Κατά πολλούς είναι σαν να «βάζεις τον λύκο να φυλάει τα πρόβατα». Εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον, έτσι ακριβώς δείχνει…
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε μέσα στην εβδομάδα ότι επέλεξε μια Αμερικανίδα ακαδημαϊκό και πρώην αξιωματούχο για να επιβλέπει τις έρευνες και την επιβολή ρυθμιστικού πλαισίου έναντι των αμερικανικών κολοσσών.
Και δη της τεχνολογίας, γνωστών και ως Big Tech.
Ως αναμενόταν, ο επικείμενος διορισμός της Φιόνα Σκοτ Μόρτον -που όπως ξεκαθάρισε η Ευρωπαϊκή επιτροπή έχει οριστικοποιηθεί για την 1η Σεπτεμβρίου και δεν πρόκειται να αλλάξει- έχει προκαλέσει κύμα αντιδράσεων για αδιαφάνεια και για σύγκρουση συμφερόντων.
Πολλώ μάλλον όταν η 56χρονη καθηγήτρια Οικονομικών στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Γέιλ έχει διατελέσει σύμβουλος μεγάλων εταιρειών, σε θέματα αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας.
«Μεταξύ αυτών είναι η Apple, η Amazon, η Microsoft, η Sanofi και η Pfizer», ανέφεραν οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών σε κοινή επιστολή διαμαρτυρίας προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από τις αρχές κιόλας του περασμένου Μαΐου.
Όταν είχαν κυκλοφορήσει δηλαδή οι πρώτες πληροφορίες για την επιλογή της Φιόνα Σκοτ Μόρτον.
«Οι συγκρούσεις συμφερόντων στην περίπτωσή της», επεσήμαναν, «συνεπάγονται ότι θα πρέπει να αποσυρθεί από υποθέσεις που αφορούν την Apple, τη Microsoft, την Amazon, την Pfizer και οποιεσδήποτε άλλες επιχειρήσεις έχει συµβουλεύσει πρόσφατα».
«Πράγµα που σηµαίνει», τόνισαν, «ότι η Επιτροπή δεν θα έχει στη διάθεσή της έναν επικεφαλής οικονοµολόγο ικανό να παρεμβαίνει σε υποθέσεις εναντίον ορισµένων από τις ισχυρότερες εταιρείες στον κόσµο».
Πρόκειται για κάτι «ιδιαίτερα προβληματικό», υπογράμμισαν, «ενόψει του νόμου-ορόσημο για τις ψηφιακές αγορές και εν μέσω αρκετών αντιμονοπωλιακών ερευνών κατά της Apple, της Google και άλλων μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας», όπως των Microsoft και Meta.
Πράγματι, εκπρόσωπος της Επιτροπής ανακοίνωσε ότι, για να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύγκρουση συμφερόντων, η κ.Μόρτον δεν θα χειρίζεται για τα επόμενα δύο χρόνια καμία υπόθεση «στην οποία εργάστηκε ή είχε γι’ αυτή γνώση κατά την προηγούμενη απασχόλησή της».
Μια Αμερικανίδα στις Βρυξέλλες
Είναι η πρώτη φορά που ένα άτομο εκτός ΕΕ αναλαμβάνει τόσο υψηλόβαθμο πόστο, όπως του Επικεφαλής Οικονομολόγου στην πανίσχυρη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η Φιόνα Σκοτ Μόρτον είναι η πρώτη γυναίκα που το αναλαμβάνει και η πρώτη Αμερικανίδα.
Εκτός όμως από την εθνικότητά της και το γεγονός ότι δεν είναι καν κάτοικος της ΕΕ, είναι πρωτίστως το παρελθόν της που προκαλεί διαμάχη.
Μοιραία, ο διορισμός της εγείρει σοβαρές ανησυχίες τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί τη ρύθμιση της ψηφιακής αγοράς της.
Ως «περγαμηνές» της, η Μόρτον έχει τις σπουδές της: απόφοιτος του Γέιλ και του ΜΙΤ.
Την ακαδημαϊκή καριέρα της: καθηγήτρια στο Γέιλ και συνεργάτιδα στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
Τη θητεία της ως επικεφαλής οικονομολόγος στο Τμήμα Αντιμονοπωλιακής Νομοθεσίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ την περίοδο 2011-2012, επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα.
Το 2019 συμβούλευσε την Επιτροπή Δικαστικών Υποθέσεων της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων στην έρευνα για τους τεχνολογικούς κολοσσούς.
Συνέβαλε τότε σε δύο επικριτικές εκθέσεις για το Facebook και την Google.
Κράτησε ωστόσο κρυφό ότι εκείνη την περίοδο είχε πελάτες δύο ανταγωνιστές τους: την Apple και την Amazon.
