Η Ευρώπη θα πρέπει να προετοιμαστεί να είναι πιο σκληρή έναντι του Τραμπ, καθώς πολλές πολιτικές του ενδέχεται να καταρρεύσουν νομικά, δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» ο κάτοχος Νομπέλ Οικονομίας Πολ Κρούγκμαν. Ο αμερικανός νεοκεϊνσιανός οικονομολόγος, τον οποίο συναντήσαμε στο ολλανδικό πανεπιστήμιο του Λάιντεν, εκτιμά ότι υπάρχει ευκαιρία να μεταφερθεί ο παγκόσμιος κόμβος για πολλές τεχνολογίες από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη. Για την Ελλάδα δηλώνει ότι δεν έχει ακόμη ανακάμψει πλήρως από τη χρηματοοικονομική κρίση και ότι ο ίδιος δεν κατανοεί τους λόγους που παραμένει τόσο προβληματική.
Τι προβλέπετε για την αμερικανική οικονομία και ποιες οι επιπτώσεις στην Ευρώπη;
Σαφώς η ανάπτυξη επιβραδύνεται. Δεν πρόκειται για ύφεση, τουλάχιστον όχι ακόμα, αλλά σίγουρα υπάρχει σοβαρή πιθανότητα. Η αβεβαιότητα είναι το μεγάλο ζήτημα που επηρεάζει τις δαπάνες. Ο πληθωρισμός μόλις αρχίζει να φαίνεται στα επίσημα στοιχεία, αλλά τα ανεπίσημα στοιχεία δείχνουν ότι σίγουρα υπάρχει αύξηση πληθωρισμού λόγω των δασμών και των απελάσεων, που επηρεάζουν τις τιμές των γεωργικών προϊόντων. Μιλάμε πιθανώς για μια εφάπαξ αύξηση των τιμών και όχι για διαρκή στασιμοπληθωρισμό, αν και η κατάσταση θα μπορούσε να χειροτερέψει. Οι έρευνες καταναλωτών και οι έρευνες επιχειρήσεων είναι αρκετά απαισιόδοξες. Η Ευρώπη θα έχει πολύ λιγότερες επιπτώσεις από ό,τι νομίζει ο κόσμος. Υπάρχει μια τάση να υπερεκτιμάται η σημασία των ΗΠΑ για την υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία. Η ΕΕ εξάγει περίπου 4% του ΑΕΠ στις ΗΠΑ. Ακόμα και μια σημαντική ύφεση στις ΗΠΑ θα επιφέρει σχετικά μικρό πλήγμα στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Ποια είναι η άποψή σας για τις διατλαντικές σχέσεις;
Ακόμα κι αν οι ΗΠΑ ξεπεράσουν αυτή τη στιγμή, δεν νομίζω ότι ο κόσμος, δεν νομίζω ότι η Ευρώπη θα εμπιστευθεί τις ΗΠΑ ως αξιόπιστο εταίρο, ούτε πρέπει. Εμείς φέραμε αυτόν τον τύπο στο αξίωμα. Δεν πρόκειται να είμαστε αξιόπιστοι με τον τρόπο που ήμασταν. Η Ευρώπη πρέπει να οικοδομήσει μια διεθνή θέση που δεν βασίζεται στις ΗΠΑ ως ένας καλοπροαίρετος ηγεμόνας. Ελπίζω ότι θα έχουμε ένα καλύτερο άτομο ως πρόεδρο σε λίγα χρόνια, αλλά δεν είμαστε αξιόπιστοι.
Πώς πρέπει να αντιμετωπίσει η Ευρώπη τον Τραμπ;
Έχω διαβάσει την έκθεση Ντράγκι, η οποία με καθιστά έναν από τους περίπου έξι ανθρώπους στις ΗΠΑ που το έχουν κάνει. Η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι μια μεγάλη δύναμη οικονομικά. Απλώς δεν συμπεριφέρεται έτσι. Πρέπει να επιβληθεί. Αυτή είναι πιθανώς μια στιγμή να το δούμε, επειδή ο Τραμπ έχει πολλά προβλήματα, οι πολιτικές του απειλούνται νομικά. Πολλές μπορεί να καταρρεύσουν. Αλλά μακροπρόθεσμα δεν μπορείτε να κατευνάσετε τον Τραμπ. Αντιμετωπίζει τις παραχωρήσεις μόνο ως ένδειξη αδυναμίας και απαιτεί περισσότερα. Οπότε περιμένετε και δείτε αν θα «αυτοανατιναχθεί», και στη συνέχεια να είστε προετοιμασμένοι να είστε πολύ πιο σκληροί. Οσον αφορά την ανταγωνιστικότητα, η Ευρώπη έχει πολλά δυνατά σημεία και θα πρέπει να τα αξιοποιήσει. Στην έκθεση Ντράγκι η ευρωπαϊκή υστέρηση παραγωγικότητας βασίζεται μάλλον σε στενά κριτήρια. Είναι στην πραγματικότητα στην τεχνολογία της πληροφορίας. Εκτός αυτού, η Ευρώπη τα πάει καλά. Οι ΗΠΑ βρίσκονται σε διαδικασία αυτοσαμποτάζ σε οτιδήποτε έχει να κάνει με την επιστήμη και τη γνώση, οπότε υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία να γεμίσει η Ευρώπη το κενό. Θα πρέπει να προσπαθήσετε να προσελκύσετε επιστήμονες από τις ΗΠΑ. Πολλοί είναι αρκετά τρομοκρατημένοι, όπως όλοι μας, με αυτό που συμβαίνει. Υπάρχει σίγουρα η ευκαιρία να μεταφερθεί ο παγκόσμιος κόμβος για πολλές τεχνολογίες σε αυτή την πλευρά του Ατλαντικού.
