Φόβοι για κύμα φυγής στη σύνταξη τα επόμενα χρόνια προκαλεί η βόμβα του Δημογραφικού στο ασφαλιστικό σύστημα, με ενδεχόμενη μελλοντική αύξηση των γενικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Τόσο ο ΟΟΣΑ όσο και η Eurostat προβλέπουν μελλοντική αύξηση των γενικών ορίων συνταξιοδότησης στη χώρα μας λόγω της πίεσης που ασκούν το Δημογραφικό και η γήρανση του πληθυσμού. Πάντως από την πλευρά της η κυβέρνηση αποκλείει κατηγορηματικά αυτό το ενδεχόμενο τουλάχιστον για τα επόμενα τρία χρόνια, αφού η χώρα μας βρίσκεται σήμερα στην κορυφή των χωρών της ΕΕ όσον αφορά το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης αλλά και τη μέση πραγματική ηλικία αποχώρησης από τον ενεργό εργασιακό βίο.
Σύμφωνα με τα ισχύοντα (διάταξη του νόμου Κατρούγκαλου, η οποία δεν καταργήθηκε), από την 1/1/2024 τα όρια ηλικίας θα ανακαθορίζονται ανά τριετία, με βάση πάντα το προσδόκιμο ζωής. Από το 2010 έως το 2015 είχαμε αύξηση του προσδόκιμου ζωής (περίπου 7 έως 12 μήνες). Ωστόσο την περίοδο 2015-2020 δεν σημειώθηκε αντίστοιχη αύξηση. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της πανδημίας το προσδόκιμο ζωής έχει υποχωρήσει, οπότε σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας δεν απαιτείται να ανοίξει συζήτηση για αύξηση των γενικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Κύκλοι του υπουργείου Εργασίας τονίζουν ότι όποια επανεξέταση, σε σχέση με το προσδόκιμο ζωής της χώρας, θα πραγματοποιηθεί από το 2027 και μετά, όπως προβλέπει η ασφαλιστική νομοθεσία. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος αύξησης των ορίων ηλικίας, αν διαπιστωθεί στην πράξη ότι προκύπτει πρόβλημα λειτουργίας του ασφαλιστικού συστήματος. Ομως, για να συμβεί κάτι τέτοιο θα πρέπει να υπάρξει σχετική αναλογιστική μελέτη, η οποία θα πρέπει να αξιολογηθεί από ειδικούς της Κοινωνικής Ασφάλισης και να αναλυθούν μια σειρά από δεδομένα, όπως είναι το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας.
Σήμερα, τα όρια ηλικίας έχουν κλειδώσει σε δύο βασικές κατηγορίες: οι εργαζόμενοι μπορούν να συνταξιοδοτηθούν είτε στα 62 έτη, με την προϋπόθεση όμως ότι θα έχουν συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης (12.000 ένσημα), είτε στα 67 έτη, με συμπληρωμένη απλώς μια 15ετία (4.500 ένσημα).
Στην έκθεσή του για τα συνταξιοδοτικά συστήματα των χωρών-μελών του, ο ΟΟΣΑ αναφερόμενος στη χώρα μας κάνει την εκτίμηση ότι ίσως μέχρι το 2050, λόγω βελτίωσης του προσδόκιμου ζωής, θα πρέπει να αυξηθεί το όριο ηλικίας κατά 2,8 έτη.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Eurostat (Ageing Report 2024) με βάση τόσο το προσδόκιμο ζωής όσο και το ύψος της συνταξιοδοτικής δαπάνης, η Ελλάδα που το τρέχον έτος 2024 έχει γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης τα 67 και τα 62 έτη για πρόωρη συνταξιοδότηση, το 2030 θα πρέπει να το αυξήσει κατά ενάμισι έτος στα 68,5 έτη και για την πρόωρη συνταξιοδότηση κατά ένα έτος και τρεις μήνες, στα 63,5 έτη. Μάλιστα για τις γυναίκες, λόγω του μεγαλύτερου προσδόκιμου ζωής, υποδεικνύει αύξηση του ορίου ηλικίας το 2030 κατά ένα μήνα περισσότερο, στα 68,6 και στα 63,6 έτη για πρόωρη συνταξιοδότηση.
Οι δημογραφικές προβολές δείχνουν ότι το 2050 το γενικό όριο ηλικίας στη χώρα μας θα πρέπει να φτάσει στα 70,5 έτη και με πρόωρη σύνταξη στα 65,5 έτη, ενώ το 2070 τα όρια ηλικίας θα πρέπει να αγγίξουν τα 72,5 έτη και με πρόωρη σύνταξη τα 67,5 έτη. Σημειώνουμε ότι η Ελλάδα έχει το υψηλότερο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης μαζί με τη Γαλλία (67 και 62 έτη μετά τη μεταρρύθμιση Μακρόν) και την Ιταλία (67 και 64 έτη). Τα χαμηλότερα όρια ηλικίας έχουν η Τσεχία (63,9 και 60 έτη), η Λιθουανία (63 και 61 έτη), η Εσθονία (64,4 και 59,2 έτη) και η Μάλτα (63 και 61 έτη). Οι κατευθύνσεις της Eurostat επιφυλάσσουν μεγαλύτερες επιβαρύνσεις το 2030 για την Ολλανδία, η οποία πρέπει να αυξήσει τα όρια ηλικίας στα 67,3 έτη από 66,6 έτη σήμερα (δεν προβλέπονται προϋποθέσεις για πρόωρη συνταξιοδότηση), για τη Σουηδία που πρέπει να τα αυξήσει στα 67 και 64 έτη από 65 και 62 έτη, και για την Ιταλία που θα πρέπει να φθάσει τα όρια ηλικίας στα 67,3 και 64,3 έτη από 67 και 64 έτη.
Προβληματισμένος σε σχέση με τη «βόμβα» του Δημογραφικού και τις απαιτούμενες αναπροσαρμογές στα όρια ηλικίας εμφανίζεται ο Βασίλης Μπέτσης, δρ Παντείου Πανεπιστημίου: «Τις δημογραφικές προβολές και τις υποθέσεις εργασίας έχει ήδη στείλει η ΕΕ στη χώρα μας, και ειδικότερα στην Εθνική Αναλογιστική Αρχή, για να τις επεξεργαστεί και να κάνει τις αναλογιστικές μελέτες εντός του 2024. Το πιθανότερο είναι το 2024 να μην έχουμε πρόβλημα, αφού δεν έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής. Ομως από το 2027 και μετά δεν αποκλείω να υποχρεωθούμε σε κάποια αναπροσαρμογή των ορίων. Κρίσιμο ρόλο θα παίξει η έκθεση της ΕΕ για τη συνταξιοδοτική δαπάνη που θα δημοσιοποιηθεί το πρώτο εξάμηνο του 2024.
Το ζητούμενο για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, δηλαδή για να μην αυξηθεί η γήρανση του πληθυσμού, είναι η αύξηση της γονιμότητας, κάτι που μάλλον θα παραμείνει απατηλή προσδοκία. Η μετανάστευση δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα, γιατί έχει βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Σύμφωνα με τις προβολές που επεξεργαζόμαστε, το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται έναν χρόνο κάθε 10 χρόνια. Δηλαδή αυτό σημαίνει ότι κάθε τρία χρόνια, όπως ορίζει άλλωστε και ο νόμος, θα πρέπει τα όρια ηλικίας να αυξάνονται 4-5 μήνες».
Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ
