Η τουριστική ανάπτυξη στο Αιγαίο βρίσκεται τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο έντονων συζητήσεων. Από τη μία πλευρά, ο τουρισμός αποτελεί τη βαριά βιομηχανία της χώρας, η οποία στηρίζει οικονομίες νησιών και τοπικών κοινωνιών. Από την άλλη, η αδιάκοπη επέκταση μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων και βραχυχρόνιων μισθώσεων ασκεί πρωτοφανείς πιέσεις σε υποδομές, περιβάλλον και φυσικούς πόρους.
Το τελευταίο διάστημα, οι τοπικές αρχές φαίνεται να σηκώνουν «κόκκινη κάρτα» σε μια σειρά επενδυτικών σχεδίων, επικαλούμενες σοβαρές ελλείψεις στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και – κυρίως – την αδυναμία των νησιών να αντέξουν το βάρος νέων επενδύσεων, με αιχμή του δόρατος την έλλειψη υδάτινων πόρων.
Το νερό στο επίκεντρο
Το ζήτημα της υδροδότησης αναδεικνύεται ως ο κρίσιμος παράγοντας. Σε νησιά που ήδη δυσκολεύονται να καλύψουν τις ανάγκες κατοίκων και επισκεπτών, κάθε νέα μεγάλη τουριστική μονάδα θεωρείται απειλή για την επάρκεια του πόσιμου νερού. Οι τοπικές κοινωνίες βλέπουν πλέον στην πράξη τις συνέπειες της υπεράντλησης και της άναρχης οικοδομικής δραστηριότητας: λειψυδρία, πίεση στα οικοσυστήματα, απώλεια καλλιεργειών.
Οι αρνητικές γνωμοδοτήσεις – έξι χαρακτηριστικά παραδείγματα
Μόνο τους τελευταίους μήνες τουλάχιστον έξι μεγάλες τουριστικές επενδύσεις συνάντησαν την αρνητική γνωμοδότηση δήμων και κοινοτήτων.
-Στην Ρόδο (Ιούνιος 2026), ομόφωνη ήταν η αρνητική γνωμοδότηση για υπάρχον ξενοδοχειακό συγκρότημα στη Λάρδο, ιδιοκτησίας της «ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΞΤΝΕ ΑΕ»» έως ότου νομιμοποιηθούν αυθαίρετες κατασκευές και διασφαλιστεί η παροχή νερού για πισίνες και κλίνες.
-Στην κοινότητα Κοσκινού Ρόδου (Αύγουστος 2025) αρνητική ήταν η γνωμοδότηση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων της εταιρείας ΙΝΤΕΡΠΛΑΖΑ ΑΕ για την δημιουργία σύνθετου τουριστικού καταλύματος 1050+632 κλινών, με αιτιολογία την ανεπάρκεια υδάτινων πόρων και τις ελλείψεις στη μελέτη. Λίγες ημέρες αργότερα και ο Δήμος Ρόδου, επικρίνει την πλημμελή εξέταση εναλλακτικών λύσεων για τη χωροθέτηση και το μέγεθος της επένδυσης, σημειώνοντας ασυμβατότητα με το Περιφερειακό Πλαίσιο.
-Στην Ίο (Μάιος 2025) ο δήμος αρνείται θετική γνωμοδότηση για ΕΣΧΑΣΕ έως την ολοκλήρωση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων για την ανάπτυξη ενός Σύνθετου Τουριστικού Καταλύματος, του Calilo Loemo, της Οικογένειας Άγγελου Μιχαλόπουλου. Θέτει ζητήματα ισορροπίας μεταξύ επισκεπτών και κατοίκων, επιπτώσεων στα τοπία και στα ευαίσθητα οικοσυστήματα.
-Στην Κέα (Ιούνιος 2025) αρνητικά γνωμοδοτεί ο δήμος στο έργο «HILLS & SEA KEA», επικαλούμενη υπεράντληση υδροφόρου ορίζοντα και έλλειψη πρόβλεψης στέγης για προσωπικό.
-Στην Μήλο (Αύγουστος 2025), ομόφωνη ήταν η άρνηση σε ξενοδοχειακό συγκρότημα 94 κλινών στον Προβατά που σχεδιάζει η ΜΗΛΟΣ COLLECTION ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ. Ο δήμαρχος τονίζει ότι δεν υπάρχει δυνατότητα νέας υδροδότησης, ζητώντας ολοκλήρωση ΣΧΟΟΑΠ και θεσμικό πλαίσιο για προστασία Natura.
