Εν μέσω κλιμακούμενων γεωπολιτικών εντάσεων και των εμπορικών πολέμων της εποχής Τραμπ 2.0, η παγκόσμια ηγεμονία του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος κλονίζεται, με το ευρώ να διεκδικεί με αξιώσεις ρόλο βασικού ανταγωνιστή.
Στην ίδια την ΕΕ ωστόσο η υιοθέτηση του κοινού νομίσματος δεν δείχνει να ενθουσιάζει όλα τα κράτη μέλη της που παραμένουν εκτός της ευρωζώνης, αν και ο αριθμός τους μειώνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια.
Πλέον 20 από τους «27» ανήκουν στην ζώνη του ευρώ, με πιο πρόσφατη προσθήκη την Κροατία, το 2023.
Επόμενη στη σειρά είναι τώρα μια βαλκανική χώρα, η Βουλγαρία.
Μέλος της ΕΕ από το 2007 και από τις φτωχότερες στους κόλπους της, αναμένεται να υιοθετήσει το ευρώ από την 1η Ιανουαρίου του 2026.
Έχει ήδη πάρει καταρχήν το «πράσινο φως» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το Ecofin, το Eurogroup και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατά την πρόσφατη σύνοδο κορυφής, στα τέλη Ιουνίου.
Απομένει η έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η λήψη των τελικών αποφάσεων από το Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων (Ecofin) στις 8 Ιουλίου.
Στο φόντο είναι ωστόσο η χρόνια πολιτική αστάθεια και η ενδημική διαφθορά στη Βουλγαρία, ενώ τώρα διατυπώνονται ερωτήματα για δημοσιονομικά «μαγειρέματα» στη Σόφια.
«Είναι γνωστό ότι τα στατιστικά δεδομένα προσαρμόστηκαν για να δείξουν αποτελέσματα πιο ευνοϊκά από την πραγματικότητα» λέει ανωνύμως στο Politico πρώην κυβερνητικός αξιωματούχος της Σόφιας.
Υπάρχει επίσης έντονη εγχώρια αντίθεση στο ευρώ στη Βουλγαρία, όπου η ακροδεξιά «καλπάζει» δημοσκοπικά και εκλογικά, με τον ευρωσκεπτικισμό να εξαπλώνεται στις τάξεις των 6,4 εκατομμυρίων πολιτών της.
Είναι συχνές πια οι διαδηλώσεις κατά της υιοθέτησης του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος.
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η παραπληροφόρηση ανθεί, εντείνοντας τους φόβους των πολιτών για ακόμη περισσότερη φτώχεια στη χώρα των Βαλκανίων, που παρέμειναν συνολικά το 2024 στον πάτο της ΕΕ όσον αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ.
Η Βουλγαρία ετοιμάζεται να γίνει το 21ο μέλος της ζώνης του ευρώ από τις αρχές του επόμενου έτους (REUTERS/Kai Pfaffenbach/File Photo)
Μισό «ναι» και… ορκισμένα «όχι»
Έχοντας δεσμευτεί να ενταχθεί στην ευρωζώνη το 2007, η Βουλγαρία έχει επανειλημμένα απορριφθεί, λόγω μη εκπλήρωσης των λεγόμενων κριτηρίων σύγκλισης.
Ο επίμονα υψηλός πληθωρισμός -ειδικά μετά την πανδημία και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία- ακύρωσε τις πιθανότητες ένταξης το 2024 και το 2025.
Ωστόσο το εθνικό νόμισμα, το λεβ, είναι συνδεδεμένο εδώ και καιρό με σταθερή ισοτιμία με το ευρώ (1 προς 0,51).
Μέλος από τις αρχές του έτους της ζώνης Σένγκεν, η προσδοκία των υπέρμαχων του ευρώ είναι ότι η υιοθέτηση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος θα ενισχύσει μακροπρόθεσμα την εθνική οικονομία.
Επιχειρήσεις και επενδυτές δεν θα χρειάζεται πλέον να ανησυχούν για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες.
Το εμπόριο και τα ταξίδια θα διευκολυνθούν.
Η προοπτική αυτή επικροτείται από το 66,3% των βουλγαρικών επιχειρήσεων, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση της Alpha Research, που έγινε για λογαριασμό του βουλγαρικού υπουργείου Οικονομικών και τα αποτελέσματά της δημοσιεύθηκαν στις 12 Ιουνίου.
