Η εικόνα της αγοράς εργασίας και της δομής απασχόλησης για το σύνολο της χώρας κατά τα τελευταία έτη της εξόδου από την οικονομική κρίση παρουσιάζει αντιφατικά χαρακτηριστικά.
Η μείωση του ποσοστού ανεργίας, η οποία είναι σημαντική, δεν προκύπτει από την αύξηση των θέσεων εργασίας αλλά από τη μείωση των συμμετεχόντων στο εργατικό δυναμικό της χώρας. Παράλληλα, η αύξηση των θέσεων εργασίας ακολουθεί έναν πολύ αργό ρυθμό και υστερεί ακόμη πολύ σε σχέση με τις θέσεις απασχόλησης που υπήρχαν πριν την έναρξη της οικονομικής κρίσης.
Η ελληνική αγορά εργασίας και η δομή απασχόλησης ανά περιφέρεια
Η νέα μελέτη του Ινστιτούτου Μικρομεσαίων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος με θέμα: «Η ελληνική αγορά εργασίας και η δομή απασχόλησης ανά Περιφέρεια. Από την αρχή της οικονομικής κρίσης έως σήμερα» είναι αποκαλυπτική και συνάμα ανησυχητική για τις βασικές διαστάσεις της αγοράς εργασίας και της δομής απασχόλησης.
Επάγγελμα οικοδόμος.
Ανισορροπία μεταξύ των περιφερειών
Από τα συμπεράσματα της μελέτης κατανοούμε πως μεγάλο μέρος από τις θέσεις εργασίας (μεγαλύτερο από ότι πριν από την κρίση) είναι μερικής απασχόλησης. «Ενώ λοιπόν παρατηρείται σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας, ταυτόχρονα παρατηρείται μείωση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και πολύ αργή αύξηση της απασχόλησης και του ποσοστού απασχόλησης. Ο συνδυασμός των παραπάνω παραγόντων φανερώνει μία σαφή αδυναμία της ελληνικής οικονομίας να παράγει νέες (και καλές) θέσεις πλήρους απασχόλησης και αποτελεί ανησυχητικό σημάδι για την πορεία της ελληνικής οικονομίας συνολικά», σημειώνει ο συγγραφέας της μελέτης, Αλέξης Ιωαννίδης.
Μόνο η Αττική έχει μειώσει το ποσοστό ανεργίας σε προ κρίσης επίπεδα
Εστιάζοντας στη συνέχεια την ανάλυση σε επίπεδο περιφέρειας προκύπτει ένα ιδιαίτερα σημαντικό εύρημα. Αυτό είναι ότι, κατά τη διαδικασία της κρίσης και ιδίως κατά την έξοδο από αυτή παρατηρείται σημαντική διαφοροποίηση ως προς την επίδοση της αγοράς εργασίας μεταξύ της Αττικής και των άλλων περιφερειών της χώρας (με μία οριακή εξαίρεση για την περιφέρεια του Νότιου Αιγαίου).
Συγκεκριμένα, η Αττική έχει μειώσει (μέχρι το 2021) το ποσοστό ανεργίας της κάτω από τα προ της κρίσης επίπεδα ενώ όλες οι άλλες περιφέρειες παρουσιάζουν πολύ αυξημένα ποσοστά ανεργίας συγκριτικά με την προ κρίσης εποχή.
Ενώ η περιφέρεια Αττικής ξεκίνησε (το 2009) με ποσοστά ανεργίας υψηλότερα από τον πανελλαδικό μέσο όρο, εξέρχεται της κρίσης (2021) με ποσοστά σημαντικά χαμηλότερα από όλες τις άλλες περιφέρειες της χώρας. Αυτή η δυσαναλογία εντείνει ακόμη περισσότερο τις ανισότητες και ενισχύει το ρόλο και τη βαρύτητα της Αττικής στην ελληνική οικονομία.
Ανεργία νέων και γυναικών
Ένα άλλο ανησυχητικό εύρημα της μελέτης δείχνει πως σε πανελλαδικό επίπεδο η ανεργία των νέων κινείται σε πολύ υψηλές τιμές, συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και συγκριτικά με τις μεγαλύτερες ηλικίες στην Ελλάδα.
Το πρόβλημα αυτό επιδεινώνεται από τη μεγάλη διαφορά που αναδεικνύει η μελέτη ότι υπάρχει μεταξύ της ανεργίας των νέων στην περιφέρεια της Αττικής, συγκριτικά με τις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας.
