Ντομάτες στην Ευρώπη έχουμε. Ειδικά σε Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία η παραγωγή είναι μεγάλη και η ποιότητα εξαιρετική. Το Μαρόκο όμως σε μεγάλο και σε μικρότερο βαθμό η Τουρκία απειλούν για τα πρωτεία. Μια κατάσταση που οδηγεί τις κύριες ενώσεις να ζητούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση να παρέμβει μια για πάντα, εφαρμόζοντας επείγοντα μέτρα κατά του αθέμιτου ανταγωνισμού εισαγωγών.
Η νότια Ευρώπη επισημαίνει την τρέχουσα ανυπεράσπιστη κατάσταση στα σύνορα, απέναντι στις μαροκινές ή τουρκικές εισαγωγές, που απειλούν την κερδοφορία των παραγωγών ειδικά στην Ισπανία αλλά και σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η συμμόρφωση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα παραγωγής περιλαμβάνεται στις εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες. Είναι σε εξέλιξη η αναθεώρηση του συστήματος τιμών, πέρα από τη μείωση της ποσόστωσης τομάτας με δασμολογικά οφέλη λόγω της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Επίσης, η εφαρμογή μέτρων διασφάλισης σε περιόδους σοβαρής διαταραχής της αγοράς, που συμβαίνει χρόνο με τον χρόνο λόγω εισαγωγών από τρίτες χώρες.
Το Μαρόκο ποντάρει στη γεωργία
Ενώ η Ευρώπη διστάζει, η κυβέρνηση του Μαρόκου ποντάρει αποφασιστικά στη γεωργία, με τις ντομάτες στο επίκεντρο των πολιτικών της. Έτσι, πρόσφατα ανακοίνωσαν την επιδότηση της παραγωγής τους, μαζί με αυτή των κρεμμυδιών και της πατάτας, σε ποσοστό μεταξύ 50 και 70% της αξίας τους. Συγκεκριμένα, η καλλιέργεια της τομάτας θα λάβει στήριξη από 3.600 έως 6.300 ευρώ ανά στρέμμα.
Επιπλέον, οι μαροκινές εταιρείες παραγωγής θα επωφεληθούν από επιδότηση λιπασμάτων 200 εκατ. ευρώ, επιπλέον των 600.000 τόνων φωσφορικών λιπασμάτων.
«Ενώ είμαστε αφοσιωμένοι στην απελευθέρωση της εισόδου προϊόντων από τρίτες χώρες, οι ανταγωνιστές μας ενισχύουν τις ενισχύσεις για τις αγρο-εξαγωγές, με μέτρα που για μας θα έπεφταν σε παρανομία, εμβαθύνοντας περαιτέρω το εμπορικό ντάμπινγκ κατά της ευρωπαϊκής παραγωγής τομάτας», καταγγέλλει η ισπανική COAG (Επιτροπή Γεωργίας).
Η Κομισιόν μας εγκαταλείπει
Και το πιο σοβαρό, προειδοποιούν, είναι ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή γνωρίζει και δεν φαίνεται να «θέλει να το διορθώσει». Αντίθετα, εγκαταλείπει τους ανθρώπους που παράγουμε και διευκολύνει τις εταιρείες εδώ να πάνε να παράγουν στο εξωτερικό, ώστε στη συνέχεια να πλημμυρίσουν τις αγορές μας με παραγωγές που βλάπτουν την κερδοφορία μας».
Στην Ισπανία οι αγρότες προειδοποιούν ότι η χώρα τους θα μετατραπεί από έναν από τους μεγαλύτερους ευρωπαίους εξαγωγείς τομάτας σε χώρα εισαγωγής από την Τουρκία ή το Μαρόκο σε μόλις δώδεκα χρόνια, εάν η ΕΕ συνεχίσει να επωφελείται από την παραγωγή από τρίτες χώρες. Για το λόγο αυτό, η COAG ζήτησε «επείγοντα μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο κατά του αθέμιτου ανταγωνισμού από εισαγωγές από τρίτες χώρες στον τομέα της ντομάτας».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τα μεσοπρόθεσμα στοιχεία της για τον κλάδο στον οποίο προβλέπει σημαντική πτώση 21,5% στην περιοχή και 22% στην παραγωγή φρέσκιας ντομάτας στην Ισπανία έως το 2035.
