Τον περασμένο μήνα, η Nvidia -η εταιρεία που κατασκευάζει τα πλέον χρησιμοποιούμενα τσιπ από τους προγραμματιστές τεχνητής νοημοσύνης- ξεπέρασε τα 5 τρισ. δολάρια σε χρηματιστηριακή αξία και εμφάνισε αποτελέσματα με υψηλά κέρδη. Κι όμως, οι επίμονες ανησυχίες για μια πιθανή κατάρρευση της τεχνητής νοημοσύνης δεν έχουν εξαφανιστεί.
Τα θεμελιώδη στοιχεία της βιομηχανίας τεχνητής νοημοσύνης -πρωτοφανή επίπεδα επενδύσεων με ελάχιστες αποδείξεις εσόδων στο ορατό μέλλον- παραμένουν.
Αυτό όμως δημιουργεί δύο ερωτήματα για τον Μπασκάρ Τσακραβόρτι, κοσμήτορα Παγκόσμιας Επιχειρηματικότητας στο The Fletcher School, στο Πανεπιστήμιο Tufts: Θα ήταν μια κατάρρευση της τεχνητής νοημοσύνης μια απόλυτη καταστροφή ή κάτι καλό;
Καθώς αναλογιζόμαστε τις πιθανότητες μιας κατάρρευσης, η αναπόφευκτη αναλογία είναι με τη «φούσκα» του dot-com στο τέλος της δεκαετίας του 1990. Μεταξύ 1995 και 2000, ο δείκτης Nasdaq είχε αυξηθεί κατά 600%, και η φούσκα έσκασε τον Μάρτιο του 2000.
Μείωση κατανάλωσης
Σήμερα, σύμφωνα με τον Economist ένα «σκάσιμο» της σημερινής φούσκας της τεχνητής νοημοσύνης αντίστοιχο του dot-com θα μείωνε την κατανάλωση στις ΗΠΑ κατά περίπου 500 δισ. δολάρια και θα εξάλειφε το 8% του πλούτου των νοικοκυριών. Με περισσότερο από το 60% των Αμερικανών να επενδύουν στην αγορά μετοχών, ο αντίκτυπος θα γινόταν αισθητός ευρύτερα, λέει ο ειδικός σε ανάλυσή του στο Foreign Policy.
«Οι λεγόμενες «Εξαίσιες Επτά» εταιρείες τεχνολογίας θα έβλεπαν τις τιμές των μετοχών και τις αποτιμήσεις τους να συρρικνώνονται και θα αναγκάζονταν να περιορίσουν τις πρωτοβουλίες τους στην AI. Πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις AI θα δυσκολεύονταν να επιβιώσουν· ορισμένες από τις πιο υποσχόμενες ίσως εξαγοραστούν. Οι διαχειριστές υποδομών AI θα έμεναν με «εγκαταλελειμμένα» περιουσιακά στοιχεία» λέει ο Τσακραβόρτι.
Ορισμένα ιδιόμορφα χαρακτηριστικά του τρόπου χρηματοδότησης του οικοσυστήματος AI θα μπορούσαν να προκαλέσουν ακόμη μεγαλύτερη ζημιά σε μια κατάρρευση, προσθέτει.
«Πολλές εταιρείες AI χρηματοδοτούνται από μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες, όπως η Nvidia ή η Microsoft, και αυτές οι εταιρείες AI με τη σειρά τους προσφέρουν έσοδα στη Nvidia και στη Microsoft μέσω της χρήσης των τσιπ και των υπηρεσιών cloud τους αντίστοιχα. Εάν η ζήτηση μειωθεί, εταιρείες όπως η Nvidia πλήττονται διπλά. Επιπλέον, ειδικοί χρηματοδοτικοί μηχανισμοί που χρηματοδοτούν data centers μπορεί να χρεοκοπήσουν — αφήνοντας πιστωτές εκτεθειμένους σε τεράστιες απώλειες».
Ακόμα και επιχειρήσεις κοινής ωφελείας κινδυνεύουν
Στη συνέχεια προσθέτει ότι ακόμα και επιχειρήσεις κοινής ωφελείας και ενεργειακές εταιρείες είναι επίσης εκτεθειμένες, καθώς έχουν αυξήσει την παραγωγική τους ικανότητα για να καλύψουν τη ζήτηση ενέργειας των data centers. «Σε μια κατάρρευση της AI, αυτή η ικανότητα μπορεί να υπο-χρησιμοποιηθεί και οι εταιρείες θα χρειαστεί να προχωρήσουν σε οικονομικές απομειώσεις».
