Η Ρωσία εκτόξευσε έναν στρατιωτικό δορυφόρο αυτό το καλοκαίρι που άρχισε να συμπεριφέρεται με ασυνήθιστους και ενδεχομένως απειλητικούς τρόπους.
Αντί να βρίσκεται σε τροχιά σε μια σταθερή ζώνη που ακολουθείται από τους περισσότερους δορυφόρους, άρχισε να κινείται πάνω και κάτω από την κανονική τροχιά, πλησιάζοντας σε διαστημόπλοια που ανήκουν σε ξένους στρατούς και ιδιωτικές εταιρείες. Μέρες αργότερα, ο δορυφόρος φάνηκε να εκτόξευσε ένα άγνωστο αντικείμενο, το οποίο συνέχισε να πετάει κοντά.
«Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι παρόμοιο», δήλωσε στους Financial Times ο Πολ Γκραζιάνι, διευθύνων σύμβουλος της Comspoc, μιας εταιρείας λογισμικού παρακολούθησης του διαστήματος.
Τέτοια ανεξήγητα γεγονότα πολλαπλασιάζονται, με τους κινεζικούς δορυφόρους να εκτελούν επίσης έναν αυξανόμενο αριθμό ανησυχητικών ελιγμών.
Την ίδια στιγμή μια παγκόσμια προσπάθεια επανεξοπλισμού πυροδοτεί ένα κύμα ενθουσιασμού στην διαστημική τεχνολογία. Ο δείκτης Kensho final frontiers της S&P – ο οποίος παρακολουθεί κυρίως εταιρείες που καινοτομούν στο βαθύ διάστημα – έχει αυξηθεί κατά 35% από τον Απρίλιο. Ορισμένες επιχειρήσεις στρέφονται από την παρακολούθηση του κλίματος στην ασφάλεια, ενώ άλλες επιδιώκουν να αγοράσουν καθιερωμένους προμηθευτές άμυνας για να αξιοποιήσουν τα νέα κεφάλαια.
Ωστόσο, η επιτυχία δεν είναι καθόλου εγγυημένη, καθώς οι στρατοί δίνουν προτεραιότητα στα υπάρχοντα δημοσιονομικά κενά, την ίδια στιγμή που οι διαστημικές startups αναγκάζονται να ανταγωνιστούν αμυντικούς γίγαντες όπως η Lockheed Martin και η Northrop Grumman.
Πολλοί επενδυτές «κάηκαν» από τον θόρυβο γύρω από την τελευταία υποσχόμενη επανάσταση της διαστημικής τεχνολογίας. Από τις 13 εταιρείες που εισήχθησαν στο χρηματιστήριο μεταξύ 2018 και 2022, μόνο τέσσερις διαπραγματεύονται πάνω από την τιμή προσφοράς τους. Άλλες έχουν εξαγοραστεί, χρεοκοπήσει ή εγκαταλείψει την αγορά.
Δισεκατομμύρια σε προγράμματα για το διάστημα
Αυτή τη φορά, οι ελπίδες τους βασίζονται σε δεσμεύσεις δυτικών κυβερνήσεων να αξιοποιήσουν εμπορικούς παρόχους για ταχύτερη και φθηνότερη πρόσβαση στην τελευταία τεχνολογία.
Το ΝΑΤΟ, το Πεντάγωνο και η Διαστημική Δύναμη των ΗΠΑ έχουν δημοσιεύσει σχέδια για επενδύσεις σε εμπορικές υπηρεσίες. Ο Λευκός Οίκος έχει προσκαλέσει «μη παραδοσιακούς» εργολάβους στην πυραυλική ασπίδα Golden Dome, ύψους 175 δισεκατομμυρίων δολαρίων, και το αμυντικό σχέδιο της Γερμανίας, ύψους 650 δισεκατομμυρίων ευρώ, αναζητά επίσης νέους, πιο ευέλικτους προμηθευτές.
Τα χρήματα που διατίθενται είναι δυνητικά τεράστια. Εάν οι χώρες του ΝΑΤΟ τηρήσουν τη δέσμευσή τους να δαπανήσουν το 5% του ΑΕΠ τους για την ασφάλεια έως το 2035, αυτό θα μπορούσε να προσθέσει 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια στις ετήσιες δαπάνες για την άμυνα και την ασφάλεια.
Οι διαστημικές εταιρείες στρέφονται για να αναλάβουν το κομμάτι τους. Το Starlink του Ίλον Μασκ είχε ήδη εδραιώσει την κυριαρχία του στο δορυφορικό ευρυζωνικό δίκτυο όταν η τεχνολογία έγινε απαραίτητη στην άμυνα της Ουκρανίας έναντι της Ρωσίας. Το 2023, παρουσίασε το Starshield, το οποίο απευθύνεται ειδικά σε στρατιωτικούς πελάτες.
