Μετά τον Οκτώβριο του 2023, το Ισραήλ κινητοποίησε περίπου 360.000 εφέδρους, ξύνοντας τον πάτο του βαρελιού, ώστε να εκτοξεύσει την πιο πολύπλοκη στρατιωτική επίθεση στην ιστορία του. Το Τελ Αβίβ, όμως δεν κατέστρεψε μόνο την οικονομία της Λωρίδας της Γάζας, αλλά έχει ήδη πριονίσει την ισραηλινή.
Δίχως να είναι τόσο γνωστό, οι 360.000 στρατιώτες που βρίσκονται στο μέτωπο, στην πραγματικότητα είναι… έμμισθοι οπλίτες.
Ενώ, για παράδειγμα, στην Ελλάδα οι στρατεύσιμοι αμείβονται με 8.80 ευρώ μηνιαίως, οι Ισραηλινοί πληρώνονται με… 2.155 ευρώ, τον ισραηλινό κατώτατο, εδώ και δύο μήνες. Ωστόσο, εξακολούθησαν να λαμβάνουν τον μέσο μισθό των τριών τελευταίων μισθών τους, στην περίπτωση που προηγουμένως αμοίβονταν καλύτερα, όπως είχε αναφέρε η The Jerusalem Post.
Αυτή όμως η αύξηση που αποφάσισε η Κνεσέτ τον Νοέμβριο, για να καλύψει τις ανάγκες των στρατιωτών, δηλαδή εργαζόμενων, όχι μόνο απομυζά τα κρατικά ταμεία, αλλά δεν μπορεί να αντισταθμίσει τη ζημιά σε όλους σχεδόν τους τομείς της οικονομίας λόγω του πολέμου.
Ενδεικτικά τον Νοέμβριο του 2023, η Τράπεζα του Ισραήλ υπολόγισε τα «μεικτά αποτελέσματα» του πολέμου στο Ισραήλ σε 53 δισ. δολ. μειώνοντας τις εκτιμήσεις της για ανάπτυξη στο 2% ετησίως για το 2023 και το 2024, από 2,3% και 2,8% αντίστοιχα.
«Στην τουριστική βιομηχανία, ένας πύραυλος μπορεί να αλλάξει τα πάντα»
Τον Δεκέμβριο του 2023, το υπουργείο Οικονομικών του Ισραήλ δήλωσε ότι ο πόλεμος πιθανότατα θα κοστίσει στο Ισραήλ περίπου 13,8 δισ. δολ. φέτος, υπό την προϋπόθεση ότι οι ισραηλινές επιχειρήσεις, όπως διεξάγονται, τώρα δεν θα διαρκέσουν πάνω από τρεις μήνες. Μάλλον κάπως δύσκολο με βάση τις δηλώσεις της ισραηλινής κυβέρνησης, καθώς απέχει πολύ από τους στρατιωτικούς στόχους.
Σύμφωνα με έρευνα της οργάνωσης Latet, σχεδόν οι μισοί Ισραηλινοί (45,5%) ανησυχούν για τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν λόγω του πολέμου. Το 100% των οργανώσεων παροχής τροφίμων δεν έχουν λάβει καμία οικονομική βοήθεια από την κυβέρνηση, ενώ το 22% των Ισραηλινών οικογενειών πλήττονται από επισιτιστική ανασφάλεια!
Τα νούμερα σε τεχνολογία, τουρισμό και οικοδομή, δηλαδή τους βασικούς πυλώνες της ισραηλινής οικονομίας είναι αποκαλυπτικά της δύσκολης κατάστασης την οποία αποτυπώνει και το Aljazeera.
Υψηλή τεχνολογία: τα καλά και κακά νέα
Ξεκινώντας από τα ευχάριστα για τους Ισραηλινούς, ένας από τους κλάδους που συνέχισαν να τα πηγαίνουν καλά, ήταν η υψηλή τεχνολογία, ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος τομέας εδώ και πολλά χρόνια, που σήμερα αντιπροσωπεύει σχεδόν το 20% του ΑΕΠ της χώρας και το 14% των θέσεων εργασίας.
