«Καμπανάκια» ηχούν από τις τελευταίες εξελίξεις και προοπτικές της αγοράς εργασίας στις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ. Οι τεράστιες προκλήσεις που θέτει η γήρανση του πληθυσμού, οι δείκτες για το βιοτικό επίπεδο και η κοινωνική συνοχή δοκιμάζονται. Ζούμε σε αβέβαιους καιρούς. Οι ραγδαίες εξελίξεις στη γεννητική τεχνητή νοημοσύνη – βασικό μοχλό της επιταχυνόμενης ψηφιακής
επανάστασης – τροφοδοτούν τόσο την αισιοδοξία όσο και την ανησυχία.
Οι συνέπειες της γήρανσης του εργατικού δυναμικού θα έχουν αντίκτυπο στην αύξηση της παραγωγικότητας ενώ χωρίς ταχείες αλλαγές στις πολιτικές και τις συμπεριφορές, η αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα επιβραδυνθεί σημαντικά στις περισσότερες χώρες του Οργανισμού.
Από την έλλειψη θέσεων εργασίας στην έλλειψη εργατικού δυναμικού: Η νέα πρόκληση της γήρανσης του πληθυσμού, στην έκθεση του ΟΟΣΑ
Όπως επισημαίνει η έκθεση του ΟΟΣΑ για τις προοπτικές της απασχόλησης για το 2025 (OECD Employment Outlook 2025), στο μέλλον, οι γεωπολιτικές αβεβαιότητες και οι ενδεχόμενες αυξήσεις δασμών αναμένεται να επιβραδύνουν την οικονομική δραστηριότητα και μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τον πληθωρισμό και τους μισθούς.
OECD Employment Outlook 2025
Αποδυνάμωση των αγορών εργασίας
Η απασχόληση και η συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ, ενώ η ανεργία παραμένει ιστορικά χαμηλή. Το ποσοστό ανεργίας στις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ παραμένει στο 4,9% τον Μάιο του 2025. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις αποδυνάμωσης των αγορών εργασίας, με την αύξηση της απασχόλησης να επιβραδύνεται και τη στενότητα της αγοράς εργασίας σε πολλές χώρες και τομείς να υποχωρεί στα ιστορικά υψηλά επίπεδα προ του COVID 19.
Σε δυσχερέστερη θέση βρίσκεται η ελληνική αγορά απασχόλησης που αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις. Καθώς η χώρα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει διαρθρωτικά εμπόδια, ομάδες όπως οι γυναίκες, οι νέοι αλλά και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι εμφανίζουν ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης σε σύνολο 30 χωρών.
Ανάμεσα στα ποιοτικά στοιχεία που αναφέρει η έκθεση για την Ελλάδα ξεχωρίζουν τα εξής:
- Η Ελλάδα εξακολουθεί να εμφανίζει υψηλότερη ανεργία, κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες περίπου (7,9%) πάνω από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ (4,9%), παρότι ο δείκτης ακολουθεί έντονα πτωτική πορεία τα τελευταία χρόνια
- Η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό της Ελλάδας παραμένει από τις χαμηλότερες σε επίπεδο ΟΟΣΑ, καταδεικνύοντας την ανάγκη για συστημικές αλλαγές στην υποστήριξη των γυναικών με παιδιά και την ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής
- Το ποσοστό νέων εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης υπερβαίνει το 15%, γεγονός που φανερώνει βαθιά απόκλιση μεταξύ του εκπαιδευτικού συστήματος και της αγοράς εργασίας
- Δεδομένης της πληθυσμιακής συρρίκνωσης, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι (άνω των 55 ετών) όπως και οι μετανάστες αποτελούν έναν υποεκμεταλλευόμενο πόρο, που θα μπορούσε να αποφέρει σημαντικά οφέλη για την ανάπτυξη
- Σε μεγάλο βαθμό λόγω της αρνητικής αύξησης της παραγωγικότητας που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια και χρησιμοποιήθηκε ως σημείο αναφοράς, η ετήσια αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα είναι σημαντικά αρνητική στην Ελλάδα
- Ο Οργανισμός ζητά επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων για την ενεργοποίηση των ανεκμετάλλευτων ανθρώπινων πόρων – ιδίως των γυναικών, των νέων, των ηλικιωμένων και των μεταναστών.
- Το δυνητικό κέρδος στην ετήσια αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ από την κινητοποίηση του εργατικού δυναμικού των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας θα μπορούσε να είναι σημαντικό, σύμφωνα με τους συγγραφείς της έκθεσης.
Προβλέψεις για πτώση της αύξησης του κατά κεφαλήν ΑΕΠ
O πληθυσμός γερνάει
Στη μεγάλη εικόνα, στις υπό εξέταση χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ, η μείωση της γονιμότητας και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής συνεπάγονται ότι ο πληθυσμός γερνάει. Με τη σταδιακή αποχώρηση της μεγάλης γενιάς των baby boomers από το εργατικό δυναμικό, ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας (που παραδοσιακά ορίζεται ως 20 έως 64 έτη) μειώνεται. Επίσης, ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων – που ορίζεται ως ο λόγος των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω προς τον πληθυσμό εργάσιμης ηλικίας – έχει αυξηθεί δραματικά από 19% το 1980 σε 31% το 2023 και προβλέπεται να αυξηθεί περαιτέρω σε 52% μέχρι το 2060 κατά μέσο όρο.
Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν περισσότερο και υγιέστερα από ποτέ, γεγονός που αποτελεί σπουδαίο επίτευγμα. Ωστόσο, χωρίς περαιτέρω πολιτική δράση ή αλλαγές στη συμπεριφορά, η γήρανση του πληθυσμού θα επιβαρύνει σημαντικά την οικονομική ανάπτυξη και την ικανότητα των χωρών του ΟΟΣΑ να συνεχίσουν να βελτιώνουν το βιοτικό τους επίπεδο.
Η προβλεπόμενη πτώση της αύξησης του κατά κεφαλήν ΑΕΠ θα μπορούσε να αντισταθμιστεί σε μεγάλο βαθμό με την κινητοποίηση ανεκμετάλλευτων εργατικών πόρων, ιδίως των ηλικιωμένων με καλή υγεία, των γυναικών και των τακτικών μεταναστών, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
