Ένα φιλόδοξο σχέδιο για φθηνή στέγη βάζει σε «κίνηση» η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μοιράζοντας υποσχέσεις για αλλαγή του τοπίου έως την άνοιξη του 2026. Η στεγαστική κρίση αποτελεί ένα από τα πιο πιεστικά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, με σημαντικές επιπτώσεις ιδιαίτερα στους νέους, τις οικογένειες χαμηλού εισοδήματος και τις ευάλωτες ομάδες.
Η αναζήτηση μιας δίκαιης, βιώσιμης και προσβάσιμης κοινωνικής στέγασης απασχολεί διαρκώς την ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα.
Πρωτοβουλία για να αντιμετωπιστεί η στεγαστική κρίση αναλαμβάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση
Η κατοικία έχει γίνει απλησίαστη για πάρα πολλούς ανθρώπους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα μέσα ενοίκια είναι σχεδόν κατά ένα τέταρτο υψηλότερα από ό,τι το 2010 ενώ το κόστος αγοράς κατοικίας έχει αυξηθεί κατά 50%. Αυτό αποτελεί μια σκληρή πραγματικότητα για πάνω από το 10,6% των Ευρωπαίων που ζουν στις πόλεις και το 7% στις αγροτικές περιοχές σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat 2024.
Η κατοικία έχει γίνει απλησίαστη για πάρα πολλούς ανθρώπους
Στα σκαριά το πρώτο Ευρωπαϊκό σχέδιο προσιτής κατοικίας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε πως ξεκίνησε η δημόσια διαβούλευση για το πρώτο Ευρωπαϊκό σχέδιο προσιτής κατοικίας, με στόχο την αντιμετώπιση της κρίσης που επηρεάζει εκατομμύρια Ευρωπαίους.
Το σχέδιο αναμένεται να υλοποιηθεί το επόμενο έτος (ως την άνοιξη του 2026) και αποσκοπεί στη στήριξη των κρατών μελών, των περιφερειών και των πόλεων της ΕΕ ώστε να ενισχύσουν τη διαθεσιμότητα και την προσβασιμότητα σε προσιτές κατοικίες, κινητοποιώντας δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις.
Ο Νταν Γιόργκενσεν, Επίτροπος Ενέργειας και Στέγασης, δήλωσε ότι η αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης «απαιτεί συλλογική και συμμετοχική δράση. Η φωνή των πολιτών είναι καθοριστική για τη διαμόρφωση ενός Σχεδίου που θα κάνει πραγματικά τη διαφορά στις ζωές των ανθρώπων σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Μοντέλα που εφαρμόζονται στην Ευρώπη
Ακολουθώντας τον νόμο της προσφοράς και ζήτησης, γίνεται αντιληπτό πώς όσο υπάρχει αυξημένη ζήτηση και η προσφορά ακινήτων είναι περιορισμένη τόσο οι τιμές θα ανεβαίνουν. Η τάση ανόδου της βραχυχρόνιας μίσθωσης (τύπου Airbnb), περιορίζουν σημαντικά τη διαθεσιμότητα, εντείνοντας το πρόβλημα.
Καινοτόμα μοντέλα που δίνουν λύσεις στο πρόβλημα έχουν εφαρμοστεί σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες δίνοντας προτεραιότητα στη σταθερότητα, τη διαφάνεια και την προσβασιμότητα.
Το ισπανικό σχέδιο για φθηνή κατοικία, γνωστό ως Plan Estatal de Vivienda, λαμβάνει σάρκα και οστά επικεντρώνοντας στην αντιμετώπιση της κρίσης στέγασης μέσω της αύξησης της προσφοράς οικονομικά προσιτών κατοικιών, ιδιαίτερα για ενοικίαση, και στη στήριξη ευάλωτων ομάδων.
Η Βιέννη αποτελεί εδώ και δεκαετίες σημείο αναφοράς. Περίπου το 62% των κατοίκων της ζει σε κατοικίες που δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα, διαχειριζόμενες από δημόσιους ή συνεταιριστικούς φορείς. Ο δήμος παραχωρεί γη με χαμηλό τίμημα, θέτοντας αυστηρά κριτήρια σχετικά με τα ενοίκια και την ενεργειακή αποδοτικότητα.
Η Ιρλανδία επενδύει σε σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μέσω του μοντέλου PPP για την ενίσχυση της κοινωνικής στέγασης, κυρίως σε αστικά κέντρα. Οι ιδιώτες αναλαμβάνουν την κατασκευή και διαχείριση των ακινήτων για 25-30 έτη, με το κράτος να πληρώνει ετήσιες αποζημιώσεις. Οι ενοικιαστές επιλέγονται με κοινωνικά κριτήρια μέσω κρατικής πλατφόρμας.
Στη Γερμανία, αναπτύχθηκε ένας υβριδικός μηχανισμός που συνδυάζει την κοινωνική κατοικία με την αυτοδιαχείριση. Το Mietshäuser Syndikat είναι ένα δίκτυο κατοίκων και συνεταιρισμών που αποκτούν εγκαταλελειμμένα ακίνητα και τα μετατρέπουν σε κοινότητες στέγασης. Η ιδιοκτησία είναι συλλογική και αποσυνδεδεμένη από την αγορά. Οι ενοικιαστές συμμετέχουν ενεργά στη διαχείριση, πληρώνοντας χαμηλά και σταθερά ενοίκια.
Η Ολλανδία επιλέγει έναν συνδυαστικό δρόμο, παρέχοντας επιδοτήσεις για την κατασκευή κατοικιών, υπό την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον το 30% κάθε έργου θα αφορά σε κοινωνική στέγαση. Παράλληλα, δίνονται φορολογικά και χρηματοδοτικά κίνητρα σε ιδιώτες για να συμμετάσχουν σε αυτά τα projects.
Σε αναζήτηση λύσης για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης
Το «θεσσαλικό μοντέλο»
Η περιφέρεια Θεσσαλίας, σε συνεργασία με την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης, προχωρά σε μια φιλόδοξη πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος στα αστικά κέντρα της Θεσσαλίας και στα νησιά των Σποράδων. Το «θεσσαλικό μοντέλο» υπόσχεται σταδιακά από 500 εώς 1000 κατοικίες στα αστικά κέντρα της περιοχής και στα νησιά των Σποράδων που θα νοικιάζονται ανάλογα με τις ανάγκες σε νέα ζευγάρια, φοιτητές, εποχικούς υπαλλήλους.
