Εν αρχή είναι ο… κόκκος. Μικρός, μεγάλος, πιο επιμήκης ή πιο στρογγυλός που με την κατάλληλη επεξεργασία γίνεται καφές. Ένα από τα πιο δημοφιλή ροφήματα παγκοσμίως.
Οι συνεχείς αυξήσεις στην τιμή του καφέ (τόσο της πρώτης ύλης όσο και λόγω φορολογίας) οδηγούν τον καταναλωτή σε αλλαγή συνηθειών
Μια αγαπημένη συνήθεια για τους κατοίκους όλου του πλανήτη κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ελληνική κουλτούρα και κοινωνική ζωή. Η εγχώρια κατανάλωση αποδεικνύει τη σημασία του ροφήματος.
Πόσο καφέ πίνουμε στην Ελλάδα
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση ανέρχεται σε περίπου 5,5 κιλά (16η θέση παγκοσμίως) ή περίπου 510 κούπες καφέ/άτομο ετησίως. Περίπου το 95% του ελληνικού πληθυσμού πίνει καφέ (έστω και σπάνια), ενώ το μισό του πληθυσμού καταναλώνει περισσότερες από μία φορές την ημέρα. Παραδοσιακά, ο Έλληνας καταναλωτής ξοδεύει πολύ περισσότερα χρήματα για καφέ εκτός σπιτιού (καφετέριες, take away) σε σχέση με την κατανάλωση στο σπίτι.
Η απρόσμενη, πρωτοφανής και ανεξέλεγκτη αύξηση της τιμής του, τον κατέστησε ακριβοθώρητο και δυσπρόσιτο.
Μια δεκαετία με ανατιμήσεις
Την τελευταία δεκαετία ακολούθησε μια ισχυρά ανοδική πορεία, με τις κυριότερες αιτίες να είναι ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (ΕΦΚ) (από το 2017) και η διεθνής εκτόξευση των τιμών των πρώτων υλών (κόκκοι Arabica και Robusta) λόγω κλιματικών και γεωπολιτικών συνθηκών (από το 2021-2022 και μετά). Ο καφές, από βασικό αγαθό, τείνει να γίνεται είδος πολυτελείας.
Μόνο το μήνα Σεπτέμβριο (2025), σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η τιμή του καφέ στα σούπερ μάρκετ σημείωσε αύξηση 19,8% σε σχέση με πέρυσι, ενώ μέσα στην τελευταία πενταετία οι ανατιμήσεις αγγίζουν το 50%.
Οι καταναλωτές, άλλοτε πιστοί και αφοσιωμένοι, κοιτούν το αγαπημένο ρόφημα με πικρό παράπονο. Η τιμή του θα μπορούσε εύκολα να πει κανείς πως είναι πλέον τσουχτερή.
Καφές στο χέρι, καφές στο τραπέζι
Στην Αττική, ένας καφές στο χέρι κοστίζει πλέον από 1,80 έως 2,80 ευρώ, ανάλογα με την περιοχή και την ποιότητα. Σερβιριζόμενος στο τραπέζι ξεκινά να πωλείται από 3,20 ευρώ και μπορεί να φτάσει μέχρι τα 5 ευρώ ή και περισσότερο. Οι διαφορετικοί συντελεστές ΦΠΑ – 13% για τον καφέ στο χέρι και 24% για τον σερβιριζόμενο – προσθέτουν επιπλέον βάρος στην τελική τιμή.
Το πρώτο μεγάλο άλμα στις τιμές του καφέ στην Ελλάδα σημειώθηκε με την εφαρμογή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) την 1η Ιανουαρίου 2017. Ο φόρος αυτός επιβάρυνε σημαντικά το προϊόν, μετακυλίοντας άμεσα ένα μεγάλο κόστος στον καταναλωτή.
Από το 2021 και μετά, η αύξηση της τιμής έγινε ραγδαία και έντονη, επηρεαζόμενη κυρίως από τις διεθνείς συνθήκες και τον γενικό πληθωρισμό.
Διεθνείς Αιτίες:
- Παρατεταμένη ξηρασία στη Βραζιλία (μεγαλύτερο παραγωγό Arabica) και μειωμένες σοδειές στο Βιετνάμ (μεγαλύτερο παραγωγό Robusta) οδήγησαν τις χρηματιστηριακές τιμές (futures) σε ιστορικά υψηλά.
- Κόστος Μεταφοράς και Ενέργειας: Η αύξηση του ενεργειακού κόστους και του κόστους μεταφοράς (ναύλα) επιβάρυνε την τιμή του εισαγόμενου προϊόντος.
- Οι αμερικανικοί δασμοί 50% στη Βραζιλία και η μείωση των αποθεμάτων διατηρούν την αγορά σε τεντωμένο σχοινί.
Αύξηση Τιμών στην Ελλάδα:
- Την περίοδο 2024-2025, η αύξηση της τιμής του καφέ (στο ράφι) έφτασε σε διψήφια ποσοστά.
- Ακόμη και ο σερβιριζόμενος καφές (take away και εστίαση) παρουσίασε σημαντικές ανατιμήσεις (π.χ. 5% έως 20% σε κάποια διαστήματα).
Οι επιχειρήσεις τονίζουν ότι δεν μπορούν πλέον να απορροφήσουν τις αυξήσεις του διεθνούς κόστους και η κατάργηση του φόρου είναι ο μόνος τρόπος να αποφευχθούν σημαντικές νέες ανατιμήσεις στην τελική τιμή του καταναλωτή.
Η Ελληνική Ένωση Καφέ απέστειλε επιστολή στη Γενική Γραμματεία του Πρωθυπουργού, ζητώντας την κατάργηση ή τουλάχιστον τη δραστική μείωση του ΕΦΚ. Ένας φόρος που, όπως επισημαίνει η Ένωση, δεν επιβαρύνει μόνο τις επιχειρήσεις αλλά και κάθε πολίτη που βλέπει την τιμή του καφέ να εκτοξεύεται.
Οι τιμές του καφέ στην Ευρώπη
Στο μεταξύ, στην Ευρώπη, οι τιμές του σερβιριζόμενου καφέ παρουσιάζουν πολύ μεγάλες διακυμάνσεις, ανάλογα με τη χώρα, την πόλη, τον τύπο του καφέ και το είδος του καταστήματος (αλυσίδα ή ανεξάρτητο καφέ). Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες (2024), η μέση τιμή ενός φλιτζανιού καφέ είναι περίπου 2,40 ευρώ.
Πρωταθλήτρια στις τιμές αναδεικνύεται η Δανία και η πρωτεύουσα Κοπεγχάγη, όπου ένα φλιτζάνι φτάνει τα 5,81 ευρώ. Σε Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο, Ολλανδία, Γαλλία και Αυστρία το κόστος ξεπερνά τα 4 ευρώ.
Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων διατηρούν σαφώς χαμηλότερες τιμές.
Στην Ιταλία, τη «Μέκκα» του καφέ, ένας espresso κοστίζει κατά μέσο όρο 1,50 ευρώ. Στη γειτονική μας χώρα διατηρείται σε πολύ χαμηλή τιμή λόγω της κουλτούρας του καφέ και των άτυπων «ανώτατων ορίων» τιμών, ενώ ο καφές σε τραπέζι ή σε τουριστικές περιοχές είναι ακριβότερος.
