Η δυσοίωνη πρόβλεψη ότι όπου να’ναι ξανάρχεται νέα οικονομική κρίση, ανάλογη με το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό κραχ του 2008, επανέρχεται σε τακτά διαστήματα στην επικαιρότητα, σαν τις χιλιαστικές προφητείες.
Συνήθως τα καταστροφολογικά σενάρια προέρχονται από οικονομολόγους γνωστούς για την απαισιόδοξη οπτική τους, όπως ο Ντανιέλ Ρουμπινί, γνωστός και ως «Dr Doom» ή o στρατηγικός αναλυτής της Société Générale Άλμπερτ Έντουαρντς.
Πριν λίγες μέρες επέστρεψε ένας «μάντης της κρίσης» από την εποχή της φούσκας των στεγαστικών δανείων. Πρόκειται για τον βρετανό επιχειρηματία Στιβ Ντιγκλ, που ως διαχειριστής hedge fund είχε επενδύσει εγκαίρως σε ασφάλιστρα κινδύνου (Credit Default Swaps), κερδίζοντας δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ οι αγορές κατέρρρεαν.
Τώρα ιδρύει νέο fund, χτυπώντας καμπανάκι για πιθανό επερχόμενο κραχ, που θα έρθει από τον «σκοτεινό κόσμο» των μη εποπτευόμενων αγορών, των ιδιωτικών κεφαλαίων και των λεγόμενων «crypto funds».
Η κλιματική αλλαγή φέρνει νέα οικονομική κρίση
H τελευταία προειδοποίηση για μια νέα οικονομική κρίση τύπου 2008, έρχεται από τους Financial Times και τη βραβευμένη επιχειρηματική συντάκτρια Πιλίτα Κλαρκ.
Αυτή τη φορά ο «μπαμπούλας» που ξυπνάει μνήμες από το παρελθόν, δεν είναι άλλος από τις αυξανόμενες φυσικές καταστροφές που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή.
Η διαδικασία είναι απλή αλλά επικίνδυνη: Όταν ξεσπάνε περισσότερες πυρκαγιές, πλημμύρες και τυφώνες, οι ασφαλιστικές εταιρείες αναγκάζονται να πληρώνουν τεράστιες αποζημιώσεις. Για να προστατευτούν, αυξάνουν τα ασφάλιστρα ή ακυρώνουν τελείως τα συμβόλαια σε επικίνδυνες περιοχές.
Σύμφωνα με τις αναλύσεις οικονομολόγων, το πουλόβερ θα αρχίσει να ξηλώνεται και πάλι από τις ΗΠΑ, εκεί που έσκασε και το 2007-2008 η φούσκα των ενυπόθηκων δανείων.
Στις ΗΠΑ, όλο και περισσότερες περιοχές χάνουν την ασφαλιστική τους κάλυψη, λόγω υψηλού κλιματικού κινδύνου. Από εκεί ξεκινάει μια αλυσιδωτή αντίδραση. Χωρίς ασφάλιση, οι τράπεζες δεν μπορούν να δώσουν στεγαστικά δάνεια. Χωρίς δάνεια, οι τιμές των ακινήτων πέφτουν. Χωρίς υψηλές τιμές ακινήτων, ολόκληρες κοινότητες υποβαθμίζονται οικονομικά.
Η αλυσίδα αυτή μπορεί να οδηγήσει σε σταδιακή οικονομική αποσταθεροποίηση, με τις τράπεζες να εγκαταλείπουν περιοχές και ολόκληρες κοινότητες να υποβαθμίζονται οικονομικά.
Τα ασφάλιστρα ακινήτων αυξάνονται όσο πολλαπλασιάζονται οι καταστροφικές πλημμύρες.
Δομικός κίνδυνος
Αν και δεν υπάρχει ομοφωνία για το αν η κλιματική κρίση μπορεί να προκαλέσει μια νέα χρηματοπιστωτική κατάρρευση όπως το 2008, πολλοί οικονομολόγοι και θεσμικοί φορείς προειδοποιούν για έναν αυξανόμενο, δομικό κίνδυνο.
Τον Ιανουάριο, το διεθνές Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας -FSB, δήλωσε ότι τα «κλιματικά σοκ» μπορεί να προκαλέσουν ευρύτερη αναταραχή στις αγορές.
Στη συνέχεια, ο υπέργηρος μεγαλοεπενδυτής Γουόρεν Μπάφετ, ανακοίνωσε στους μετόχους της Berkshire Hathaway, η οποία περιλαμβάνει και ασφαλιστικές εταιρείες, ότι οι τιμές των ασφαλίστρων ακινήτων είχαν ανέβει λόγω της σημαντικής αύξησης των ζημιών από καταστροφικές καταιγίδες. «Είναι θέμα χρόνου να συμβεί μια πραγματικά συγκλονιστική ασφαλιστική ζημία — και δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα είναι μόνο μία ανά έτος», είπε.
Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το σχόλιο του Γκούντερ Τάλινγκερ, μέλος του ΔΣ του γερμανικού ασφαλιστικού γίγαντα Allianz. Εν μέσω του πιο ζεστού Μαρτίου που έζησε ποτέ η Ευρώπη, προειδοποίησε ότι οι παγκόσμιες θερμοκρασίες πλησιάζουν σε επίπεδα όπου οι ασφαλιστές δεν θα μπορούν να λειτουργήσουν, δημιουργώντας «έναν συστημικό κίνδυνο που απειλεί τα θεμέλια του χρηματοπιστωτικού τομέα».
Σε τι διαφέρει η επερχόμενη οικονομική κρίση
Η κλιματική κρίση διαφέρει από τις παλιές χρηματοπιστωτικές κρίσεις σε έναν κρίσιμο τομέα: δεν είναι κυκλική. Ενώ οι προηγούμενες κρίσεις ξεπερνιούνταν με κυβερνητικά μέτρα και μεταρρυθμίσεις, η κλιματική αλλαγή είναι «μονής κατεύθυνσης» και μακροχρόνια.
Όπως εξηγεί ο οικονομολόγος Μπέν Κέιζ, δεν χρειάζεται απαραίτητα ένα πολύ μεγάλο καταστροφικό σοκ για να υπάρξει κρίση. Αρκεί μια μόνιμη, σταδιακή μετατόπιση που να υπονομεύει την οικονομική βάση της κατοικίας ως περιουσιακού στοιχείου.
Κλιματική αλλαγή και ασφάλιστρα ακινήτων
Μια πρόσφατη ανάλυση του Ομοσπονδιακού Γραφείου Ασφαλίσεων των ΗΠΑ, που βασίστηκε σε 246 εκατομμύρια συμβόλαια, έδειξε ότι η ασφάλιση γίνεται όλο και πιο ακριβή. Το μέσο κόστος ασφαλίστρων για όσους ζουν σε περιοχές υψηλού κινδύνου φυσικων κασταστροφών ήταν 82% υψηλότερο από τις ασφαλείς περιοχές.
Παράλληλα, οι φυσικές καταστροφές πολλαπλασιάζονται. Πέρυσι, για πρώτη φορά, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες έφτασαν 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα για 12 συνεχόμενους μήνες. Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι στα επόμενα πέντε χρόνια υπάρχει πιθανότητα να φτάσουν τους 2°C.
Οι απόψεις διίστανται
Δεν συμφωνούν όλοι ότι η κλιματική αλλαγή θα προκαλέσει χρηματοπιστωτική κρίση. Ο διοικητής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Κρίστοφερ Γουόλερ υποστηρίζει ότι η κλιματική αλλαγή «δεν θέτει σοβαρό κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα». Σημειώνει ότι οι τράπεζες είναι πλέον καλύτερα κεφαλαιοποιημένες από το 2008.»
Πιο πρόσφατα, η Norges Bank Investment Management της Νορβηγίας, το μεγαλύτερο κρατικό επενδυτικό ταμείο στον κόσμο, δήλωσε ότι ορισμένα συμβατικά μοντέλα μακροοικονομικών προβλέψεων έδειξαν πολύ χαμηλές πιθανότητες απωλειών λόγω κλιματικού κινδύνου, ενώ άλλες αναλύσεις υποδείκνυαν πολύ πιο σοβαρές συνέπειες.
Τα μοντέλα συνεχίζουν να βελτιώνονται και οι κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν να εργάζονται πάνω σε αυτό που η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, χαρακτήρισε πέρυσι «νέο τύπο συστημικού κινδύνου» που δημιουργούν οι κλιματικές και περιβαλλοντικές απειλές.
Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε, υπήρχε και ένας άλλος τύπος κινδύνου που έπρεπε να αντιμετωπιστεί. Ο κίνδυνος Τραμπ.
Ο απρόβλεπτος παράγοντας… Τραμπ
Ο Ντόναλντ Τραμπ αμέσως μετά την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ, κατήργησε τα περισσότερα μέτρα πολιτικής για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Απέλυσε επιστήμονες από υπηρεσίες για την κλιματική αλλαγή και αποσύρθηκε από τη διεθνή Συμφωνία του Παρισίου για το κλίμα.
Ο υπουργός Ενέργειας Κρις Ράιτ δήλωσε ότι «ο κλιματικός συναγερμός είχε ανυπολόγιστο κόστος στις ζωές των ανθρώπων και στην ελευθερία. Ανήκει στο χρονοτούλαπο της Ιστορίας».
