Υπάρχει ένας καλός λόγος, εκ πρώτης όψεως, για τον οποίο ορισμένοι πολίτες να είναι έκπληκτοι με τους φόρους τους. Η αξία των ακινήτων έχει εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα οι φόροι ορισμένων ιδιοκτητών ακίνητης περιουσίας να αυξηθούν κατά εκατοντάδες ή ακόμη και χιλιάδες ευρώ και δολάρια ετησίως.
Οι αντιδράσεις για το ζήτημα έρχονται σε μια ιδιαίτερα τεταμένη στιγμή μεταξύ των γενεών. Από τη μία πλευρά βρίσκονται οι baby boomers, οι οποίοι κατέχουν ακίνητα των οποίων η αξία έχει εκτοξευθεί στα ύψη, αλλά εισέρχονται στην ηλικία της συνταξιοδότησης, όταν η ταμειακή ροή αρχίζει να περιορίζεται. Από την άλλη πλευρά βρίσκονται οι millennials και άλλοι νεότεροι κάτοικοι, πολλοί από τους οποίους δεν μπορούν να αγοράσουν σπίτι, αλλά εξαρτώνται από τις τοπικές υπηρεσίες, από τα σχολεία έως την πυροσβεστική, που χρηματοδοτούνται από τους φόρους ακίνητης περιουσίας.
Ο φόρος ακίνητης περιουσίας
Οι φόροι ακίνητης περιουσίας είναι μόνο ένα μέρος του κύκλου ζωής της παγκόσμιας φορολογίας. Οι νεότεροι φορολογούμενοι πληρώνουν φόρους κοινωνικής ασφάλισης από τα εισοδήματά τους, χρηματοδοτώντας παροχές που δεν θα λάβουν για δεκαετίες. Από την άλλη πλευρά, οι ηλικιωμένοι φορολογούμενοι συμβάλλουν στη χρηματοδότηση σχολείων και άλλων δημοτικών υπηρεσιών που ενδέχεται να μην χρησιμοποιούν στην καθημερινή τους ζωή, καταβάλλοντας φόρους ακίνητης περιουσίας για τα μεγαλύτερα και γενικά πιο πολύτιμα ακίνητά τους. Οι φόροι ακίνητης περιουσίας αποτελούν μια τεράστια πηγή χρηματοδότησης: σύμφωνα με ανάλυση του Tax Foundation, κατά το οικονομικό έτος 2022, το 27,4% των τοπικών και κρατικών φορολογικών εσόδων προήλθε από φόρους ακίνητης περιουσίας στις ΗΠΑ, καθιστώντας τους τη μεγαλύτερη μεμονωμένη πηγή φορολογικών εσόδων, σύμφωνα με δημοσίευμα του Business Insider.
«Η αντικατάσταση του φόρου ακίνητης περιουσίας είναι πρακτικά αδύνατη στις περισσότερες πολιτείες, τουλάχιστον χωρίς να αποφευχθεί σημαντική οικονομική ζημιά», λέει ο Τζάρεντ Γουόλτσακ, αντιπρόεδρος των κρατικών έργων στο Tax Foundation. «Οι φόροι ακίνητης περιουσίας παράγουν περίπου το 70% όλων των τοπικών φορολογικών εσόδων σε εθνικό επίπεδο. Σε πολλές πολιτείες, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 80% ή 90%, ή ακόμα και υψηλότερα».
Φυσικά, οι φόροι ακίνητης περιουσίας μπορούν να έχουν τα μειονεκτήματά τους — κάτι που πολλοί αγανακτισμένοι ιδιοκτήτες ακινήτων βιώνουν από πρώτο χέρι.
Οι φόροι ακίνητης περιουσίας είναι επίσης, σε αντίθεση με πολλούς άλλους τομείς του αμερικανικού φορολογικού συστήματος, αρκετά απλοί. Ο Κάιλ Πόμελο, ανώτερος ερευνητής που μελετά την ομοσπονδιακή φορολογική πολιτική στο American Enterprise Institute, θεωρεί ότι οι φόροι ακίνητης περιουσίας βρίσκονται σχετικά ψηλά στη λίστα των απλών και αποτελεσματικών φόρων. Αντί να βασίζονται σε περίπλοκους υπολογισμούς ή πολύπλοκες κλίμακες, οι φόροι ακίνητης περιουσίας υπολογίζονται ως ποσοστό της αξίας του οικοπέδου και των κτιρίων που βρίσκονται σε αυτό, οπότε υπάρχουν πολύ λιγότεροι τρόποι για να αποφύγει κανείς τον φόρο.
