Καθώς οι χώρες στην Ευρώπη επενδύουν δισεκατομμύρια σε αμυντικές δαπάνες, τα χρέη τους αυξάνονται, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με την εθνική δημοσιονομική σταθερότητα.
Το κόστος του λεγόμενου ευρωπαϊκού τρόπου ζωής, που προσφέρει υγειονομική περίθαλψη, προσιτή εκπαίδευση και συνταξιοδότηση σε όλους, γίνεται αφόρητα υψηλό.
Στη Γαλλία, καθώς το χρέος της χώρας αυξάνεται ραγδαία, η πιστοληπτική της αξιολόγηση υποχωρεί, τα εισοδήματα λιμνάζουν, οι πρωθυπουργοί πέφτουν και η χώρα βυθίζεται στην ακυβερνησία.
Το ίδιο ισχύει και στην Γερμανία όπου η οικονομία είναι στάσιμη μετά από δύο συνεχόμενα χρόνια παρακμής.
Στη μικρή, σε σχέση με τα παραπάνω μεγαθήρια, Ελλάδα, η κατάσταση χρέους της συνεχίζει να κατατάσσεται ως η χειρότερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το ευρωπαϊκό κοινό αντιμετωπίζει ένα μεγάλο ερώτημα: Θα ζήσουν οι millennials και οι νεότερες γενιές χειρότερα από τους γονείς και τους παππούδες τους;
Η κατάσταση του χρέους στις χώρες στην Ευρώπη το 2025
Η κατάσταση του χρέους στην Ελλάδα συνεχίζει να κατατάσσεται ως η χειρότερη στην ΕΕ. Το χρέος προς ΑΕΠ έχει μειωθεί σταθερά τα τελευταία χρόνια, από 180% το 2022 σε 153% σήμερα.
Η Ιταλία κατέχει τον δεύτερο υψηλότερο χρέος προς το ΑΕΠ στην ΕΕ, στο 138%. Ωστόσο, η χώρα έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο στη μείωση του ελλείμματός της, μειώνοντάς το από 7,2% του ΑΕΠ το 2023 σε 3,4% το 2024. Όπως και η Ελλάδα, τα επίπεδα χρέους της ακολουθούν σταδιακά καθοδική τάση.
Χρέος της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς ΑΕΠ ανά χώρα. Πηγή φωτό: visualcapitalist.com
Αντιθέτως, το χρέος αυξάνεται στη Γαλλία, όπου ανέρχεται στο 114% του ΑΕΠ. Σε προσπάθειες αντιμετώπισης της επιδεινούμενης δημοσιονομικής κατάστασης, η γαλλική κυβέρνηση αύξησε το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης και πρότεινε την περικοπή δύο εθνικών εορτών, προκαλώντας δημόσια αγανάκτηση.
Εν τω μεταξύ, ο δείκτης χρέους της Γερμανίας, που ανέρχεται στο 62%, μειώνεται σημαντικά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ, που είναι 82%.
Ταυτόχρονα, η χώρα έχει χαλαρώσει τους δημοσιονομικούς της κανόνες με τεράστιες αμυντικές δαπάνες, προκαλώντας αύξηση των επιπέδων χρέους.
Αναταραχή σε Γαλλία και Γερμανία
Η παραίτηση του πρωθυπουργού Σεμπαστιάν Λεκορνί μετά από μόλις τέσσερις εβδομάδες, έχει βυθίσει τη χώρα σε περαιτέρω πολιτική κρίση.
«Αυτή είναι η τελευταία στάση πριν από τον γκρεμό», είχε δηλώσει ο προκάτοχος του Λεκόρνι, ο πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού, προτού απομακρυνθεί τον περασμένο μήνα από τους νομοθέτες, αφού παρουσίασε έναν προϋπολογισμό που θα απαιτούσε βαθιές περικοπές, συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης δύο εθνικών εορτών.
Σχετικές προκλήσεις διαφαίνονται στη γειτονική Γερμανία, όπου η οικονομία είναι στάσιμη μετά από δύο συνεχόμενα χρόνια παρακμής, οι εταιρείες χάνουν θέσεις εργασίας, οι υποδομές έχουν καταρρεύσει και η κυβέρνηση προετοιμάζει τον πληθυσμό για θυελλώδεις περικοπές.
Ένας αυξανόμενος αριθμός συνταξιούχων αυξάνει το κόστος των συντάξεων και της υγειονομικής περίθαλψης, ακριβώς τη στιγμή που τα χαμηλά ποσοστά γεννήσεων και η αντίδραση στη μετανάστευση απειλούν να συρρικνώσουν το εργατικό δυναμικό και να διαβρώσουν τη φορολογική βάση.
Σύμφωνα με τους πολίτες στην Γαλλία, το χάσμα μεταξύ φτωχών και πλουσίων είναι το πρόβλημα και συγκεκριμένα στο γεγονός ότι οι πλούσιοι, στην πραγματικότητα, φορολογούνται ελάχιστα σε σύγκριση με αυτά που κερδίζουν.
Για τη Γαλλία και τη Γερμανία, που εδώ και καιρό αποτελούν τους πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν είναι σαφές εάν μπορούν ακόμα να αντέξουν οικονομικά να αποτελούν τα φώτα της Δύσης για την οικονομική δικαιοσύνη.
Χαμηλή ανάπτυξη, υψηλές δαπάνες
«Η ΕΕ δεν είναι άγνωστη στα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα, αλλά μέχρι πρόσφατα, οι προβληματικές χώρες βρίσκονταν στην περιφέρεια. Η σπάταλη Ελλάδα. Μια περιστρεφόμενη πόρτα ηγετών στην Ιταλία. Η εξουθενωτική ανεργία στην Ισπανία», λέει σε ανάλυσή της η Washighton Post.
«Μέσα σε όλα αυτά, το κέντρο κράτησε την ψυχραιμία του. Η Γαλλία και η Γερμανία ήταν φάροι σχετικής σταθερότητας και ισχύος» συνεχίζει.
H Ιταλία, είδε την πιστοληπτική της αξιολόγηση να αναβαθμίζεται τον περασμένο μήνα, ακόμη και όταν η Γαλλία υπέστη μια ντροπιαστική υποβάθμιση, με τον επενδυτικό οίκο Fitch να επικαλείται «υψηλό και αυξανόμενο δείκτη χρέους» και «πολιτικό κατακερματισμό».
Οι αμυντικές δαπάνες (Άμυνα – Διάστημα) την περίοδο 2028-2034 εκτοξεύονται στα 131 δισ. ευρώ, πέντε φορές μεγαλύτερες από την προηγούμενη επταετία (2021-2027), όπου ήταν 26 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό της Ε.Ε.
«Η Γαλλία πρέπει τώρα να δανείζεται με επιτόκια ελαφρώς υψηλότερα από την Ελλάδα, μια κάποτε αδιανόητη πρόταση. Η Ισπανία, όπου η κυβέρνηση ξοδεύει σχετικά λιγότερα από τη Γερμανία ή τη Γαλλία, βρίσκεται σε καλή κατάσταση, με το ποσοστό ανεργίας να έχει μειωθεί στο μισό. Εν τω μεταξύ, η Γαλλία είχε τέσσερις πρωθυπουργούς σε 15 μήνες. Η υποστήριξη προς τα εθνικιστικά, αντιμεταναστευτικά κόμματα – το Εθνικό Συναγερμό στη Γαλλία και την Εναλλακτική για τη Γερμανία – έχει εκτοξευθεί».
Οι απειλές από ΗΠΑ Ρωσία και Κίνα στην Ευρώπη
Η δυσφορία στον πυρήνα της Ευρώπης εκτυλίσσεται σε ένα επικίνδυνο σημείο της σύγχρονης ιστορίας, καθώς η ήπειρος βρίσκεται στριμωγμένη ανάμεσα σε μια επιθετική ρωσική απειλή και έναν ευμετάβλητο πρόεδρο των ΗΠΑ που πιέζει τους παραδοσιακούς συμμάχους με δασμούς και που φαίνεται να μεταθέτει τις δεσμεύσεις ασφαλείας από τη μια μέρα στην άλλη.