Μετά τη Silicon Valley, το Ισραήλ έχει καθιερωθεί ως το δεύτερο μεγαλύτερο τεχνολογικό κέντρο στον κόσμο, με περισσότερες από 500 πολυεθνικές εταιρείες –πχ Google, Meta, Microsoft- να δραστηριοποιούνται στο Ισραήλ. Τα καλά νέα για το Ισραήλ είναι ότι οι σχέσεις που έχει καταφέρει να δημιουργήσει το Τελ Αβίβ με τους κολοσσούς αυτούς, έχει κρατήσει αυτές τις εταιρείες στην τροχιά των επενδύσεων, ακόμα και εν ώρα πολέμου.
Υπενθυμίζεται ότι μετά τις 7 Οκτωβρίου, περισσότερες από 220 εταιρείες, π.χ. Bain Capital Ventures, 8VC, Bessemer Venture Partners και GGV Capital, δήλωσαν δημόσια την αλληλεγγύη τους στο Ισραήλ, καλώντας τους επενδυτές σε όλο τον κόσμο να συνεχίσουν να υποστηρίζουν το τεχνολογικό του οικοσύστημα.
«Είμαστε επι μακρόν επενδυτές στο ισραηλινό οικοσύστημα startup και έχουμε θέσει ως προτεραιότητα να επισκεφτούμε την περιοχή και να συναντηθούμε με ομάδες εκεί για να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τη σταθερότητα και την οικονομική ευημερία στην περιοχή», δήλωσε στο Al Jazeera ο επενδυτής στην Bain Capital Ventures Ρον Μιάσνικ.
«Μακροπρόθεσμα, πιστεύουμε στην ανθεκτικότητα του ισραηλινού οικοσυστήματος startup και δεσμευόμαστε όχι μόνο να συνεχίσουμε αλλά και να εμβαθύνουμε την εστίασή μας στην περιοχή», πρόσθεσε.
Ο Χίλελ Φούλντ σύμβουλος startup με έδρα στο Beit Shemesh, στο Ισραήλ, επεσήμανε ότι τον Δεκέμβριο, η αμερικανική Intel Corp επιβεβαίωσε τα σχέδιά της να χτίσει ένα εργοστάσιο παραγωγής τσιπ 25 δισ. δολ. στο νότιο Ισραήλ, μια εξέλιξη που χαιρετίστηκε από τον Νετανιάχου ως «η μεγαλύτερη επένδυση ποτέ» στην ισραηλινή ιστορία.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον πρόεδρο του προγράμματος οικονομικής πολιτικής στο Κέντρο Μελετών Κοινωνικής Πολιτικής Taub στην Ιερουσαλήμ Μπέντζαμιν Μπεντάλ, τα πράγματα δεν είναι τόσο ρόδινα. «Όταν κοιτάζει κανείς τον αριθμό των παικτών, βλέπει μια πτώση. Όταν κάποιος κοιτά τα ποσά που επενδύονται, βλέπει βασικά σταθερότητα, που σημαίνει ότι όσοι μένουν επενδύουν περισσότερο», είπε.
«Πέρα από ένα σαφές στρατιωτικό και πολιτικό αποτέλεσμα τόσο στη Λωρίδα της Γάζας όσο και κατά μήκος των λιβανικών συνόρων, και τον επαναπατρισμό των ομήρων, αυτό απαιτεί μια σαφή και στοχευμένη οικονομική πολιτική. Δεν είναι ακόμη σαφές πώς θα αντιμετωπιστεί τελικά αυτό», είπε ο Bental στο Al Jazeera.
Τουρισμός: Πτώση 88,4% τον Νοέμβριο 2023
Ο τομέας που υποφέρει περισσότερο δεν θα μπορούσε να μην είναι ο τουρισμός που αντιπροσώπευε το 2,6% του ΑΕΠ πριν από την πανδημία το 2019, πριν πέσει στο 1,1% το 2021. Όπως το περιέγραψε εύγλωττα στο Jewish Insider ο Ισραηλινός ξεναγός Harry Rubenstein «στην τουριστική βιομηχανία, ένας πύραυλος μπορεί να αλλάξει τα πάντα».
Σε όλη τη χώρα, δεν πατάει άνθρωπος σε εστιατόρια και μαγαζιά. Αμέσως μετά την εισβολή της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ και την έκρηξη του πολέμου στη Γάζα, ένας μακρύς κατάλογος αεροπορικών εταιρειών ακύρωσε ή ανέστειλε τις περισσότερες πτήσεις τους προς το Τελ Αβίβ και πολλοί τουρίστες ακύρωσαν τα σχέδιά τους να επισκεφθούν το Ισραήλ.