-Και μόλις πρόσφατα με ομόφωνη απόφαση ο Δήμος Πάρου δήμου Πάρου, αναθέτει σε δικηγόρο τη σύνταξη και υποβολή υπομνήματος προς το αρμόδιο τμήμα και εισηγητή του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ), που προτάθηκε από την ΕΚΤΕΡ Α.Ε. για την περιοχή ιδιοκτησίας της, στη θέση Κολυμπήθρες. Υπενθυμίζεται πως το 2023, το ανώτατο δικαστήριο ανέκοψε την πορεία της νέας ξενοδοχειακής επένδυσης της ΕΚΤΕΡ στην Πάρο, κρίνοντας ότι η έγκριση του Κεντρικού Πολεοδομικού Συμβουλίου (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) δεν ήταν επαρκώς τεκμηριωμένη.
Το παράδοξο των αδειών στις κατοικίες
Ενώ οι δήμοι εκφράζουν ενστάσεις, ενδεχομένως και δικαίως, σε ξενοδοχειακές επενδύσεις, την ίδια στιγμή δίνονται αφειδώς άδειες για την ανέγερση κατοικιών, που στη συνέχεια μετατρέπονται σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης. Έτσι, και αυτές οι μονάδες, εκτός σχεδιασμού, πιέζουν εξίσου τις υποδομές. Το φαινόμενο αποκαλύπτει την έλλειψη ολοκληρωμένης στρατηγικής: οι επενδύσεις μπλοκάρονται σε επίπεδο μεγάλων ξενοδοχείων, αλλά η «μικρή» και διάσπαρτη οικοδομική δραστηριότητα συνεχίζει ανεξέλεγκτη.
Η ανησυχία στις τοπικές κοινωνίες
Οι συζητήσεις στα δημοτικά συμβούλια, είτε καταλήγουν σε θετικές είτε σε αρνητικές γνωμοδοτήσεις, φανερώνουν την αγωνία των τοπικών κοινωνιών. Ο φόβος είναι κοινός: ότι η συνεχής, μη ελεγχόμενη τουριστική ανάπτυξη θα αλλοιώσει το χαρακτήρα των νησιών, θα εξαντλήσει τους φυσικούς πόρους και τελικά θα πλήξει τη βιωσιμότητα του ίδιου του τουριστικού προϊόντος.
Κοινός παρονομαστής σε όλες τις περιπτώσεις είναι η έλλειψη ολοκληρωμένων χωρικών και πολεοδομικών σχεδίων. Δήμοι και κοινότητες συχνά γνωμοδοτούν «αρνητικά» όχι μόνο για περιβαλλοντικούς λόγους, αλλά και γιατί φοβούνται πως χωρίς θεσμικό πλαίσιο θα εγκλωβιστούν σε επιλογές που δε θα μπορούν να ανατραπούν στο μέλλον.
Η απουσία εγκεκριμένων ΣΧΟΟΑΠ, ΤΠΣ ή επικαιροποιημένων ρυθμιστικών εργαλείων αφήνει χώρο σε αποσπασματικές αποφάσεις και συγκυριακές συγκρούσεις, αντί για μια συνολική στρατηγική που να εξισορροπεί ανάπτυξη και προστασία.
Το «αντάρτικο» και η έλλειψη σχεδιασμού
Το «αντάρτικο» της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν αποτελεί μια στείρα άρνηση απέναντι στις τουριστικές επενδύσεις. Αντιθέτως, είναι η έκφραση μιας αυξανόμενης ανησυχίας: ότι το μοντέλο της άναρχης ανάπτυξης έχει φτάσει στα όριά του.
Η απουσία κανόνων είναι που τροφοδοτεί την αβεβαιότητα και την άρνηση. Ο χωρικός σχεδιασμός και η ύπαρξη ενός σταθερού, προβλέψιμου και διαφανούς θεσμικού πλαισίου για την τουριστική γη αποτελεί προϋπόθεση για κάθε σοβαρή επένδυση, όπως επισημαίνει διαρκώς ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων Γιάννης Χατζής.
Μεγάλες τουριστικές επενδύσεις, με ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα, προσκρούουν σε ασαφείς διαδικασίες και αναποτελεσματικούς μηχανισμούς αδειοδότησης, την ώρα που μικρές ανεξέλεγκτες παρεμβάσεις συνεχίζουν να υλοποιούνται χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό.
Η έλλειψη σχεδιασμού ενισχύει την αποσπασματικότητα, δημιουργεί αβεβαιότητα στους επενδυτές και αποτρέπει την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος με όρους βιωσιμότητας και ποιότητας, έχει υπογραμμίσει ο κ. Χατζής.
Πηγή: ΟΤ
