Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα σε ένα ασφαλές και υγιές εργασιακό περιβάλλον, όπου προστατεύεται και προωθείται τόσο η σωματική όσο και η ψυχική υγεία και ευεξία.
Όταν η εργασία είναι ασφαλής και ουσιαστική, υποστηρίζει την ψυχική υγεία και ωφελεί άπαντες. Εργαζόμενους, εργοδότες και επιχειρήσεις.
Με λίγα λόγια η ψυχική υγεία στον χώρο εργασίας έχει σημασία.
Στη σημερινή εποχή οι εταιρείες επενδύουν περισσότερο από ποτέ στην ευημερία – αλλά η ψυχική υγεία των εργαζομένων φαίνεται να επιδεινώνεται.
Ο σύγχρονος χώρος εργασίας εξαντλεί τους εργαζόμενους σε όλη την Ευρώπη – και κανείς δεν ξέρει τι να κάνει γι’ αυτό.
Η ψυχική υγεία των εργαζομένων σε ποσοστά
Σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι σε 30 χώρες δηλώνουν ότι έχουν υπερβολικό φόρτο εργασίας.
Το 34% αισθάνεται ότι η εργασία τους δεν αναγνωρίζεται και το 16% λέει ότι αντιμετωπίζει βία ή λεκτική παρενόχληση στον χώρο εργασίας, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία.
Νωρίτερα φέτος, ερευνητές στην Αυστραλία εντόπισαν το εξής παράδοξο: ποτέ δεν είχαν δαπανηθεί τόσα πολλά για την πρόληψη, την παρέμβαση και τα ρυθμιστικά προγράμματα, κι όμως η συχνότητα εμφάνισης ψυχικών προβλημάτων στους εργαζομένους όχι μόνο δεν έχει βελτιωθεί, αλλά τα ποσοστά φαίνεται να αυξάνονται.
«Ειδικά μετά την πανδημία, βιώσαμε αυτή την αύξηση των ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας, ειδικά [εκείνα] που προκαλούνται από ή σχετίζονται με την εργασία, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής εξουθένωσης», δήλωσε στο Euronews Health η Sonia Nawrocka από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Συνδικάτων (ETUI).
Οι εταιρείες στην Ευρώπη δαπάνησαν περίπου 16,9 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023 σε πρωτοβουλίες ευεξίας στον χώρο εργασίας – που κυμαίνονται από πρωτοβουλίες ενσυνειδητότητας και διαχείρισης του στρες έως ατομική καθοδήγηση ψυχικής υγείας – και σήμερα, περίπου το 29% των Ευρωπαίων εργαζομένων έχουν πρόσβαση σε αυτές.
Η ψυχική υγεία δεν βελτιώνεται με γιόγκα
Ωστόσο, έρευνες δείχνουν ότι αυτά τα προγράμματα συχνά αποτυγχάνουν να αντιμετωπίσουν τα διαρθρωτικά ζητήματα που είναι γνωστά ως ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι: εργασιακή καταπόνηση, πολλές ώρες εργασίας, εργασιακή ανασφάλεια, έλλειψη αναγνώρισης και εκφοβισμός – για να μην αναφέρουμε τις γενικές οικονομικές και τεχνολογικές αλλαγές που αναδιαμορφώνουν την ίδια την εργασία.
Η εργασία ορισμένες φορές ενδέχεται να λειτουργήσει επιβαρυντικά για το άτομο επιδρώντας με τον τρόπο αυτό αρνητικά στην ψυχική και σωματική του υγεία
«Αυτό το ζήτημα δεν έχει να κάνει καθόλου με το «να ένα μάθημα γιόγκα», δήλωσε η Manal Azzi, ανώτερη ειδικός σε θέματα επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας στον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ILO).
Οι ειδικοί λένε ότι η ευημερία των εργαζομένων θα πρέπει να είναι ένας μακροπρόθεσμος, ολιστικός στόχος και όχι ένα ad hoc πρόγραμμα που σχεδιάζεται από την ομάδα ανθρώπινου δυναμικού (HR) μιας εταιρείας ή διαμορφώνεται από τις προσωπικές απόψεις ενός στελέχους.