Οι εταιρείες παρατήρησης της Γης, που κάποτε επικεντρώνονταν στην παρακολούθηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, τώρα βρίσκουν άμεση ζήτηση για υπηρεσίες πληροφοριών και αναγνώρισης. Τον Ιούλιο, η Planet Labs υπέγραψε σύμβαση ύψους 240 εκατομμυρίων ευρώ με τη γερμανική κυβέρνηση για εικόνες υψηλής ανάλυσης. Η άμυνα αποτελεί πλέον το ήμισυ του κύκλου εργασιών της Planet.
Οι εταιρείες προωθούν τις υπηρεσίες τους ως έτοιμες, χαμηλότερου κόστους επιλογές για τους στρατούς που αγωνίζονται με τεράστια κενά στον προϋπολογισμό. «Οι χώρες δεν μπορούν να περιμένουν 10 χρόνια για να εγκαταστήσουν δορυφόρους», δήλωσε ο Μάρσαλ.
Η Iceye της Φινλανδίας, η οποία κέρδισε εξέχουσα θέση επειδή έδωσε στην Ουκρανία πρόσβαση σε έναν δορυφόρο ραντάρ, δήλωσε ότι βλέπει έντονο ενδιαφέρον από άλλες κυβερνήσεις.
Τα ιδιωτικά κεφάλαια μυρίζονται κέρδη
Αυτό κέντρισε τη προσοχή ιδιωτικών κεφαλαίων. Μετά την εισβολή της Ρωσίας που υπογράμμισε τη σημασία της ταχείας απεικόνισης, η Advent International το 2023 απέκτησε τον ανταγωνιστή της Planet Labs, Maxar.
Ωστόσο, το απροσδόκητο κέρδος μπορεί να μην είναι τόσο μεγάλο όσο ήλπιζαν ορισμένοι. Η McKinsey εκτιμά ότι, μέχρι το 2030, οι ετήσιες αμυντικές δαπάνες των Ευρωπαίων συμμάχων του ΝΑΤΟ θα διπλασιαστούν στα 800 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι δαπάνες για διαστημικό υλικό μπορεί επίσης να διπλασιαστούν – αλλά εξακολουθούν να αποτελούν μόνο περίπου το 1%.
Μετά από χρόνια υποεπενδύσεων, υπάρχουν πάρα πολλές «μαύρες τρύπες» στους αμυντικούς προϋπολογισμούς, από το προσωπικό έως τα αποθέματα πυρομαχικών – ιδιαίτερα στην Ευρώπηκαι το διάστημα δεν βρίσκεται στην κορυφή της λίστας για πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Ο προϋπολογισμός της Ευρώπης για τον στρατιωτικό χώρο μπορεί να αυξάνεται κατά 10-15% ετησίως στο μέλλον, δήλωσε ο Πιέρ Λιονέτ, διευθυντής έρευνας στον εμπορικό φορέα ASD Eurospace, «αλλά αυτό δεν θα είναι μετασχηματιστικό».
Εν τω μεταξύ, οι νεοεισερχόμενοι αντιμετωπίζουν κατεστημένους με δεκαετίες εδραιωμένων σχέσεων, δήλωσε ο Γκραζιάνι, προσθέτοντας ότι «οι εμπορικοί τύποι θεωρούνται εισβολείς οργανισμοί».
Ο Λούκα Ροσετίνι, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας διαστημικής εφοδιαστικής D-Orbit, υποστηρίζει ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να επανεξετάσουν τις πρακτικές προμηθειών που αποφεύγουν τον κίνδυνο, οι οποίες απαιτούν από τις νέες εταιρείες να περάσουν χρόνια για να αποδείξουν την αξία τους.
Ορισμένες εταιρείες ελπίζουν να παρακάμψουν αυτά τα εμπόδια αγοράζοντας καθιερωμένους τοπικούς προμηθευτές άμυνας. Η D-Orbit και η καναδική εταιρεία MDA Space αναφέρουν ότι εξετάζουν εξαγορές.
Εν τω μεταξύ, οι μεγάλοι αμυντικοί παράγοντες υποδηλώνουν ότι οι κυβερνήσεις που δεν διαθέτουν την βαθιά θεσμική εμπειρογνωμοσύνη στο διάστημα μπορεί να διστάζουν να βασιστούν σε μεγάλο βαθμό σε εμπορικές λύσεις.
Παρά τα εμπόδια, η εμπορική διαστημική βιομηχανία πιστεύει ότι έχει έρθει η ώρα της.
Πηγή: ΟΤ
