Το ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές (χωρίς προεξόφληση του πληθωρισμού) της Ιρλανδίας έχει πολλαπλασιαστεί επί έξι από το 1999. Αν και αυτό το θαύμα αμφισβητήθηκε λόγω της αξιοσημείωτης επίδρασης που είχαν στο ΑΕΠ τα αυξανόμενα κέρδη των πολυεθνικών που εγκαταστάθηκαν εκεί, η αλήθεια είναι ότι η οικονομία της Ιρλανδίας έχει υποστεί μια ριζική αλλαγή από τότε.
Σε σύγκριση με το ποσοστό ανεργίας 16% στα μέσα της δεκαετίας του ’90, σήμερα η Ιρλανδία έχει ανεργία λίγο πάνω από 4%. Επιπλέον, το κατά κεφαλήν εισόδημα του «Celtic Tiger» είναι ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο.
Ωστόσο, αυτό το θαύμα θα μπορούσε να ξεμείνει από… βενζίνη. Είναι επί θύραις μια παύση ή ίσως το τέλος ενός μοντέλου. Αυτό που συμβαίνει στη μικρή Ιρλανδία μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα μιας παγκόσμιας αλλαγής για το φρένα στην παγκοσμιοποίηση.
Αλλάζει η οικονομία της Ιρλανδίας
Η οικονομία της Ιρλανδίας αναπτύχθηκε κατά περισσότερο από 6% κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid, ενώ άλλες χώρες όπως η Ισπανία υπέστησαν συρρίκνωση άνω του 10%. Η έντονη παρουσία των τεχνολογικών πολυεθνικών (και τα οφέλη τους ) στον παραγωγικό ιστό της Ιρλανδίας επέτρεψε αυτό το άλλο «θαύμα» μέσα στο «θαύμα». Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες κάτι φαίνεται να αλλάζει στην οικονομία της.
Τώρα, το ερώτημα είναι εάν πρόκειται για μια προσωρινή παύση ή για μια παγκόσμια αλλαγή που θα μπορούσε να βαρύνει την πολύ ανοιχτή οικονομία της Ιρλανδίας για χρόνια. Οι υπερεθνικές συμφωνίες για τη θέσπιση ελάχιστου εταιρικού φόρου 15%, η έγκριση τιμολογίων, η περιφερειοποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού και η επιστροφή ορισμένων εταιρειών στην πατρίδα θα επηρέαζαν αρχικά αυτές τις πολύ ανοικτές οικονομίες (εξαγωγές και οι εισαγωγές αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο μέρος του ΑΕΠ) και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις άμεσες ξένες επενδύσεις από πολυεθνικές που εγκαθίστανται στις εν λόγω περιοχές.
Προς το παρόν, το μόνο σίγουρο είναι ότι η οικονομία της Ιρλανδίας υφίσταται μια απροσδόκητη ύφεση. Αυτό το 2023, ενώ το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στην Ευρωζώνη, στην Ιρλανδία έχει αυξηθεί σχεδόν κατά μία ποσοστιαία μονάδα. Από την άλλη πλευρά, σε τρία από τα τέσσερα τελευταία τρίμηνα, το ΑΕΠ μειώθηκε με συγκεκριμένη ένταση. Στο τελευταίο διαθέσιμο τρίμηνο (το τρίτο του τρέχοντος έτους) η πτώση ήταν 1,8%. Σε ετήσια βάση, η πτώση του ΑΕΠ είναι 4,7%. Δηλαδή, σήμερα η οικονομία της Ιρλανδίας είναι κατά 4,7% μικρότερη σε σχέση με ένα χρόνο πριν, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat. Η Ιρλανδία από την ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία του ευρώ έγινε το μεγαλύτερο «έρμα» μαζί με την Εσθονία.
Απροσδόκητη ύφεση αντιμετωπίζει η οικονομία της Ιρλανδίας
H αντιστροφή της τάσης στην Ιρλανδία ήταν απότομη
Αυτή η αντιστροφή τάσης ήταν απότομη και ξαφνική
Ήταν τέτοια η κίνηση που η πτώση της ιρλανδικής οικονομίας κατέστρεψε τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στις αρχές του έτους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέμενε ότι η οικονομία της Ιρλανδίας θα αναπτυχθεί κατά 5,5% φέτος. Ωστόσο, στις τελευταίες προβλέψεις προέβλεψε ένα ξεκάθαρο σενάριο ύφεσης, με συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 0,9%. Δεν είναι ακόμη σαφές εάν η επιβράδυνση είναι απλώς μια παύση, κάτι πιο σοβαρό ή ακόμα και το τέλος του θαύματος. Όλα δείχνουν ότι η περίοδος της ταχείας παγκοσμιοποίησης που ξεκίνησε με την πτώση του κομμουνισμού στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και άνοιξε το δρόμο της Ιρλανδίας προς την ευημερία (επιτυγχάνοντας ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν ΑΕΠ στον κόσμο) έχει πλέον τελειώσει.