Νέοι και γυναίκες με τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας
Η μελέτη εξέτασε επίσης το ζήτημα του φύλου στην περιφερειακή απασχόληση και τη χρονική εξέλιξή του κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η αρχική διαπίστωση είναι ότι οι γυναίκες τόσο πριν όσο και μετά την κρίση υποφέρουν από σημαντικά υψηλότερα ποσοστά ανεργίας συγκριτικά με τους άνδρες.
Όπως ίσως ήταν αναμενόμενο, η κατάσταση είναι καλύτερη για τις γυναίκες στην περιφέρεια Αττικής συγκριτικά με κάθε άλλη περιφέρεια της χώρας. Πρόκειται για έναν ακόμη λόγο μετανάστευσης προς την Αττική, μόνο για τις γυναίκες αυτή τη φορά.
«Η διαφορά στα ποσοστά ανεργίας μεταξύ ανδρών και γυναικών μειώθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης, όχι βέβαια γιατί μειώθηκαν τα ποσοστά ανεργίας των γυναικών αλλά γιατί αυξήθηκαν πολύ περισσότερο αυτά των ανδρών» αναφέρει στα συμπεράσματά του ο συγγραφέας της μελέτης.
Κατά την έξοδο από την κρίση η διαφορά στο ποσοστό ανεργίας μεταξύ ανδρών και γυναικών έχει αρχίσει πάλι να αυξάνει, χωρίς η ελληνική αγορά εργασίας και η δομή απασχόλησης ανά περιφέρεια να φτάσει ακόμη την προ κρίσης τιμή της.
Μερική απασχόληση
Στη μελέτη εξετάστηκαν επίσης κάποιες σημαντικές πλευρές της εργασιακής διαδικασίας στην χώρα μας, τόσο στην χρονική τους εξέλιξη όσο και στην περιφερειακή τους διάσταση. Η πρώτη από αυτές είναι η μερική απασχόληση, η οποία αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης αλλά μειώνεται κατά την έξοδο από αυτήν, χωρίς όμως να φτάσει ακόμα τις αρχικές χαμηλές τιμές της.
Είναι από τους λίγους δείκτες της αγοράς εργασίας όπου η Αττική δεν είναι στην καλύτερη θέση, παρουσιάζοντας υψηλότερο ποσοστό μερικής απασχόλησης από το πανελλαδικό μέσο όρο, ενώ πριν την κρίση παρουσίαζε χαμηλότερο ποσοστό από αυτόν. Ωστόσο η διαφορά της με τις άλλες περιφέρειες δεν είναι σημαντική και υπάρχουν αρκετές περιφέρειες που βρίσκονται σε χειρότερη θέση.
H μερική απασχόληση αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης
Ακόμη περισσότερο αρνητική θεωρείται, από όσους την ασκούν, η προσωρινή απασχόληση, όπου το ποσοστό μη αποδοχής της κυμαίνεται σε υπερβολικά επίπεδα. Στον δείκτη αυτό και πάλι παρατηρείται σημαντικά καλύτερη θέση της περιφέρειας Αττικής η οποία παρουσιάζει κάτω από το μισό ποσοστό προσωρινής απασχόλησης από σχεδόν κάθε άλλη περιφέρεια.
Οι Έλληνες εξακολουθούν να εργάζονται πολλές ώρες
Ως προς το χρόνο εργασίας δεν προκύπτουν σημαντικές διαφοροποιήσεις λόγω της κρίσης η μεταξύ των περιφερειών οι κάτοικοι της Ελλάδας εξακολουθούν εργάζονται πολλές ώρες την εβδομάδα και οι αυτοαπασχολούμενοι περισσότερες ώρες από τους μισθωτούς αυτό που θα πρέπει να σημειωθεί είναι η σημαντικά αυξημένοι χρόνοι εργασίας στο Νότιο Αιγαίο και τα Ιόνια νησιά τόσο στους μισθωτούς όσο και στους αυτοαπασχολούμενους που είναι ένδειξη των συνθηκών εργασίας που επικρατούν στον τουριστικό τομέα.
Ιδιαίτερα χρήσιμα συμπεράσματα προκύπτουν και από την εξέταση των μισθολογικών διαφορών διαχρονικά, ανά ηλικία και ανά περιφέρεια. Οι νέοι στην Ελλάδα είναι σε πολύ δυσμενέστερη μισθολογική θέση συγκριτικά με τους μεγαλύτερους, πολύ περισσότερο από ότι σε άλλες χώρες της ΕΕ. Η θέση της Αττικής είναι καλύτερη από τις υπόλοιπες περιφέρειες στις περισσότερες ηλικιακές κατηγορίες. Η κρίση ευνόησε την Αττική συγκριτικά με την υπόλοιπη χώρα και σε αυτό το πεδίο, το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό.