«Νομίζω ότι αυτό λείπει πραγματικά από τον χώρο εργασίας αυτή τη στιγμή – είναι πολύ απλοϊκό, πολύ μηχανικό και δεν έχουμε αποτελέσματα», δήλωσε στο Euronews Health η Jolanta Burke, ερευνήτρια θετικής ψυχολογίας και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Βασιλικό Κολλέγιο Χειρουργών στην Ιρλανδία (RCSI).
Πώς να μειώσετε το ψυχικό φορτίο
Εν τω μεταξύ, η Azzi δήλωσε ότι η προσέγγιση μιας εταιρείας στην πρόσληψη, τις προαγωγές, τις αξιολογήσεις απόδοσης, το στυλ διοίκησης, την επικοινωνία και τους πόρους διαμορφώνουν όλες τις εμπειρίες των εργαζομένων – και αποτελούν ευκαιρίες για τη δημιουργία πιο ψυχικά υγιών χώρων εργασίας.
Σύμφωνα με μια έκθεση της εταιρείας τεχνολογίας υγείας TELUS Health, οι διευθυντές που ηγούνται ψυχικά υγιών και παραγωγικών ομάδων τείνουν να μοιράζονται πέντε κοινά χαρακτηριστικά: γνήσια φροντίδα για την ευημερία του προσωπικού, μια ομαδική προσέγγιση που αποφεύγει τον ανθυγιεινό ανταγωνισμό, συμπερίληψη, αποφασιστικότητα και ικανότητα δημιουργίας αίσθησης σκοπού πέρα από τις καθημερινές εργασίες.
Ορισμένες επιχειρήσεις δοκιμάζουν ευρύτερες μεταρρυθμίσεις. Εταιρείες στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ιρλανδία και την Ισλανδία έχουν πειραματιστεί με τετραήμερες εβδομάδες εργασίας, με πρώιμες μελέτες να δείχνουν ότι θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου επαγγελματικής εξουθένωσης και στη βελτίωση της συνολικής υγείας.
Ωστόσο, η Azzi δήλωσε ότι πολλοί εργοδότες εξακολουθούν να διστάζουν να αντιμετωπίσουν τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στον χώρο εργασίας.
Τι θα πρέπει να κάνουν οι εργοδότες
«Έχουμε πράγματι αυτή την αντίσταση από τους εργοδότες να αναλάβουμε αυτή την τεράστια ευθύνη… και επίσης τον προϋπολογισμό που μπορεί να αφορά», είπε η Azzi. «Υπάρχει επίσης έλλειψη κατανόησης και επίγνωσης του τι συζητάμε».
Σε αυτό ακριβώς το σημείο θα ήθελε η Sonia Nawrocka να γίνουν αλλαγές πολιτικής. Η Σουηδία, για παράδειγμα, έχει κανονισμούς σχετικά με τον εκφοβισμό στον χώρο εργασίας και τον ανθυγιεινό φόρτο εργασίας, ενώ η Γαλλία, το Βέλγιο και η Πορτογαλία έχουν νόμους περί δικαιώματος αποσύνδεσης ή ανάπαυσης εκτός ωραρίου εργασίας.
Παρόλα αυτά, καμία χώρα δεν έχει λύσει πλήρως το παζλ του χώρου εργασίας και της ψυχικής υγείας, δεδομένου ότι ακόμη και οι ευρωπαϊκές χώρες που φημίζονται για την ισχυρή ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής αναφέρουν υψηλά ποσοστά προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Κατάθλιψη και προβλήματα καρδιάς
Τα διακυβεύματα είναι υψηλά. Η κατάθλιψη και τα προβλήματα υγείας της καρδιάς που προκαλούνται από το εργασιακό άγχος κοστίζουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, με τους εργοδότες να επωμίζονται περισσότερο από το 80% αυτού του κόστους, σύμφωνα με μελέτη του ETUI.
«Όταν υπάρχει μια εμφάνιση άγχους που είναι πραγματικά σοβαρή ή κατάθλιψης, είναι μερικές φορές πολύ αργά για να κάνουμε πίσω. Οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τη δουλειά τους… και γι’ αυτό θέλουμε να επικεντρωθούμε στην πρόληψη», είπε η Azzi.
«Υπάρχουν μεγάλα κίνητρα για τους εργοδότες να αναλάβουν δράση, επειδή αρχίζει να τους κοστίζει».
