Σε εάν πανευρωπαϊκό φαινόμενο με βαθιές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες έχει εξελιχθεί η στεγαστική κρίση. Τα τελευταία χρόνια η στεγαστική κρίση έχει οδηγήσει πολλές κυβερνήσεις στην Ευρώπη να λάβουν μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Οι αυξήσεις στα ενοίκια, η έλλειψη προσιτής κατοικίας και η πίεση σε περιοχές με τουριστική ή επενδυτική ανάπτυξη έχουν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα κοινωνικών και οικονομικών εντάσεων.
Η στεγαστική κρίση
Έρευνα της Blupeak σε συνεργασία με την Navigator CRE αποκαλύπτει ότι η στέγαση εξελίσσεται στη μεγαλύτερη κοινωνική πρόκληση της δεκαετίας.
Στην Ελλάδα, ένας στους τρεις ενοικιαστές δαπανά πάνω από το 40% του μηνιαίου εισοδήματός του για να κρατήσει ένα σπίτι.
Η χώρα καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό στεγαστικής επιβάρυνσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεπερνώντας κατά σχεδόν τρεις φορές τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Τι συμβαίνει στην Ευρώπη
Στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις αναζητούν λύσεις με συνδυασμό ρύθμισης, επιδοτήσεων και αύξησης της προσφοράς κοινωνικής στέγης.
Η απόκτηση νεόδμητης κατοικίας για τον μέσο Έλληνα έχει πλέον καταστεί απαγορευτική
Αναλυτικότερα:
- Η Γαλλία εφάρμοσε το σύστημα Encadrement des Loyers, θέτοντας ανώτατα όρια ενοικίων ανά περιοχή.
- Στο Παρίσι, το μέτρο οδήγησε σε μειώσεις έως και 13%, αν και απαιτεί συνεχή έλεγχο.
- Η Γερμανία δοκίμασε το ‘Mietpreisbremse’, ένα «φρένο» στις αυξήσεις με ενισχυμένα δικαιώματα ενοικιαστών.
- Η Ισπανία, με τη νέα Ley de Vivienda και τον δείκτη IRAV, θέτει πλαφόν 2,2% στις αναπροσαρμογές, ενώ χρηματοδοτεί την ανέγερση 184.000 νέων κατοικιών.
- Η Ολλανδία επιβάλλει point system που συνδέει τιμές με ποιότητα και τοποθεσία
- Η Πορτογαλία επενδύει 2 δισ. ευρώ για 33.000 νέες κοινωνικές κατοικίες έως το 2030.
- Στη Βιέννη, το 43% των κατοικιών είναι κοινωνική ή μη κερδοσκοπική στέγη – ένα μοντέλο που κρατά τα ενοίκια 30% χαμηλότερα από την ελεύθερη αγορά.
Οι τιμές
Απλησίαστες έχουν γίνει οι τιμές στα ακίνητα καθώς έχουν ξεπεράσει τα όρια στα οποία μπορεί να ανταποκριθεί η πλειοψηφία των υποψηφίων αγοραστών.
Η απόκτηση νεόδμητης κατοικίας για τον μέσο Έλληνα έχει πλέον καταστεί απαγορευτική. Οι τιμές έχουν εκτιναχθεί, με τα περισσότερα νεόδμητα διαμερίσματα να εντοπίζονται σε Γλυφάδα, Βούλα, Άλιμο, Παλαιό Φάληρο, Μαρούσι, Καλλιθέα, Ηλιούπολη, Άγιο Δημήτριο, Χαλάνδρι και Νέα Σμύρνη,
Από το 2017 έως το 2024, σύμφωνα με την έρευνα της Blupeak, οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν πάνω από 50%, ενώ σε περιοχές όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και η Κρήτη η αύξηση ξεπερνά το 70%.
Τα αίτια
Η στεγαστική κρίση στην Ελλάδα δεν είναι απλώς ένα οικονομικό φαινόμενο. Πίσω από τις αυξήσεις στα ενοίκια και την αδυναμία πρόσβασης σε προσιτή στέγη, κρύβεται μια πολύ βαθύτερη παθογένεια: η έλλειψη πληροφορίας και συντονισμού.
Οι δημόσιες βάσεις δεδομένων που αφορούν την ιδιοκτησία, τη χρήση γης και την αξία των ακινήτων παραμένουν κατακερματισμένες. Άλλα στοιχεία βρίσκονται στο Κτηματολόγιο, άλλα στους Δήμους, άλλα στην ΑΑΔΕ, και κανείς δεν έχει τη συνολική εικόνα.
Έτσι, οι αποφάσεις για στεγαστικές πολιτικές λαμβάνονται στα τυφλά – χωρίς ενιαία, αξιόπιστα δεδομένα για το πού υπάρχει πραγματικά ανάγκη, ποια κτίρια μένουν άδεια ή ποια θα μπορούσαν να μετατραπούν σε κατοικίες.
Η απουσία ενός ενιαίου μηχανισμού ελέγχου και χαρτογράφησης οδηγεί αναπόφευκτα σε καθυστερήσεις, αναποτελεσματικές παρεμβάσεις και απώλεια πόρων. Με λίγα λόγια, η χώρα προσπαθεί να λύσει ένα πρόβλημα που δεν μπορεί καν να αποτυπώσει με ακρίβεια.
To Ψηφιακό Μητρώο Ακινήτων
Σύμφωνα με την έρευνα, η δημιουργία ενός Ψηφιακού Μητρώου Ακινήτων δεν είναι απλώς μια τεχνολογική καινοτομία· είναι αναγκαιότητα.
Ένα ενιαίο σύστημα δεδομένων θα μπορούσε να καταγράφει σε πραγματικό χρόνο την κατάσταση κάθε ακινήτου: ποια είναι κενά, ποια χρησιμοποιούνται, ποια είναι διαθέσιμα για κοινωνική στέγη ή εμπορική αξιοποίηση.
Μια τέτοια πλατφόρμα θα συνέδεε πληροφορίες από το Κτηματολόγιο, τη φορολογική διοίκηση, τους Δήμους, ακόμη και τους παρόχους κοινής ωφέλειας (ρεύμα, νερό), δημιουργώντας έναν ενιαίο χάρτη της στεγαστικής πραγματικότητας στη χώρα.
Με αυτόν τον τρόπο, οι δημόσιες πολιτικές θα μπορούσαν να στοχεύουν με ακρίβεια: από τα προγράμματα κοινωνικής στέγης και τις ανακαινίσεις εγκαταλελειμμένων κτιρίων, μέχρι τον σχεδιασμό κινήτρων για μακροχρόνια μίσθωση.
Η δημιουργία ενός ενιαίου Ψηφιακού Μητρώου Ακινήτων δεν θα λύσει από μόνη της τη στεγαστική κρίση. Θα αποτελέσει όμως τη βάση πάνω στην οποία μπορούν να στηριχθούν όλες οι πολιτικές που θα την αντιμετωπίσουν.