Αυτές οι απειλές εντείνουν την πίεση στους Ευρωπαίους να δαπανήσουν περισσότερα για την άμυνα, ενδεχομένως μειώνοντας τα κοινωνικά επιδόματα ή επιβάλλοντας υψηλότερους φόρους, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αδιέξοδο ή να καταστρέψει επιχειρήσεις σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο.
Κάποιοι λένε ότι η Ευρώπη ήδη φορολογεί τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της πολύ βαριά.
Ταυτόχρονα, η Γαλλία και η Γερμανία αντιμετωπίζουν μια αυξανόμενη οικονομική πρόκληση από την Κίνα, η οποία ανταγωνίζεται την ευρωπαϊκή βιομηχανία σε ακριβά προϊόντα, όπως τα γερμανικής κατασκευής ηλεκτρικά οχήματα και τα γαλλικής κατασκευής πυρηνικά εργοστάσια.
Ζητούν περικοπές
Ο προϋπολογισμός που έριξε τον Μπαϊρού προέβλεπε ριζικές περικοπές 44 δισεκατομμυρίων ευρώ — συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης του όριο στις πληρωμές συντάξεων και της κατάργησης δύο αργιών. Το κοινό εξοργίστηκε και η πρόταση δεν οδήγησε πουθενά. Ο Μπαϊρού, παράλυτος, κήρυξε ψήφο εμπιστοσύνης και απορρίφθηκε.
Ο διάδοχος του Μπαϊρού, Λεκορνί, είχε αποκλείσει μια προτεινόμενη «φόρο πλούτου», αλλά επέμεινε ότι οι αντιμαχόμενες παρατάξεις στο κοινοβούλιο πρέπει να βρουν έναν τρόπο να μειώσουν το αυξανόμενο έλλειμμα του προϋπολογισμού πριν να είναι πολύ αργά.
Η αιφνίδια παραίτησή του τη Δευτέρα ήρθε καθώς είχε επιδιώξει και δεν κατάφερε να βρει συμβιβασμό με τα αντιμαχόμενα πολιτικά κόμματα.
«Λεκορνί, έρχεται η σειρά σου», έλεγαν οι νέες γενιές κατά τη διάρκεια των μεγάλων αντικυβερνητικών κινητοποιήσεων στις διαμαρτυρίες του Σεπτεμβρίου. Χθες Δευτέρα ο Λεκορνί παραιτήθηκε
Άλλοι λένε ότι τα προβλήματα είναι υπερβολικά. Ο Μισέλ Σαπέν, ο οποίος διετέλεσε υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας από το 1992 έως το 1993 και ξανά από το 2014 έως το 2017, επέκρινε την κυβέρνηση Μακρόν για υπερβολικές δαπάνες για την υποστήριξη του λαού μετά την πανδημία και το σοκ των τιμών της ενέργειας που ακολούθησε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ωστόσο, είπε ότι το πρόβλημα του προϋπολογισμού της Γαλλίας είναι διαχειρίσιμο.
«Νομίζω ότι έχουμε τα μέσα — ακόμη και τώρα — να βρούμε λύσεις, και ότι στη Γαλλία και στην Ευρώπη έχουμε τους πόρους για να αποτρέψουμε τα πράγματα από το να παρεκκλίνουν προς τη λάθος κατεύθυνση», είπε.
Στη Γερμανία, ωστόσο, ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς ζήτησε μια πολιτικά επικίνδυνη αναθεώρηση των γενναιόδωρων προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας της χώρας.
«Απλώς δεν μπορούμε πλέον να αντέξουμε οικονομικά το σύστημα που έχουμε σήμερα», δήλωσε ο Μερτς σε ομιλία του τον Αύγουστο σε συνέδριο του κεντροδεξιού κόμματός του, της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης, στη Βόννη. Ο Μερτς πρόσθεσε: «Αυτό θα σημαίνει επώδυνες αποφάσεις. Αυτό θα σημαίνει περικοπές».
Ίσως λοιπόν, ο Μερτς απάντησε με αυτόν τον τρόπο στο αρχικό μας ερώτημα αν οι millennials και οι νεότερες γενιές θα ζήσουν χειρότερα από τους γονείς και τους παππούδες τους.