Είχε κάνει το ίδιο λίγους μήνες νωρίτερα, γράφοντας ένα άρθρο γνώμης στην Washington Post, στο οποίο τασσόνταν κατά οποιασδήποτε πρωτοβουλίας για τη διάσπαση των Big Tech.
Την υπόθεση έφερε στο φως το 2020 το αμερικανικό περιοδικό The American Prospect.
Μετά τις αποκαλύψεις για τη σύγκρουση συμφερόντων, υπήρξαν αποχωρήσεις από το Thurman Arnold Project: ένα πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Γέιλ για την πολιτική ανταγωνισμού, που ίδρυσε και διεύθυνε η Μόρτον.
Η ίδια δεν παραιτήθηκε.
Αντιθέτως, όπως ανακοίνωσε το πανεπιστήμιο, τώρα που θα «υπηρετεί τον ρόλο» της στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «θα είναι σε άδεια για δημόσια υπηρεσία».
Κοντολογίς, το πόστο της στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων θα την περιμένει.
«Μα δεν υπάρχει ένας Ευρωπαίος;»
Τριετούς θητείας, το πόστο του Επικεφαλής Οικονομολόγου στην ελίτ ευρωπαϊκή αντιμονοπωλιακή μονάδα άνοιξε λόγω συνταξιοδότησης του νυν κατόχου του, Βέλγου Πιέρ Ρεζιμπό.
H εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανέφερε ότι η θέση άνοιξε και για άτομα εκτός ΕΕ, προκειμένου να εξασφαλιστεί «η ευρύτερη δυνατή δεξαμενή υποψηφίων».
Υπήρξε όμως «περιορισμένος αριθμός αιτήσεων», συμπλήρωσε, χαρακτηρίζοντας την Μόρτον την «καλύτερη επιλογή όσον αφορά τα προσόντα».
«Δεν έχουμε εξαίρετους οικονομολόγους στην ΕΕ;» σχολίασε δηκτικά στο Twitter η Στεφανί Γιόν-Κουρτέν, ευρωβουλευτής του κόμματος Αναγέννηση του Γάλλου προέδρου Μακρόν, απηχώντας την έντονη αντίδραση του Παρισιού.
Μια πλειάδα Γάλλων υπουργών -από την ΥΠΕΞ Κατρίν Κολονά, έως τον Ψηφιακής Μετάβασης και Τηλεπικοινωνιών, Ζαν Νοέλ Μπαρό- καθώς και ευρωβουλευτών ζήτησε την άμεση επανεξέταση του διορισμού της Αμερικανίδας.
Να «ανακαλέσει την απόφαση» κάλεσαν τη Δανή Επίτροπο Ανταγωνισμού, Μαργκρέτε Βεστάγκερ, με κοινή επιστολή, οι επικεφαλής των τεσσάρων μεγαλύτερων πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: του δεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, των Σοσιαλιστών, των Πρασίνων και του κεντρώου φιλελεύθερου Renew Europe.
Η εκπρόσωπος της Κομισιόν, Ντάνα Σπινάντ, ξέκοψε την Παρασκευή κάθε συζήτηση.
«Μετά τη διαδικασία πρόσληψης, το Κολλέγιο των Επιτρόπων ενέκρινε την πρόταση», τόνισε. «Η απόφαση ελήφθη».
Σύμφωνα πάντως με το Politico, υπάρχουν αντιδράσεις και εντός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Αξιωματούχοι της κατήγγειλαν -σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό ιστότοπο- ότι δεν ζητήθηκε εκ των προτέρων η γνώμη τους και ότι δεν υπήρξε καν συζήτηση για πιθανή συγκρούση συμφερόντων.
Στην τελευταία αυτή συνεδρίαση του Κολεγίου πριν από τις θερινές διακοπές «η εθνικότητά της Φιόνα Σκοτ Μόρτον αποκρύφθηκε», αναφέρει το γαλλικό περιοδικό Le Point.
«Δεν αναφέρεται στο 13σέλιδο βιογραφικό της σημείωμα, το οποίο διανεμήθηκε μόλις την τελευταία στιγμή σε έντυπη μορφή».
«Στο τέλος του πάντως πληροφορούμαστε ότι κέρδιζε κατά μέσο όρο 1 με 2 εκατομμύρια δολάρια από τις αναθέσεις πελατών της», επισημαίνει.
«Η Μαργκρέτε Βεστάγκερ θεώρησε ότι θα έπρεπε να προκριθεί έναντι ενός Ισπανού υποψήφιου, ο οποίος απορρίφθηκε»…
«Σκιές» σε μια κρίσιμη συγκυρία
Από το νέο κρίσιμο πόστο της -εκτός πάντα απροόπτου- η Σκοτ Μόρτον θα υπηρετεί ως σύμβουλος του Επιτρόπου Ανταγωνισμού σε ένα ευρύ φάσμα οικονομικών πολιτικών, συμπεριλαμβανομένων συγχωνεύσεων και εξαγορών, καθώς και του νόμου για την ψηφιακή αγορά.
