Υπό την πίεση των συνεχιζόμενων αγροτικών κινητοποιήσεων σε πολλές χώρες της Ευρώπης, η ΕΕ σχεδιάζει να περιορίσει τη γραφειοκρατία για τις ενισχύσεις, ικανοποιώντας έτσι ένα σημαντικό αίτημα των αγροτών.
Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε έγγραφο στη βελγική προεδρία στο οποίο περιγράφονται οι πρώτες πιθανές δράσεις για τη μείωση του διοικητικού φόρτου που επιβαρύνει τους αγρότες. Το έγγραφο, το οποίο θα συζητηθεί με τα κράτη μέλη στο πλαίσιο του Συμβουλίου Γεωργίας της 26ης Φεβρουαρίου, απαριθμεί μια σειρά βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων δράσεων που μπορούν να αναληφθούν για την απλούστευση των διαδικασιών. Και αναμένεται να χρησιμεύσει ως βάση για συζητήσεις και κοινή δράση με τις χώρες της ΕΕ.
Οι δράσεις που απαριθμούνται στο έγγραφο λαμβάνουν υπόψη τις συνεισφορές των εθνικών διοικήσεων, των μεγάλων γεωργικών οργανώσεων της ΕΕ και της γεωργικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το έγγραφο υλοποιεί τη δέσμευση που ανέλαβε η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 1ης Φεβρουαρίου 2024.
Να περιορίσει τη γραφειοκρατία για τις επιδοτήσεις, ικανοποιώντας έτσι ένα σημαντικό αίτημα των αγροτών σχεδιάζει η Κομισιόν
Η τρέχουσα ΚΑΠ
Όπως αναφέρει η Κομισιόν στην ανακοίνωσή της, το μοντέλο υλοποίησης της τρέχουσας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), με βάση τα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ που αποφασίστηκαν και εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο, αποτελεί ήδη ένα βήμα προόδου όσον αφορά την απλούστευση και την επικουρικότητα σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο.
Βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα μέτρα
Υπό το πρίσμα αυτό, η Επιτροπή θα δρομολογήσει τον Μάρτιο διαδικτυακή έρευνα που θα απευθύνεται απευθείας στους αγρότες. Αυτή η στοχευμένη διαβούλευση θα συμβάλει στον εντοπισμό των κύριων πηγών ανησυχίας τους και στην κατανόηση των πηγών διοικητικού φόρτου και πολυπλοκότητας που απορρέουν από τους κανόνες της ΚΑΠ, καθώς και από άλλους κανόνες της ΕΕ για τα τρόφιμα και τη γεωργία στην ΕΕ, και την εφαρμογή τους σε εθνικό επίπεδο. Η έρευνα αυτή θα παράσχει ήδη το καλοκαίρι σαφέστερη εικόνα των κύριων διοικητικών εμποδίων που αντιλαμβάνονται και αντιμετωπίζουν οι γεωργοί. Τα αποτελέσματά της θα συμπεριληφθούν σε λεπτομερέστερη ανάλυση που θα δημοσιευθεί το φθινόπωρο του 2024.
Πέραν αυτής της αναγκαίας συγκέντρωσης αποδεικτικών στοιχείων, η Επιτροπή προτείνει βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα μέτρα που θα μπορούσαν να προσφέρουν κάποια ανακούφιση τόσο στους γεωργούς όσο και στις εθνικές διοικήσεις, οι οποίες αποτελούν το πρώτο σημείο επαφής για τους γεωργούς και είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση και την καταβολή των κονδυλίων της ΕΕ.
Πρώτον, η Επιτροπή προτείνει την απλούστευση ορισμένων από τις απαιτήσεις με τις οποίες πρέπει να συμμορφώνονται οι γεωργοί της ΕΕ. Το σύνολο των βασικών προτύπων — που αναφέρονται ως ΚΓΠΚ (καλές γεωργικές και περιβαλλοντικές συνθήκες) — με τα οποία πρέπει να συμμορφώνονται όλοι οι γεωργοί για να λάβουν τη στήριξή τους στο πλαίσιο της ΚΑΠ έχει αποδειχθεί δύσκολο να εφαρμοστεί σε ορισμένες περιπτώσεις.