Για μεμονωμένους και επιχειρησιακούς χρήστες AI, η συρρίκνωση των προϋπολογισμών έρευνας και ανάπτυξης θα σήμαινε ότι ίσως χρειαστεί να χρησιμοποιούν μοντέλα AI που είναι μεν καλά, αλλά παραμένουν ατελή. Η υπόσχεση αύξησης της παραγωγικότητας μέσω της AI μπορεί να καθυστερήσει. Εξίσου ανησυχητικές είναι οι επιπτώσεις στην ασφάλεια και στη λειτουργική αξιοπιστία.
Οι σημερινοί υψηλότεροι λόγοι χρέους προς ΑΕΠ θα περιόριζαν τη δυνατότητα των πολιτικών να διασώσουν αποτυγχάνουσες εταιρείες ή να στηρίξουν πληττόμενες κοινότητες. Μια κατάρρευση θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε περαιτέρω συγκέντρωση της βιομηχανίας AI. Ένα μεγάλο μέρος της φούσκας συγκεντρώνεται στις Ηνωμένες Πολιτείες και μια κατάρρευση θα έθετε τις ΗΠΑ σε μειονεκτική θέση έναντι της Κίνας. Μια κατάρρευση της AI θα μπορούσε να μεταβάλει βαθιά την παγκόσμια ισορροπία ισχύος.
Τεχνητή Νοημοσύνη: Ουδέν κακόν αμιγές καλού
Όμως η πιθανή κατάρρευση της AI δεν περιλαμβάνει μόνο απώλειες, σύμφωνα με τον ειδικό. «Μεγάλο μέρος των επενδύσεων έχει γίνει μέσω ιδίων κεφαλαίων από τεχνολογικές εταιρείες με υγιείς ισολογισμούς. Αυτό σημαίνει ότι μια κατάρρευση είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσει μια γενικευμένη χρηματοπιστωτική κρίση».
Ο οικονομολόγος Jason Furman εκτίμησε ότι χωρίς τις επενδύσεις στην AI, η οικονομία των ΗΠΑ θα είχε σχεδόν μηδενική ανάπτυξη — γεγονός που πιθανώς δείχνει ότι το «boom» της Τεχνητής Νοημοσύνης καλύπτει μια οικονομία που βρίσκεται σε κατάσταση στασιμότητας. Μια επιβράδυνση ίσως βοηθήσει στην εφαρμογή διορθωτικών μέτρων και δημιουργήσει ευκαιρία για νέες μορφές καινοτομίας.
Επιπλέον, ο επιστήμονας από το Tufts σημειώνει ότι τα data centers μπορούν να χρησιμοποιηθούν ξανά για πολλές λειτουργίες. Η αντιξοότητα μπορεί επίσης να ενθαρρύνει δημιουργικές λύσεις, όπως η αξιοποίηση της παραγόμενης θερμότητας των data centers για ενεργειακή χρήση. Υπάρχει ήδη ενεργή αγορά μεταπώλησης χρησιμοποιημένου εξοπλισμού data centers. Συνολικά, αν και μέρος της υποδομής της AI θα παραμείνει πραγματικά «εγκαταλελειμμένο», μεγάλο μέρος μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί.
Αξιοποίηση ενεργειακών υποδομών
Η ενεργειακή υποδομή που τροφοδοτεί τη βιομηχανία AI μπορεί επίσης να αξιοποιηθεί παραγωγικά — πιο άμεσα για την κάλυψη υπαρχουσών αναγκών και για την ανακούφιση από τις αυξανόμενες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Μια κατάρρευση θα μετρίαζε την τακτική «ψαρέματος» των κατασκευαστών data centers και θα επέτρεπε πιο ρεαλιστικές επενδύσεις.
Οι Κινέζοι προγραμματιστές AI απέδειξαν με το DeepSeek ότι με ένα μικρό μέρος του κόστους και των πόρων μπορεί κανείς να δημιουργήσει μοντέλα AI που αποδίδουν σχεδόν εξίσου καλά με τα αντίστοιχα αμερικανικά. Σε περίπτωση κατάρρευσης, οι πάροχοι μοντέλων ίσως προσφέρουν δυνατότητες ανοικτού κώδικα για να διατηρήσουν τη σημασία τους και να ενισχύσουν την υιοθέτηση.
Μια κατάρρευση της AI θα υπογράμμιζε τους κινδύνους της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης και θα επέτρεπε τη δημιουργία καλύτερων συστημάτων διακυβέρνησης και ρυθμιστικών πλαισίων. Το «σκάσιμο» της φούσκας της τεχνητής νοημοσύνης θα προκαλέσει πόνο, χωρίς αμφιβολία. Αλλά μια ύφεση ίσως τελικά δημιουργήσει μια AI που είναι καλύτερη για το μακροπρόθεσμο μέλλον.