Μπορεί ορισμένες αεροπορικές εταιρείες, όπως η Lufthansa, να επανέλαβαν τις πτήσεις τους, αλλά η πτώση του αριθμού των τουριστών είναι συνταρακτική. Πριν από την επιχείρηση του Ισραήλ, οι επισκέπτες στη χώρα ξεπερνούσαν τους 300.000 κάθε μήνα, ενώ τον Νοέμβριο, ο αριθμός αυτός μειώθηκε στις 39.000. «Ο πόλεμος δεν είναι μόνο τραγικός, είναι και ακριβός. Ο αντίκτυπος στον τουρισμό, για παράδειγμα, είναι πολύ πραγματικός και δεν πρέπει να το αγνοήσουμε», είπε ο Φουλντ στο Al Jazeera.
Στις 30 Οκτωβρίου, ο εβραϊκός ιστότοπος οικονομικών ειδήσεων Globes έγραφε: «Μετά το ξέσπασμα του πολέμου, σημειώθηκε μείωση κατά 80% στον αριθμό των πτήσεων και σχεδόν πλήρης διακοπή του εισερχόμενου τουρισμού. Οι αισιόδοξες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για επιστροφή στην κανονικότητα μόνο την άνοιξη του 2024».
Τον Νοέμβριο, υπήρχαν 88,4% λιγότεροι τουρίστες από την ίδια περίοδο του 2022. «Δεν αναμένεται [χρονοδιάγραμμα] ο τουρισμός να επιστρέψει στον αριθμό ρεκόρ του 2019 των 4,5 εκατομμυρίων τουριστών», δήλωσε στο Jewish Insider η εκπρόσωπος του υπουργείου Τουρισμού, Anat Shihor-Aronson.
Οικοδομές: Φέρτε οικοδόμους από την Ασία
Πέραν του τουρισμού όμως, έχει δεχτεί τεράστιο πλήγμα και η οικοδομή που συνεισφέρει στο ΑΕΠ κατά 14%. Ως γνωστόν, ο κλάδος πάγωσε αφού οι ισραηλινές αρχές ακολουθώντας πολιτικές απαρτχάιντ, ακύρωσε τις άδειες εργασίες σε Παλαιστινίους οικοδόμους, οι οποίοι αποτελούν σχεδόν το 70% του δυναμικού στον κατασκευαστικό τομέα.
Από τους 110.000 Παλαιστίνιους που είχαν άδειες να εργαστούν είτε στο Ισραήλ είτε σε παράνομους οικισμούς στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, οι περισσότεροι εργάζονταν σε κατασκευές.
Φυσικά ένα τέτοιο κενό όπως αναφέρει το δημοσίευμα, ήταν αδύνατον να καλυφθεί από Ισραηλινούς οι οποίοι υπηρετούν, ούτε από ξένους εργάτες που εγκατέλειψαν τη χώρα, λόγω του πολέμου.
Τον Νοέμβριο, ο κλάδος λειτουργούσε με μόλις το 15% του δυναμικού της, αναγκάζοντας τη κυβέρνηση να επιτρέψει έστω σε 8.000-10.000 Παλαιστίνιους εργάτες να συνεχίσουν να εργάζονται σε ισραηλινούς οικισμούς στη Δυτική Όχθη, ύστερα από πιέσεις. Έτσι, πλέον το Τελ Αβίβ σχεδιάζει να φέρει περίπου 70.000 εργάτες οικοδομών από Κίνα, Ινδία, Μολδαβία και Σρι Λάνκα.
Ίσως η δήλωση του Φουλντ να αποτυπώσει με ακρίβεια την κατάσταση: «Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε τι συμβαίνει στο μυαλό των πολιτικών μας, αλλά ο Νετανιάχου και η κυβέρνησή του αντιμετωπίζουν άνευ προηγουμένου παγκόσμια διπλωματική πίεση να τερματίσουν τον πόλεμο και τα οικονομικά του πολέμου διαδραματίζουν περιορισμένο ρόλο στη λήψη αποφάσεων».