Ποια είναι η άποψή σας για την επιδείνωση των δημοκρατικών θεσμών στη χώρα σας;
Φοβάμαι ότι οι πιθανότητες να γίνουν οι ΗΠΑ ένα αυταρχικό καθεστώς τα επόμενα χρόνια είναι 50%. Είμαστε πολύ κοντά στο χείλος. Αν κοιτάξετε την εδραίωση προηγούμενων αυταρχικών καθεστώτων, προέρχονταν πάντα από κυβερνήσεις που αρχικά ήταν δημοφιλείς. Ο Ορμπαν προήδρευσε μιας οικονομικής ανάκαμψης. Το ίδιο ο Χίτλερ. Ο Τραμπ κληρονόμησε μια καλή οικονομία που γίνεται κακή και είναι τώρα εξαιρετικά αντιδημοφιλής. Οι άνθρωποι είναι αρκετά αρνητικοί, κάτι που μας δίνει ελπίδα. Αλλά είναι πραγματικά τρομακτικό.
Θα πετύχει ο Τραμπ να αποκτήσει μεγαλύτερο έλεγχο στη Fed;
Είναι πολύ αβέβαιο αυτή τη στιγμή. Οι «καλοί» κέρδισαν μια νομική νίκη για τη Λίζα Κουκ και πολλά εξαρτώνται από αυτό. Θα πάει στο Ανώτατο Δικαστήριο και είναι περίπου 50-50 αν θα καταφέρει να αποκτήσει τον έλεγχο της Fed. Αν δεν έχει τη δυνατότητα να απολύει ανώτερους αξιωματούχους της Fed κατά βούληση, τότε μπορεί να διορίσει τον επόμενο πρόεδρο της Fed. Αλλά ο επόμενος πρόεδρος της Fed μπορεί να έχει σημαντικά λιγότερη εξουσία. Ο πρόεδρος της Fed δεν αποφασίζει για τα επιτόκια. Η Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς αποφασίζει. Ενας πρόεδρος της Fed που διορίζεται από τον Τραμπ μπορεί να χάσει πολλές ψήφους, αλλά αν αποκτήσει τον έλεγχο των διοικητών και στη συνέχεια του ευρύτερου συστήματος της Fed, τότε μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Είναι μια πραγματική πιθανότητα, αλλά όχι βεβαιότητα.
Είπατε ότι η Ευρώπη πρέπει να συμπεριφέρεται σαν οικονομική δύναμη. Δεν έχει όμως περιορισμούς εξαιτίας του δύσκολου γεωπολιτικού πλαισίου;
Θα το θεωρούσα περισσότερο κίνητρο. Η αντίδραση της Ευρώπης στον πόλεμο στην Ουκρανία στην πραγματικότητα ήταν αρκετά ισχυρή. Εκτός από κάποια εξελιγμένα οπλικά συστήματα, η Ουκρανία βασίζεται στη δική της παραγωγή και στην ευρωπαϊκή. Και η οικονομική βοήθεια είναι ευρωπαϊκή σε συντριπτικό βαθμό. Η Ευρώπη δείχνει ότι μπορεί να ανταποκριθεί. Οχι τόσο καλά όσο θα θέλαμε, αλλά έχει κάνει αρκετά.
«Η Ελλάδα παραμένει προβληματική»
Στη χρηματοπιστωτική κρίση υποστηρίξατε ότι η Ελλάδα έπρεπε να βγει από το ευρώ. Σήμερα, τι μπορεί να κάνει για να γίνει μια πιο προηγμένη οικονομία εντός της Ευρώπης;
Η Ελλάδα έχει συνέλθει από τα χειρότερα, αλλά δεν έχει ακόμη ανακάμψει πλήρως. Δεν είμαι σίγουρος γιατί η Ελλάδα παραμένει τόσο προβληματική και μερικές άλλες χώρες, όπως η Πορτογαλία, έχουν κάνει μια αξιοσημείωτα επιτυχημένη δουλειά ανάκαμψης. Η Ισπανία επίσης. Πραγματικά δεν καταλαβαίνω ακριβώς τους παράγοντες που εμποδίζουν την Ελλάδα να έχει μια βιομηχανική αναγέννηση όπως έχει συμβεί σε ορισμένες από τις υπόλοιπες χώρες της νότιας Ευρώπης. Πρέπει να το καταλάβουμε.
Premium Εκδοση ΤΑ ΝΕΑ