«Οι άνισες συνθήκες παραγωγής λόγω της διαθεσιμότητας φυτοϋγειονομικών προϊόντων που απαγορεύονται στην ΕΕ ή επιτρέποντας μερικές φορές καταχρηστικές συνθήκες εργασίας και πολύ χαμηλότερο μισθολογικό κόστος, σημαίνει ότι η παραγωγή από αυτά ανταγωνίζεται αθέμιτα κατά την είσοδο στις ευρωπαϊκές αγορές», λένε οι παραγωγοί.
Η συνέπεια, σύμφωνα με την COAG, είναι ότι «ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση θα υποστεί σημαντική αύξηση των εισαγωγών από τρίτες χώρες, αλλά η χώρα που θα πληγεί περισσότερο θα είναι η Ισπανία, δεδομένου ότι θα γίνει καθαρός εισαγωγέας τομάτας το 2035, λόγω της πίεσης από ανταγωνιστές εκτός ΕΕ, παρά ένας από τους κύριους παίκτες στην ευρωπαϊκή αγορά με τις αποστολές του.
Η κατάσταση, μάλιστα, είναι ήδη ανησυχητική. «Τα στοιχεία του εξωτερικού εμπορίου δείχνουν πώς οι εισαγωγές μαροκινής ντομάτας στην ευρωπαϊκή αγορά αυξήθηκαν κατά 52% από το 2013 έως το 2022, ενώ αυτές από την Τουρκία έχουν σχεδόν τετραπλασιαστεί σε παρόμοια περίοδο», λέει η COAG.
Ζητούν προστατευτικά μέτρα
Αντί να απαιτήσει από την ΕΕ να επιτρέψει τη χρήση φυτοϋγειονομικών προϊόντων που απαγορεύονται στους Ευρωπαίους αλλά υπάρχουν στις μαροκινές ντομάτες, η COAG απαιτεί προστατευτικά μέτρα όπως η απαγόρευση εισαγωγής προϊόντων που δεν συμμορφώνονται με τα ευρωπαϊκά πρότυπα παραγωγής. Ζητούν επίσης «την αναθεώρηση του συστήματος τιμών εισόδου, τη μείωση της ποσόστωσης τομάτας με δασμολογικά οφέλη λόγω της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ και την εφαρμογή μέτρων διασφάλισης σε περιόδους σοβαρής διαταραχής της αγοράς, που συμβαίνει κάθε χρόνο λόγω εισαγωγών από τρίτες χώρες».
«Ενώ εδώ είμαστε αφοσιωμένοι στην απορρύθμιση της εισόδου προϊόντων από τρίτες χώρες, οι ανταγωνιστές μας ενισχύουν τις ενισχύσεις για τις αγρο-εξαγωγές, με μέτρα που θα έπεφταν στην παρανομία, εμβαθύνοντας περαιτέρω το εμπορικό ντάμπινγκ κατά της ευρωπαϊκής παραγωγής τομάτας», τόνισε ο επικεφαλής της COAG, Andrés Góngora υπογραμμίζοντας:
«Το πιο σοβαρό από όλα είναι ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το γνωρίζει αυτό και δεν φαίνεται να θέλει να το διορθώσει. Αντίθετα, εγκαταλείπει τους ανθρώπους που παράγουμε και διευκολύνει τις εταιρείες εδώ να πάνε να παράγουν στο εξωτερικό και μετά να πλημμυρίσουν τις αγορές μας.»
