Μάχη με τον χρόνο για να σώσει τα χωριά της και τις αγροτικές περιοχές της από την εγκατάλειψη δίνει η Ισπανία, η οποία διαθέτει μεγάλα κονδύλια, πρωτότυπα προγράμματα και τοπικές δράσεις σε μια προσπάθεια να αναστρέψει μια τάση δεκαετιών και να αποτρέψει τη φυγή των νέων από την ισπανική ύπαιθρο.
Στη βόρεια Ισπανία, στο μικρό χωριό Γκριέγος με μόλις 130 κατοίκους, η δημοτική αρχή αποφάσισε να προσφέρει δωρεάν ενοίκιο σε οικογένειες με παιδιά που θέλουν να εγκατασταθούν εκεί. Ο στόχος είναι απλός αλλά κρίσιμος – να κρατηθεί ανοιχτό το δημοτικό σχολείο.
Οι αγροτικές περιοχές της Ισπανίας είδαν μείωση του πληθυσμού κατά 4,4% μεταξύ 2014 και 2023, ακόμη και όταν ο συνολικός πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε κατά 2,6%
Η περίπτωση του Γκριέγος δεν είναι μοναδική. Από την Αραγονία μέχρι την Καστίλη και Λεόν, χιλιάδες κοινότητες βρίσκονται αντιμέτωπες με την ερήμωση. Από το 1950, σχεδόν οι μισές αγροτικές περιοχές της χώρας έχουν χάσει πάνω από το μισό πληθυσμό τους. Οι νέοι φεύγουν για τις πόλεις, οι υπηρεσίες συρρικνώνονται, και η καθημερινότητα γίνεται ολοένα δυσκολότερη για όσους παραμένουν.
«Άδεια Ισπανία»
Η συζήτηση για την λεγόμενη «España Vaciada» –την «Άδεια Ισπανία»– έχει μπει δυναμικά στην πολιτική ατζέντα.
Οι αγροτικές περιοχές της χώρας άρχισαν να αραιώνουν στα μέσα του 20ού αιώνα, όταν οι θέσεις εργασίας στα εργοστάσια προσέλκυσαν εργάτες στις πόλεις. Η μείωση του πληθυσμού έχει επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα στα βορειοδυτικά.
Η έλλειψη θέσεων εργασίας σε συνδυασμό με τις κακές υποδομές και τις διαθέσιμες κατοικίες, έχουν συμβάλει στην μαζική αυτή έξοδο. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, οι αγροτικές περιοχές της Ισπανίας είδαν μείωση του πληθυσμού κατά 4,4% μεταξύ 2014 και 2023, ακόμη και όταν ο συνολικός πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε κατά 2,6%.
Την ίδια στιγμή, ενώ το 84% του εδάφους της Ισπανίας είναι αγροτικό, μόνο το 16% των ανθρώπων ζει εκτός πόλεων.
Πώς θα σωθούν οι αγροτικές περιοχές
Για να αναστρέψουν αυτή την τάση της δημογραφικής παρακμής και για να σώσουν τις αγροτικές περιοχές, η κυβέρνηση και οι περιφέρειες, δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς, επιστρατεύουν μια σειρά από πρωτοβουλίες.
Μάλιστα, η ισπανική κυβέρνηση έχει και αρμόδιο υπουργείο, το οποίο επικεντρώνεται στην κατεύθυνση της επίλυσης αυτού του κρίσιμου ζητήματος. Ταυτόχρονα, οι πιέσεις των πόλεων πείθουν περισσότερους ανθρώπους να σκεφτούν τη ζωή στην ύπαιθρο.
Μεμονωμένες προσπάθειες για την αναζωογόνηση των πόλεων και των χωριών της Ισπανίας μπορούν να έχουν τοπικό αντίκτυπο. Όμως οι ειδικοί ερευνητές, επισημαίνουν ότι τα διαρθρωτικά μέτρα είναι ο μόνος τρόπος για να προχωρήσουν σε μια μεγαλύτερη αλλαγή.
Μερικά από αυτά τα μέτρα εφαρμόζονται σιγά σιγά. Για παράδειγμα, σε κυβερνητικό επίπεδο, οι αρχές σε ορισμένες περιοχές προσφέρουν επιχορηγήσεις, επιδοτήσεις και φορολογικές ελαφρύνσεις για να δώσουν κίνητρα στους ανθρώπους να μετακομίσουν εκεί.
Στην Ανδαλουσία, οικονομική υποστήριξη είναι διαθέσιμη σε όποιον ενδιαφέρεται να αγοράσει ένα σπίτι σε ένα χωριό με λιγότερους από 3.000 κατοίκους και σε εθνική κλίμακα, η κυβέρνηση διέθεσε 10 δισεκατομμύρια ευρώ το 2021 για υποδομές, ψηφιακή συνδεσιμότητα και υπηρεσίες σε μικρούς δήμους, για την καταπολέμηση της μείωσης του πληθυσμού.
Το πρόγραμμα «Holapueblo»
Το HolaPueblo είναι μία από τις ολοένα και περισσότερες πρωτοβουλίες που επικεντρώνονται στην αναζωογόνηση της υπαίθρου. Σύμφωνα με τους διοργανωτές του προγράμματος η άφιξη νέων οικογενειών σε αγροτικές περιοχές δημιουργεί «άμεση οικονομική δραστηριότητα» μέσω αγορών κατοικιών και δαπανών σε τοπικές επιχειρήσεις και συχνά πυροδοτεί την προσέλκυση περισσότερων νεοφερμένων με την πάροδο του χρόνου.
Υπάρχουν μάλιστα ενδείξεις ότι η μείωση του πληθυσμού σε περιοχές όπως η Γαλικία και η Καστίλλη και Λεόν αρχίζει να επιβραδύνεται. Ενώ ο συνολικός αριθμός θανάτων εξακολουθεί να ξεπερνά τις γεννήσεις, μια μελέτη του 2019 από το Κοινωνικό Παρατηρητήριο του Ιδρύματος La Caixa διαπίστωσε ότι αρχίζει να λαμβάνει χώρα μια «ανανέωση γενεών». Σε δήμους με λιγότερους από 10.000 κατοίκους, η μελέτη διαπίστωσε ότι σχεδόν το 10% γεννήθηκε στο εξωτερικό και ότι οι περισσότεροι ήταν ηλικίας μεταξύ 20 και 39 ετών.
Πάντως, αν και εφαρμόζονται κάποιες δράσεις, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι πολύ νωρίς για να δουν αλλαγές. Μάλιστα, εκφράζουν τον φόβο ότι μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, ορισμένοι από αυτούς τους αραιοκατοικημένους δήμους, θα εξαφανιστούν. «Δεν υπάρχει οικονομική δραστηριότητα και δεν υπάρχουν πολλές πολιτικές ή πόροι που μπορούν ρεαλιστικά να αξιοποιηθούν».
Πηγή: ΟΤ
