Στους κόλπους του HR (Human Resource Management), όπως αποκαλείται διεθνώς η διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού, γίνεται όλο και πιο έντονα λόγος για την εργασιακή ευημερία.
Καθώς στον θαυμαστό κόσμο της μανατζερίστικης διαλέκτου οι αγγλισμοί δίνουν και παίρνουν, είναι πιο πιθανό να συναντήσετε τον παραπάνω όρο εν όλω ή εν μέρει αμετάφραστο ως «workplace/εργασιακό wellbeing» ή με αντίστοιχες παραλλαγές. Επειδή είναι εύκολο να μπερδευτεί κανείς με τα διάφορα «well-κάτι», συνήθως διευκρινίζεται ότι το wellbeing διαφέρει από το wellness, την ευεξία, που αναφέρεται κυρίως στην άσκηση, την υγιεινή διατροφή και γενικά σε δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου.
Όπως και να τη βαφτίσουμε, η ευημερία, η ευζωία ή το ευ ζην, και δη των εργαζομένων, παραμένει μια νεφελώδης έννοια, που επιδέχεται πολλαπλών ερμηνειών. Οι σύγχρονες επιχειρήσεις, ιδίως οι μεγάλοι όμιλοι, επενδύουν στην ευζωία των εργαζομένων ή τουλάχιστον αυτό υποστηρίζουν στις εταιρικές παρουσιάσεις. Σύμφωνα με το kariera.gr «το wellbeing είναι κάθε ενέργεια μιας εταιρείας που βοηθά τους εργαζομένους να αισθάνονται υποστηριζόμενοι σε επίπεδο σωματικής, πνευματικής, συναισθηματικής και εν γένει ψυχικής ευημερίας. Είναι οτιδήποτε παρακινεί, οτιδήποτε αποσυμφορεί, οτιδήποτε βελτιώνει τις εργασιακές συνθήκες (…) Από πρωτοβουλίες υποστήριξης της φυσικής κατάστασης των εργαζομένων έως και πρωτοβουλίες εργασιακής ευελιξίας και προσωπικής ανάπτυξης».
Άλλο το βλέμμα του εργοδότη και άλλο του εργαζόμενου
Όπως απέδειξε νέα έρευνα κοινής γνώμης της πολυεθνικής εταιρείας δημοσκοπήσεων Υougοv, αλλιώς αντιλαμβάνονται την εργασιακή ευημερία οι εργοδότες, και αλλιώς οι εργαζόμενοι.
Η έρευνα, που μόλις δημοσιεύθηκε, διεξήχθη τον Ιούλιο στη Μεγάλη Βρετανία, σε δείγμα περισσότερων από 4.000 εργαζομένων και εργοδοτών. Πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό του British Safety Council, που θεωρείται ένας από τους κορυφαίους οργανισμούς παγκοσμίως για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία.
Διαπιστώθηκε ότι ενώ οι περισσότερες επιχειρήσεις αναγνωρίζουν τη σημασία της ευημερίας στο χώρο εργασίας, το προσωπικό συχνά αισθάνεται ότι υπάρχει λιγότερη υποστήριξη σε αυτό τον τομέα από ό,τι πιστεύουν οι εργοδότες.
Eλλάδα: «Εργασιακό Well Being, τι είναι αυτό;»
Εύλογα θα ρώταγε κανείς, τι σχέση έχουν όλα αυτά με την Ελλάδα, όπου οι εργαζόμενοι εξακολουθούν να έχουν ως και 33% χαμηλότερους μισθούς – σε πραγματική αγοραστική δύναμη – από ό,τι πριν 15 χρόνια; Κι όμως παρά τη μισθολογική και εργασιακή ψαλίδα που μας χωρίζει τόσο από τον μέσο όρο της ΕΕ, όσο και από την Γηραιά Αλβιώνα, υπάρχουν κοινές συνισταμένες. Για παράδειγμα, όπως προκύπτει από πανευρωπαϊκές έρευνες για την εργασία (Great Place to Work, Randstad Work Monitor κ.ά) οι Έλληνες εργαζόμενοι αξιολογούν ως σημαντική την ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, σχεδόν όσο και οι δυτικοευρωπαίοι συνάδελφοί τους – ανεξάρτητα αν την επιτυγχάνουν ή όχι. Την ποιότητα της εργασίας αξιολογούν και έρευνες του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, με τους Έλληνες εργαζόμενους να αναφέρουν υψηλά επίεδα καταπόνησης, υπερεργασίας και επιβάρυνσης της υγείας. «Η ποιοτική δουλειά δεν σημαίνει μόνο αξιοπρεπή μισθό, αλλά και ασφάλεια στην εργασία, καλές εργασιακές προοπτικές, περιβάλλον όπου ο εργαζόμενος αισθάνεται χρήσιμος και το οποίο διασφαλίζει την ψυχική και σωματική του υγεία, την ισορροπημένη προσωπική και οικογενειακή ζωή», αναφέρει χαρακτηριστικά το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.
Σύμφωνα με προγενέστερη διαδικτυακή έρευνα της ελληνικής πλατφόρμας kariera.gr (2024), το 70% των Ελλήνων εργαζομένων απάντησε αρνητικά στην ερώτηση αν η εταιρεία που δουλεύουν «υποστηρίζει το wellbeing τους» (sic).