Για πρώτη φορά, το Μαρόκο ξεπέρασε την Ισπανία στην ευρωπαϊκή αγορά τομάτας, με την εξαγωγή 740.000 τόνους αυτού του αγροτικού προϊόντος το 2022, μέγεθος πολύ μεγαλύτερο από τα 600 εκατομμύρια που αποστέλλονται από την Ισπανία, ειδικά από τα θερμοκήπια της Αλμερία. «Η τάση που φαίνεται ξεκάθαρα είναι ότι μας έχουν ήδη ξεπεράσει σε όγκο εξαγωγών στην Ευρωπαϊκή Ένωση», επιβεβαίωσε ο επικεφαλής της COAG. Τα στοιχεία το υποστηρίζουν: σε 10 χρόνια, το Μαρόκο έχει 250 % περισσότερη ντομάτα», ενώ η Ισπανία έχει χάσει περίπου το 40% του προϊόντος στην Ευρώπη.
Πέρυσι, οι μαροκινικές εξαγωγές ντομάτας προορίζονταν κυρίως για τη Γαλλία, με 374,99 χιλιάδες τόνους και ακολουθεί το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου απέστειλε 140,79 χιλιάδες τόνους. Μάλιστα, ακόμη και η Ισπανία εισήγαγε περισσότερους από 56 τόνους το 2022 από τον βορειοαφρικανό ανταγωνιστή της, γεγονός που υποδηλώνει ότι «το 2035 θα είμαστε εντελώς καταναλωτές μαροκινής ντομάτας στη χώρα μας», σύμφωνα με τον επικεφαλής της COAG. Από την πλευρά της, ο μεγαλύτερος πελάτης για τις ισπανικές ντομάτες ήταν η Γερμανία, με 170,6 χιλιάδες τόνους, αφήνοντας δεύτερο προορισμό τη Γαλλία, με 82,42 χιλιάδες τόνους.
Έτσι, η κυριαρχία του Μαρόκου στις ευρωπαϊκές αγορές θα μπορούσε «να γίνει ακόμη πιο έντονη τα επόμενα χρόνια», εάν «διατηρηθούν τα προνόμια ως καθαρού εισαγωγέα» αυτού του άμεσου ανταγωνιστή της ισπανικής γεωργίας, όπως καταγγέλλει η αγροτική ένωση. Εάν «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεχίσει χωρίς να αναφέρει την πληρωμή των δασμολογικών συντελεστών, ούτε λάβει υπόψη το κόστος εργασίας και τη διαφορετική αντιμετώπιση φυτοϋγειονομικών θεμάτων ενός παραγωγού-μέλους σε σύγκριση με το Μαρόκο, θα περάσουμε πολύ δύσκολα», λέει ο Ισπανός παράγοντας.
Ωστόσο, εάν η συμφωνία σύνδεσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το Μαρόκο λέει ότι «300.000 τόνοι μπορούν να εισέλθουν αδασμολόγητα και οι υπόλοιποι θα έπρεπε να έχουν πληρώσει τον δασμό 40 λεπτών ανά κιλό», «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γεωργίας εξακολουθεί να μην παρέχει πραγματικά δεδομένα σχετικά με τους ναύλους, πού πληρώνουν και από ποια λιμάνια εισέρχονται», ανέφερε ο Góngora.
Για όλα αυτά, η COAG ζητά από την Ευρωπαϊκή Ένωση να εργαστεί σε δύο γραμμές: αφενός, να βοηθήσει τον κλάδο να αποτρέψει την αύξηση του κόστους παραγωγής, με «αντισταθμιστικά μέτρα που διατηρούν το παραγωγικό μοντέλο» και, από την άλλη, «καλύτερα ελέγξτε τις εισαγωγές», γιατί είναι κρίμα αυτό που συμβαίνει με την πρόσβαση από ορισμένες χώρες, με «διαφορετικούς υγειονομικούς κανονισμούς», πολύ πιο χαλαρούς…
