίνεται να έπαιξε κάποιο ρόλο.
Αντικρουόμενα συμπεράσματα
«Σε έναν εξωτερικό παρατηρητή μοιάζει οξύμωρο», δηλώνει ο οικονομολόγος του Βlοomberg Economics, Νικ Χόλμαρκ. Θεωρητικά, η πολιτική αστάθεια είναι ο κατεξοχήν παράγοντας που θα «τρόμαζε» τους επενδυτές, πλήττοντας τις εθνικές οικονομίες.
Όμως ο Χόλμαρκ δημοσίευσε εκτενή έρευνα, που αποδεικνύει ότι στις ΗΠΑ αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ.
Η ανάλυσή του βασίστηκε σε δεδομένα από τον κόμβο πολιτικών επιστημών V-dem, ρωτώντας πολιτικούς επιστήμονες «πόσο συχνά και με ποια ένταση συμβαίνουν γεγονότα όπως διαδηλώσεις, απεργίες και καταλήψεις». Συγκρίνει τα δεδομένα αυτά με την ετήσια αύξηση του ΑΕΠ και την αύξηση του S&P 500, ανατρέχοντας σχεδόν έναν αιώνα πίσω.
Κανένα από τα δύο οικονομικά μεγέθη δεν συσχετίστηκε με τα στοιχεία για τις πολιτικές διαμαρτυρίες.
Τα έτη κατά τα οποία οι ΗΠΑ γνώρισαν περισσότερες πολιτικές διαμαρτυρίες και μαζικές κινητοποιήσεις δεν ήταν ούτε ιδιαίτερα κακά ούτε ιδιαίτερα καλά για τις αγορές και την οικονομική ανάπτυξη.
Σε διεθνές επίπεδο, η εικόνα είναι πολύ διαφορετική. Έρευνα του ΔΝΤ συνδέει τις κοινωνικές αναταραχές με χαμηλότερη αύξηση του ΑΕΠ, χαμηλότερες αποδόσεις των χρηματιστηριακών αγορών και αδύναμες αρχικές δημόσιες προσφορές (ΙPOs, όταν μια ιδιωτική εταιρεία εισάγεται στο χρηματιστήριο και προσφέρει για πρώτη φορά μετοχές στο κοινό για να αντλήσει κεφάλαια).
Πότε η (γεω)πολιτική «ξεβάφει» στην οικονομία
Πού οφείλεται αυτή η αναντιστοιχία; Μια απάντηση δίνουν οι οικονομολόγοι της Boston Consulting Group, στο βιβλίο «Shocks, Crises, and False Alarms» για το πώς να αξιολογούμε τους μακροοικονομικούς κινδύνους.
«Για να επηρεάσει η γεωπολιτική κρίση τη μακροοικονομία, πρέπει να λειτουργήσει μέσω πραγματικών, χρηματοοικονομικών και/ή θεσμικών συνδέσεων», σημειώνουν σε σχετικό κεφάλαιο για την γεοπολιτική.
Με άλλα λόγια, για να έχει οικονομικό αντίκτυπο, η πολιτική αναταραχή πρέπει να περιορίσει πραγματικά την προσφορά, τη ζήτηση ή τη χορήγηση δανείων — ή να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας της κυβέρνησης.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τη διακυβέρνηση, η έρευνα του ΔΝΤ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο βαθμός στον οποίο οι κοινωνικοπολιτικές αναταραχές μεταφράζονται σε ασθενέστερες χρηματοοικονομικές επιδόσεις εξαρτάται από αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν «ποιότητα των θεσμών». Οι χώρες με λιγότερη διαφθορά, μεγαλύτερη πολιτική σταθερότητα και ασφαλές κράτος δικαίου τείνουν να απορροφούν τις διαμαρτυρίες και τις κοινωνικές αναταραχές με λιγότερες οικονομικές συνέπειες.
Μέχρι σήμερα, στις χώρες αυτές περιλαμβάνονται και οι ΗΠΑ, ευελπιστεί το Bloomberg. Όμως οι βεβαιότητες υπάρχουν για να ανατρέπονται.
Τα τρία σενάρια για τη διεθνή οικονομία
Μετά την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, η οικονομολόγος του Bloomberg Geoeconomics Ντίνα Εσφαντιάρι, παρέθεσε τρία σενάρια για το τι μπορεί να συμβεί στη συνέχεια.
Στο πρώτο και πιο πιθανό σενάριο η σύγκρουση θα περιοριστεί μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, χωρίς επίθεση εναντίον των ΗΠΑ. Στο δεύτερο σενάριο, το Ιράν ανταποδίδει επίσης εναντίον των ΗΠΑ, αλλά με προειδοποίηση, αποφεύγοντας έτσι αμερικανικές απώλειες.
Στη συνέχεια, υπάρχει το χειρότερο σενάριο, στο οποίο «το Ιράν στοχεύει αμερικανικές θέσεις στην περιοχή και ενδεχομένως κλείνουν ακόμα και τα Στενά του Ορμούζ… Αυτό δεν αφήνει στις ΗΠΑ άλλη επιλογή από το να συμμετάσχουν στον πόλεμο στο πλευρό του Ισραήλ, οδηγώντας σε έναν μεγαλύτερο περιφερειακό πόλεμο». Σε αυτή την περίπτωση εκτιμά ότι η τιμή του πετρελαίου θα μπορούσε να φτάσει τα 130 δολάρια.
Εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο δείχνουν οι «στοιχηματικές»
To Βloomberg δημοσιεύει με κάθε επιφύλαξη τις πληροφορίες από τις «αγορές προβλέψεων», παράλληλα χρηματιστήρια που αντί για τίτλους μετοχών, πουλάνε και αγοράζουν συμβόλαια προβλέψεων (στοιχήματα) για μελλοντικά σημαντικά γεγονότα. Η μεγαλύτερη «αγορά προβλέψεων» ονομάζεται Polymarket και λειτουργεί με κρυπτονομίσματα.
Στο Polymarket, η πιθανότητα μιας πυρηνικής συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν μειώθηκε από περίπου 50-50 σε 32%, μετά το χτύπημα του Ισραήλ στο Ιράν.
Εν τω μεταξύ, η πιθανότητα στρατιωτικής δράσης των ΗΠΑ κατά του Ιράν πριν από τον Ιούλιο αυξήθηκε από 10% σε 32% και το Σάββατο κορυφώθηκε στο 62,5%.