Η Επιτροπή έχει ήδη ενεργήσει χορηγώντας για το 2024 μερική εξαίρεση όσον αφορά τους κανόνες για τις εκτάσεις υπό αγρανάπαυση, τις λεγόμενες ΚΓΠΚ 8. Γι’ αυτό προτείνει τώρα να αλλάξουν οι κανόνες σχετικά με το πρώτο πρότυπο (ΚΓΠΚ 1), το οποίο επιβάλλει την απαίτηση να διατηρούνται σταθερές οι εκτάσεις μόνιμων βοσκοτόπων στην ΕΕ από το έτος αναφοράς 2018.
Δεύτερον, η Επιτροπή προτείνει την απλούστευση της μεθοδολογίας για ορισμένους ελέγχους, με στόχο τη μείωση του αριθμού των επισκέψεων στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις από τις εθνικές διοικήσεις έως και κατά 50%. Το μέτρο αυτό ανταποκρίνεται άμεσα σε αιτήματα των κρατών μελών. Η Επιτροπή προτείνει τον εξορθολογισμό και την αποσαφήνιση του τρόπου αξιολόγησης της ποιότητας του συστήματος παρακολούθησης εκτάσεων.
Τρίτον, η Επιτροπή προτείνει να αποσαφηνιστεί η χρήση της έννοιας της ανωτέρας βίας και των εξαιρετικών περιστάσεων. Αυτή η νομική έννοια επιτρέπει στους γεωργούς που δεν μπορούν να εκπληρώσουν όλες τις απαιτήσεις της ΚΑΠ λόγω έκτακτων και απρόβλεπτων γεγονότων που εκφεύγουν του ελέγχου τους (όπως σε περιπτώσεις σοβαρών ξηρασιών ή πλημμυρών) να μην τους επιβληθούν κυρώσεις. Η διευκρίνιση αυτή θα στηρίξει τις εθνικές διοικήσεις στην εφαρμογή της παρούσας διάταξης και θα διασφαλίσει την ομοιόμορφη εφαρμογή της σε ολόκληρη την Ένωση. Αυτό θα βελτιώσει επίσης τη βεβαιότητα ότι η στήριξη της ΚΑΠ για τους γεωργούς θα επηρεαστεί από αυτά τα ατυχές γεγονότα. Γενικότερα, η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για τον καθορισμό πιθανών τρόπων εξορθολογισμού των ελέγχων.
Μικροί αγρότες
Στο έγγραφό της, η Επιτροπή αναφέρει επίσης πρόσθετα μεσοπρόθεσμα μέτρα που μπορούν να ελαφρύνουν τον φόρτο για τους αγρότες, ιδίως τους μικρότερους εξετάζοντας το ενδεχόμενο να προτείνει αλλαγές για τον σκοπό αυτό στους βασικούς κανονισμούς της ΚΑΠ που συμφωνήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο το 2021.
Κατά την εξέταση των προτάσεων απλούστευσης, η Επιτροπή έλαβε υπόψη τις επιπτώσεις των προτάσεων αυτών στους περιβαλλοντικούς στόχους και τις φιλοδοξίες της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Διασφαλίζουν επίσης τη συνέχιση ενός σταθερού και προβλέψιμου νομοθετικού πλαισίου για τους γεωργούς της ΕΕ, με βάση την τρέχουσα ΚΑΠ που τέθηκε σε ισχύ την 1 Ιανουαρίου 2023. Για να ανταποκριθεί περαιτέρω στην τρέχουσα κατάσταση κρίσης στον γεωργικό τομέα, η Επιτροπή επεξεργάζεται επίσης δράσεις για τη βελτίωση της θέσης των γεωργών στην τροφική αλυσίδα και την προστασία τους από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, οι οποίες θα παρουσιαστούν σύντομα. Δεδομένου ότι οι γεωργοί είναι συχνά ο πιο ευάλωτος κρίκος στην αλυσίδα αξίας των τροφίμων, οι δράσεις αυτές μπορεί να καλύπτουν ζητήματα όπως η διαφάνεια της αγοράς, οι εμπορικές πρακτικές στην αλυσίδα αξίας, το κόστος παραγωγής ή ο πιο ομοιογενής έλεγχος των υφιστάμενων κανόνων για τα εισαγόμενα γεωργικά προϊόντα.