Η κοινή γνώμη παραμένει ωστόσο διχασμένη, με το 46,5% να τάσσεται υπέρ της ένταξης της χώρας στο ευρώ, το 46,8% να είναι κατά και το 6,7% να είναι αναποφάσιστο.
Από τις βασικές ανησυχίες παραμένει η απώλεια της εθνικής κυριαρχίας.
Το φαινόμενο δεν περιορίζεται μόνο στην αναπτυσσόμενη στα χαρτιά και ασθμαίνουσα στην καθημερινότητα Βουλγαρία.
Η Πολωνία, μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της ΕΕ -με πρωτεία κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους στην Ανατολική Ευρώπη- παραμένει αξιοσημείωτα επιφυλακτική.
Για την ακρίβεια, η εγχώρια υποστήριξη στην προοπτική υιοθέτησης του ευρώ μειώνεται σταθερά από το 2004, φτάνοντας σε ένα από τα χαμηλότερα ιστορικά επίπεδα το 2025.
Η τελευταία σχετική έρευνα της Εθνικής Ερευνητικής Ομάδας Ariadna κατέδειξε ότι μόνο το 26% των Πολωνών υποστηρίζει την εισαγωγή του ευρώ.
Το 74% είναι κατά, με το 48% αναφανδόν κατά.
Ενδεικτικά, το 2009 το 52% ήταν υπέρ και το 36% κατά.
Ευρώ-διλήμματα
Ο σκεπτικισμός για το ευρώ μοιραία εντάθηκε εντός και εκτός της ευρωζώνης μετά την κρίση χρέους που έπληξε την Ελλάδα και άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου την περίοδο 2010-2012.
Ενίσχυσε έτι περαιτέρω επιχειρήματα περί οικονομικής και εθνικής κυριαρχίας σε χώρες με ήδη μεγάλη ροπή προς τον ευρωσκεπτικισμό, όπως η Πολωνία.
Μέχρι και σήμερα εν τω μεταξύ, ακόμη και τα κέντρα εξουσίας στη Βαρσοβία που υποστηρίζουν το ευρώ, επιλέγουν τη σιωπή.
Είτε πρόκειται για επιχειρηματικούς κύκλους, είτε για τα κόμματα του φιλοευρωπαϊκού νυν κυβερνητικού συνασπισμού, υπό τον Ντόναλντ Τουσκ.
Αν και στις Βρυξέλλες μιλούν πλέον για το οικονομικό «θαύμα» της ταχύτατα αναπτυσσόμενης Πολωνίας -21 χρόνια μετά την ένταξή της στην ΕΕ έχει γίνει η έκτη μεγαλύτερη οικονομία στο μπλοκ- το γενικό επιχείρημα στη χώρα είναι ότι, απουσία της εκπλήρωσης αρκετών από τα κριτήρια του Μάαστριχτ, δεν έχει νόημα η συζήτηση για ένταξη στη ζώνη του ευρώ.
Παρά την οικονομική ανάπτυξη πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, το χαμηλό ποσοστό ανεργίας και τα χαμηλά επίπεδα χρέους, το ενδιαφέρον της Βαρσοβίας παραμένει εστιασμένο στα ανατολικά της σύνορα και τον πόλεμο στην όμορη Ουκρανία.
Ως χώρα πρώτης γραμμής, δίνει προτεραιότητα στην οικοδόμηση ισχυρής ανθεκτικότητας.
Όχι τυχαία, η Πολωνία έχει σήμερα τις υψηλότερες αμυντικές δαπάνες στο ΝΑΤΟ και πλέον τον μεγαλύτερο στρατό ξηράς στις τάξεις της ΕΕ.
Καθώς ωστόσο ο κόσμος γίνεται πολυπολικός, ο διεθνής ανταγωνισμός πολυεπίπεδος και η ΕΕ -αν και διχασμένη και διαχρονικά αργοκίνητη στη λήψη αποφάσεων- διεκδικεί θέση συμπρωταγωνιστή στις εξελίξεις, τα διλήμματα για τη συγκρότηση ενός ενιαίου μετώπου, από την άμυνα έως την οικονομία, περισσεύουν.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, το 52% των ερωτηθέντων που ζουν σε κράτη μέλη εκτός της ευρωζώνης πιστεύει ότι η εισαγωγή του ευρώ θα έχει θετικές συνέπειες για τη χώρα τους.
Το 55% τάσσεται προσωπικά υπέρ της υιοθέτησης του κοινού νομίσματος.