Φυσικά, οι φόροι ακίνητης περιουσίας μπορούν να έχουν τα μειονεκτήματά τους — κάτι που πολλοί αγανακτισμένοι ιδιοκτήτες ακινήτων βιώνουν από πρώτο χέρι. Οι ιδιοκτήτες έχουν περιορισμένο άμεσο έλεγχο επί της αξίας της περιουσίας τους. Η τιμή των ακινήτων σε μια δεδομένη περιοχή εξαρτάται από ευρύτερους παράγοντες, όπως οι νόμοι περί χωροταξίας, οι μεταναστευτικές τάσεις και τα επιτόκια. Όταν οι τιμές των κατοικιών εκτοξεύονται στα ύψη, όπως συνέβη τα τελευταία χρόνια, οι φόροι ακίνητης περιουσίας αυξάνονται μαζί τους. Σύμφωνα με ανάλυση του Tax Foundation, οι τιμές των κατοικιών έχουν αυξηθεί κατά σχεδόν 27% από το 2020, προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό, και αυτό οδηγεί σε αύξηση των φόρων ακίνητης περιουσίας.
Χάσμα μεταξύ των γενεών
Εάν είστε ηλικιωμένος και ζείτε σε ένα σπίτι τεσσάρων υπνοδωματίων, πληρώνοντας φόρους ακίνητης περιουσίας για ένα μεγάλο ακίνητο, ίσως να συνειδητοποιήσετε ότι είναι καιρός να μειώσετε το μέγεθος του σπιτιού σας. Όταν μειώνετε το μέγεθος του σπιτιού σας, αυτό ανοίγει μια άλλη επιλογή στέγασης για τους millennials που έχουν οικονομικά προβλήματα. Στην Καλιφόρνια, έρευνες δείχνουν ότι οι νεότεροι εργαζόμενοι έχουν αναγκαστεί να αναβάλουν τη μετάβαση από ενοικιαστές σε ιδιοκτήτες σπιτιού, καθώς οι ηλικιωμένοι δεν είναι διατεθειμένοι να παραιτηθούν από τις προνομιακές τιμές τους. Σε ολόκληρες τις ΗΠΑ, οι ηλικιωμένοι ιδιοκτήτες σπιτιών παραμένουν στη θέση τους, με το 40% από αυτούς να μένουν στα σπίτια τους για 20 χρόνια ή περισσότερο. Αυτό έχει συμβάλει στην αύξηση της μέσης ηλικίας των πρώτων αγοραστών σπιτιού σε ένα ρεκόρ 38 ετών. Αυτό οδηγεί σε δυσαρέσκεια μεταξύ των γενεών, καθώς οι νεότεροι υποψήφιοι αγοραστές σπιτιού αισθάνονται αποκλεισμένοι από τους αδιάλλακτους baby boomers, ενώ η παλαιότερη γενιά αισθάνεται ότι οι millennials και η γενιά X είναι οι δικαιούχοι των φόρων που πληρώνουν στο κράτος.
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα του Business Insider, όταν η πλειοψηφία των φόρων ακίνητης περιουσίας καταβάλλεται κυρίως από ηλικιωμένους, το αποτέλεσμα είναι να αυξάνεται η δυσαρέσκειά τους για το γεγονός ότι πληρώνουν για πράγματα που, όπως λένε, δεν χρησιμοποιούν.
Ορισμένες περιοχές έχουν ήδη αρχίσει να προσφέρουν κάποια ανακούφιση στους ιδιοκτήτες ακινήτων.
Μάλιστα, η πλήρης κατάργηση του φόρου ακίνητης περιουσίας είναι «μυωπική». Στην ουσία, αντιμετωπίζει τα συμπτώματα και όχι τη ρίζα του προβλήματος. Εξάλλου, ένας από τους λόγους για τους οποίους οι τιμές των κατοικιών έχουν εκτοξευθεί στα ύψη είναι ότι δεν υπάρχουν αρκετά προσιτές και διαθέσιμες κατοικίες για όλους.
Ορισμένες περιοχές έχουν ήδη αρχίσει να προσφέρουν κάποια ανακούφιση στους ιδιοκτήτες ακινήτων. Στην Ιντιάνα, για παράδειγμα, ένα νομοσχέδιο που ψηφίστηκε πρόσφατα επιτρέπει στους ιδιοκτήτες ακινήτων να λάβουν έκπτωση 10% από τον φόρο ακίνητης περιουσίας που οφείλουν. Ωστόσο, αυτό δημιουργεί τα δικά του προβλήματα: οι νομοθέτες της πολιτείας υποστηρίζουν ότι οι μειώσεις θα αναγκάσουν την πολιτεία να βασιστεί σε μεγαλύτερο βαθμό στους φόρους εισοδήματος και θα μειώσουν τα διαθέσιμα έσοδα για τις δημόσιες υπηρεσίες.
«Η περιοχή μου, τα σχολεία της κοινότητας του Φορτ Γουέιν, αντιμετωπίζει, πιστεύω, μια μείωση περίπου 10 εκατομμυρίων δολαρίων στον προϋπολογισμό της για το 2026», δήλωσε ο Φιλ ΤζιαΚίντα, ηγέτης της μειοψηφίας της Βουλής της Ιντιάνα, ένας δημοκράτης που εκπροσωπεί το Φορτ Γουέιν. «Και έτσι θα πρέπει να βρουν τρόπους για να δανειστούν και να χρηματοδοτήσουν το σχολικό σύστημα. Αλλά μιλάμε για βασικές ανάγκες, όπως μια καινούργια στέγη».
Μια συνολική μείωση θα προκαλούσε ακόμη περισσότερα προβλήματα, καθώς θα απάλλασσε από την υποχρέωση πληρωμής φόρου ακίνητης περιουσίας και όσους έχουν την οικονομική δυνατότητα να τον πληρώσουν. Θα οδηγούσε επίσης σε αυτό που ο Πόμερλο αποκαλεί μειωμένο κύκλο μεταφοράς πλούτου — οι ηλικιωμένοι φορολογούμενοι δεν θα χρηματοδοτούν πλέον τους πόρους στους οποίους βασίζονται τα νεότερα νοικοκυριά. Όπως λέει, «εσείς και εγώ δουλεύουμε και κερδίζουμε μισθούς σήμερα για να πληρώσουμε τις τρέχουσες παροχές για τους ίδιους ηλικιωμένους που δεν τους αρέσει να πληρώνουν φόρους ακίνητης περιουσίας».
Μη βιώσιμη η κατάργηση φόρων ακίνητης περιουσίας;
Παρά την δυσαρέσκεια, όλοι οι λάτρεις των φόρων συμφώνησαν ότι η πλήρης κατάργηση των φόρων ακίνητης περιουσίας δεν είναι οικονομικά βιώσιμη για το ευρύτερο οικοσύστημα υποδομών. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η κατάσταση πρέπει να παραμείνει ως έχει — υπάρχουν τρόποι να μεταρρυθμιστεί, αλλά κανένας δεν είναι τόσο απλός ή ελκυστικός όσο η πλήρης κατάργηση του φόρου.
Οι συζητήσεις για το συγκεκριμένο θέμα έρχονται σε μια εποχή που η δυσπιστία των ανθρώπων μεταξύ τους αυξάνεται, ειδικά μεταξύ των νεότερων γενεών.
Ο Γουόλτσακ λέει ότι μια πιθανή λύση είναι η επιβολή ορίων φόρων, τα οποία περιορίζουν το ποσό των εσόδων που μπορεί να αποκομίσει μια περιοχή από τις υπάρχουσες ιδιοκτησίες. Η σημαντική διαφορά είναι ότι πρόκειται για ένα όριο στις συνολικές εισπράξεις και όχι για ένα ανώτατο όριο ανά οικόπεδο — αυτού του είδους οι τροποποιήσεις οδηγούν σε καταστάσεις όπως αυτή στην Καλιφόρνια, όπου η φορολογική επιβάρυνση των ακινήτων εμποδίζει τη διαθεσιμότητα κατοικιών και επιβαρύνει με μεγαλύτερο φόρο ακίνητης περιουσίας τους νέους αγοραστές κατοικιών.
Οι συζητήσεις για το συγκεκριμένο θέμα έρχονται σε μια εποχή που η δυσπιστία των ανθρώπων μεταξύ τους αυξάνεται, ειδικά μεταξύ των νεότερων γενεών. Αν οι baby boomers καταφέρουν να καταργήσουν έναν φόρο που θα τους επηρεάσει μόνο για λίγα χρόνια, αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η πρόταση αυτή είναι ελκυστική για όσους ήδη αισθάνονται ότι η κοινωνική τους σύμβαση έχει παραβιαστεί, τονίζει το Business Insider.
«Νομίζω ότι είναι απίστευτα κοντόφθαλμο, γιατί όλοι μας επωφελούμαστε από το να ζούμε σε μια κοινωνία στην οποία υπάρχει ένα βασικό επίπεδο παροχής αγαθών για όλους, ανεξαρτήτως», τόνισε ο Σεθ Κόλταρ, ιστορικός με έδρα το Όρεγκον. «Φαίνεται ότι είναι μέρος αυτής της γενικευμένης αίσθησης μιας ριζικά ατομικιστικής και αντικοινωνικής στάσης απέναντι στους άλλους ανθρώπους».
Και η αντίδραση — και οι τυχόν τροποποιήσεις που θα την συνοδεύσουν — θα μπορούσαν να δημιουργήσουν δυσάρεστες, λεπτές ρωγμές που θα εμφανιστούν μόνο μετά από χρόνια.