Το 43% απάντησε «wellbeing; Τι είναι αυτό;». Ένα 31% επεσήμανε την καλή πρόθεση χωρίς αποτέλεσμα, επιλέγοντας «θα ήθελε αλλά δεν». Ως ενθαρρυντικό κρίνεται το γεγονός ότι το 26% των εργαζομένων, πάνω από ένας στους τέσσερις, απάντησε ότι η ευημερία υποστηρίζεται στην επιχείρησή τους με πολλούς τρόπους. Συνολικά στις ερωτήσεις για το wellbeing απάντησαν πάνω από 6.000 εργαζόμενοι, ενώ στην ευρύτερη έρευνα για τo burnout, την τετραήμερη εργασία, την ευζωία και την ψυχική υγεία, υπήρξαν πάνω από 18.000 απαντήσεις.
Προσοχή στο κενό μεταξύ θεωρίας και πράξης
Στην έρευνα της yougov στη Βρετανία, οι έξι στους δέκα εργοδότες δήλωσαν ότι η εργασιακή ευημερία είναι σημαντική ή πολύ σημαντική για την επιχείρηση. Ωστόσο, μόνο το 27% των εργοδοτών θεωρούσε ότι η στρατηγική της επιχείρησης για την ευημερία των εργαζομένων είναι ώριμα «ενσωματωμένη» στην εργασιακή καθημερινότητα. Οι εργαζόμενοι που πιστεύουν το παραπάνω είναι ακόμα λιγότεροι, μόλις το 20%.
Αντίθετα, το 21% των εργαζομένων δήλωσε ότι η επιχείρηση στην οποία δουλεύουν δεν είχε καμία στρατηγική ευημερίας, σε σύγκριση με το 16% των εργοδοτών.
Ανάμεσα στις εταιρείες που θεωρούν την ευημερία «πολύ σημαντική», σχεδόν τα δύο τρίτα (65%) είχαν θεσπίσει έναν επίσημο ορισμό για το τι σημαίνει. Το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 19% μεταξύ των εταιρειών όπου η ευημερία θεωρούνταν μόνο «μέτρια σημαντική».
Διάσταση απόψεων
Οι εργοδότες ανέφεραν συστηματικά ότι προσφέρουν περισσότερα μέτρα ευημερίας από αυτά στα οποία οι εργαζόμενοι δήλωσαν ότι έχουν πρόσβαση. Σχεδόν οι μισοί εργοδότες (49%) δήλωσαν ότι προσφέρουν ευέλικτη εργασία ή εργασία εξ αποστάσεως, αλλά μόνο το 40% των εργαζομένων συμφώνησε. Όσον αφορά την πρόληψη της επαγγελματικής εξουθένωσης, το 26% των εργοδοτών ανέφερε ότι παρέχεται υποστήριξη, σε σύγκριση με μόλις το 14% των εργαζομένων.
Η έρευνα ζήτησε επίσης από τους εργαζομένους να αξιολογήσουν τη συνολική ευημερία τους στην εργασία. Σχεδόν οι μισοί (47%) δήλωσαν ότι ήταν μέτρια, ενώ πάνω από το ένα τρίτο (36% συνολικά) την αξιολόγησαν ως υψηλή ή πολύ υψηλή. Περίπου ένας στους πέντε (18%) ανέφερε χαμηλή ή πολύ χαμηλή ευημερία. Όπου οι εργαζόμενοι θεωρούσαν τις στρατηγικές wellbeing πιο ενσωματωμένες και ώριμες, οι βαθμολογίες ήταν υψηλότερες, με 8% να αναφέρουν πολύ υψηλό και 61% υψηλό «εργασιακό ευ ζην».
Μέτρα που ενισχύουν την εργασιακή ευημερία
Στην πρόσφατη έρευνα του YouGov τόσο οι εργοδότες όσο και οι εργαζόμενοι έδειξαν υποστήριξη για πολιτικές που ενισχύουν την εργασιακή ευημερία. Οι πιο δημοφιλείς επιλογές αφορούν την τήρηση των νομικών υποχρεώσεων της εταιρείας όπως το να χορηγείται τουλάχιστον η ελάχιστη κατοχυρωμένη άδεια διακοπών και να τηρούνται οι κανονισμοί για τα ωράρια και τα όρια στον φόρτο εργασίας. Ακόμα κι εκεί υπάρχουν αποκλίσεις, με το 40% των εργαζομένων και μόλις το 29% των εργοδοτών να προτάσσει τα παραπάνω ως μέτρα προώθησης της ευζωίας.
Αξιολόγηση κινδύνων
Η νομική υποχρέωση αξιολόγησης των κινδύνων για την εργασιακή ευημερία υποστηρίχθηκε από το 28% των εργαζομένων και το 23% των εργοδοτών. Υπενθυμίζεται ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει αντίστοιχη υποχρέωση. Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο θεσπίζει το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα «Ηριδανός», για την ψηφιακή καταγραφή και παρακολούθηση των θεμάτων υγείας και ασφάλειας στην εργασία και την αξιολόγηση των «ψυχοκοινωνικών κινδύνων». Ταυτόχρονα όμως εισάγει ρυθμίσεις που μάλλον υποσκάπτουν παρά προωθούν την εργασιακή ευημερία, όπως οι αυξημένες υπερωρίες (13ωρο) και η ελαστικοποίηση της διευθέτησης του χρόνου εργασίας, που έχει κατηγορηθεί ως μορφή «απλήρωτων υπερωριών».