Από τις Βρυξέλλες πιστεύουν ότι αυτή η διακοπή είναι απλώς μια παύση στην πορεία: «Αυτή η επιβράδυνση επηρεάζεται κυρίως από ορισμένους βασικούς τομείς που κυριαρχούνται από πολυεθνικές κυρίως εξαγωγικές εταιρείες. Η τροποποιημένη εσωτερική ζήτηση (είδος ΑΕΠ που απομονώνει τον αντίκτυπο των κερδών των πολυεθνικών ) συνέχισε να αυξάνεται, αν και με πιο συγκρατημένο ρυθμό στο πλαίσιο του υψηλού πληθωρισμού που επιβραδύνει τις δαπάνες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, αναφέρει η τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Επιπλέον, «η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί μέτρια τα επόμενα τρίμηνα καθώς οι αυστηρότερες οικονομικές συνθήκες επιβαρύνουν τις δαπάνες των νοικοκυριών. Ωστόσο, η ισχυρή αγορά εργασίας και η αύξηση των πραγματικών μισθών αναμένεται να στηρίξουν την κατανάλωση μέχρι το 2024 και το 2025», αναφέρει η έκθεση. Ωστόσο, οι Βρυξέλλες στοιχηματίζουν ότι η οικονομία της Ιρλανδίας θα αναπτυχθεί ξανά πάνω από 3% το 2024 και το 2025. Να δούμε αν αυτή τη φορά οι προβλέψεις τους θα είναι πιο ακριβείς.
Εξωτερικοί κίνδυνοι για την Ιρλανδία
Στην αντίθετη πλευρά εμφανίζεται το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο, αν και επιφυλακτικό και γεμάτο αμφιβολίες, υπογραμμίζει τις απειλές που απειλούν τον «Κέλτικο Τίγρη» : «Οι προοπτικές θολώνονται από σημαντικούς εξωτερικούς κινδύνους: Οι τιμές, η κλιμάκωση του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία ή η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Γάζας και οι πιο αυστηρές από τις αναμενόμενες παγκόσμιες χρηματοοικονομικές συνθήκες θέτουν κινδύνους για τις προοπτικές της Ιρλανδίας».
Επιπλέον, το ΔΝΤ τονίζει ότι ορισμένοι από τους παράγοντες που ήταν βασικοί για το θαύμα της Ιρλανδίας έχουν συρρικνωθεί: «Η μικρή, πολύ ανοιχτή οικονομία της Ιρλανδίας πιθανότατα θα επηρεαστεί σημαντικά από τον κατακερματισμό και τη γεωοικονομική κρίση τα επόμενα χρόνια.
Υπάρχει επίσης ένας άλλος κίνδυνος που είναι οικονομικός. Το νομισματικό ίδρυμα σημείωσε ότι οι συστημικοί χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι έχουν αυξηθεί, αν και υπάρχουν ελαφρυντικοί παράγοντες.
Οι αυστηρότερες χρηματοοικονομικές συνθήκες (ως αποτέλεσμα των επιθετικών αυξήσεων των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας), ο επίμονος πληθωρισμός και οι αυξανόμενες ευπάθειες στην αγορά εμπορικών ακινήτων και οι δεσμοί της με μόχλευση από μη συστημικές τράπεζες είναι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στους αυξημένους κινδύνους, σημείωσε το ΔΝΤ .
Ταυτόχρονα, τα νοικοκυριά παρέμειναν ανθεκτικά στις αυξήσεις των επιτοκίων και στο υψηλότερο κόστος ζωής, ενώ τα ποσοστά αφερεγγυότητας των εγχώριων επιχειρήσεων αυξήθηκαν σε μέτριο βαθμό. Η αγορά ακινήτων για κατοικίες παραμένει ευάλωτη σε περαιτέρω αυξήσεις των επιτοκίων.
Με όλα αυτά, η Ιρλανδία αντιμετωπίζει πολλά μέτωπα που δεν είναι ευκαταφρόνητα. Το θαύμα της κινδυνεύει να ξεθωριάσει. Οι ίδιοι οι Ιρλανδοί πάντως δεν δείχνουν να ανησυχούν…