Θα συμμετέχει επίσης στις συζητήσεις για τη βιομηχανική πολιτική, για την οποία ορισμένα κράτη μέλη, όπως η Γαλλία -που ζητά «στρατηγική αυτονομία» της ΕΕ- πιέζουν για περαιτέρω χαλάρωση των κανόνων κρατικών ενισχύσεων.
Ως στόχο επικαλούνται την ανάγκη να γίνει το μπλοκ πιο ανταγωνιστικό απέναντι στον προστατευτισμό των ΗΠΑ, με τις τεράστιες επιδοτήσεις που δίνει η κυβέρνηση Μπάιντεν σε αμερικανικές εταιρείες πράσινων τεχνολογιών και ημιαγωγών.
Η προγραμματισμένη για τον Σεπτέμβριο ανάληψη των καθηκόντων της Μόρτον εν τω μεταξύ -εννέα μήνες πριν από τις ευρωεκλογές του 2024- συμπίπτει με την εφαρμογή της νέας ευρωπαϊκής νομοθεσίας για ρύθμιση των πρακτικών ανταγωνισμού των μεγάλων ψηφιακών «παικτών».
«Εργαστήκαμε σκληρά για να ρυθμίσουμε τους τεχνολογικούς κολοσσούς, όχι για να αναθέσουμε στον λομπίστα τους την εφαρμογή αυτών των κανόνων», έγραψε στο Twitter o Γάλλος ευρωβουλευτής Ραφαέλ Γκλουκσμάν, μέλος της ευρωομάδας των Σοσιαλιστών.
«Η διατήρηση της ψηφιακής μας κυριαρχίας είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση μιας δίκαιης και ανταγωνιστικής ψηφιακής αγοράς στην Ευρώπη», αναφέρεται σε κείμενο διαμαρτυρίας που έχει αναρτηθεί σε γαλλικό ιστότοπο για την ηλεκτρονική συγκέντρωση υπογραφών.
Συντάκτης του είναι ο Τομά Φορέ, πρόεδρος της Whaller: μια γαλλική πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, που διαφημίζεται ως «ασφαλής» και «συλλογική».
Το κείμενο απευθύνεται στη Γερμανίδα πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Αν και «δεν αμφισβητούμε την επαγγελματική επάρκεια της κυρίας Μόρτον», υπογραμμίζεται, «πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι κανονισμοί μας αποφασίζονται και εφαρμόζονται από άτομα που επενδύουν πλήρως στα αποκλειστικά συμφέροντα της ΕΕ».
Θολό τοπίο
Η Ούσρουλα φον ντερ Λάιτεν «θα πρέπει να δώσει εξηγήσεις» Για τον διορισμό της Φιόνα Σκοτ Μόρτον, γράφει το περιοδικό Le Point.
«Θα μπορούσε να είχε γλιτώσει από αυτή τη διαμάχη, η οποία την αφήνει για άλλη μια φορά έκθετη για τους καταγγελλόμενους δεσμούς της με τις ΗΠΑ».
Η δε Επίτροπος Βεστάγκερ -που το φθινόπωρο θα διεκδικήσει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων- δείχνει «σαν να ήθελε να αφήσει ένα τελευταίο δηλητηριασμένο δώρο στον Τιερί Μπρετόν, τον αντίπαλό της στην Επιτροπή», σχολιάζει ο Γάλλος δημοσιογράφος Εμανουέλ Μπερετά.
«Ο Γάλλος επίτροπος είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου για τις Big Tech», εξηγεί.
«Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι ενθουσιασμένος με το πλήγμα που προκαλεί στην αξιοπιστία του θεσμού η Αμερικανίδα εμπειρογνώμονας με το ιδιαίτερο προφίλ»…
Όμως δεν είναι μόνο αυτό, επισημαίνει η ευρωβουλευτής Στεφανί Γιόν-Κουρτέν, αναπληρωματικό μέλος της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (IMCO) και εισηγήτρια της ετήσιας έκθεσης για την πολιτική ανταγωνισμού του 2019.
Εάν στην περίπτωση της Φιόνα Σκοτ Μόρτον «προσθέσουμε το γεγονός ότι ορισμένοι ανώτεροι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν αποχωρήσει για να εργαστούν σε δικηγορικά γραφεία», παρατηρεί, τότε «οι ψηφιακοί κολοσσοί θα έχουν ευεργετικό περίγυρο για να κινηθούν στο νέο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό περιβάλλον».
