Όταν κάποιοι άνθρωποι σηκώνονται από καθιστή ή ξαπλωμένη θέση, μπορεί να νιώσουν ζαλάδα ή ακόμα και λιποθυμία εξαιτίας μιας απότομης πτώσης της αρτηριακής πίεσης. Αυτό το φαινόμενο, που γίνεται πιο συνηθισμένο στους ηλικιωμένους, ονομάζεται ορθοστατική υπόταση.
Η ορθοστατική υπόταση αποτελεί ένα σύμπτωμα που μπορεί να δείχνει ότι κάποιος θα εμφανίσει άνοια.
Το σύμπτωμα που μπορεί να είναι πρώιμο σημάδι άνοιας
Προηγούμενες έρευνες υπέδειξαν μια σύνδεση μεταξύ της ορθοστατικής υπότασης και της άνοιας, παρόλο που οι επιστήμονες δεν καταλαβαίνουν το γιατί. Όμως, μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Hypertension της American Heart Association, εξετάζει πιο λεπτομερώς αυτή τη σύνδεση, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η πτώση της αρτηριακής πίεσης μέσα στο πρώτο λεπτό μετά την ορθοστάτηση σχετίζεται πιο έντονα με την ανάπτυξη άνοιας.
«Το καινούργιο σε αυτή τη μελέτη είναι η πρώιμη πτώση της αρτηριακής πίεσης και η σημασία της για τον κίνδυνο άνοιας», δήλωσε η Dr. Yuan Ma, επίκουρη καθηγήτρια επιδημιολογίας στο Τ.H. Chan School of Public Health του Harvard στη Βοστώνη και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα που συλλέχθηκαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 στην εμβληματική και συνεχιζόμενη μελέτη Atherosclerosis Risk in Communities Study (ARIC). Κατά την πρώτη επίσκεψη, μετρήθηκε η αρτηριακή πίεση των συμμετεχόντων ενώ ήταν ξαπλωμένοι και στη συνέχεια 5 φορές μέσα στα πρώτα 2 λεπτά μετά μετά την όρθια στάση.
Μεταξύ 11.644 συμμετεχόντων, που ήταν κατά μέσο όρο 55 ετών στην αρχή της μελέτης, περίπου 1 στους 5 εμφάνισε άνοια κατά μέσο όρο 26 χρόνια αργότερα.
Σε σύγκριση με εκείνους που δεν ένιωθαν ζαλάδα, οι συμμετέχοντες που ένιωθαν ζαλάδα όταν στέκονταν όρθιοι παρουσίασαν πολύ μεγαλύτερες πτώσεις στη συστολική αρτηριακή πίεση κατά το πρώτο λεπτό μετά την όρθια στάση. Εκείνοι των οποίων η συστολική αρτηριακή πίεση μειώθηκε κατά 20 mmHg ή περισσότερο μέσα στα πρώτα 30 δευτερόλεπτα μετά την ορθοστασία είχαν 22% υψηλότερο κίνδυνο άνοιας σε σύγκριση με εκείνους των οποίων η αρτηριακή πίεση παρέμεινε σταθερή. Οι πτώσεις της αρτηριακής πίεσης μετά το πρώτο λεπτό είχαν πολύ λιγότερο αντίκτυπο.
«Αυτές οι αρχικές πτώσεις της αρτηριακής πίεσης συνήθως δεν ελέγχονται όταν οι ασθενείς επισκέπτονται τους γιατρούς τους», δήλωσε η Ma. «Αυτή η μελέτη υποδηλώνει ότι οι γιατροί πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή σε αυτές τις απότομες πτώσεις της αρτηριακής πίεσης επειδή μπορεί να αποτελούν ένδειξη ότι κάποιος διατρέχει υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξει άνοια».
Τα συμπεράσματα των επιστημόνων
Σε επόμενη έρευνα, δήλωσε η Ma, οι επιστήμονες ελπίζουν να καταλάβουν τι συμβαίνει στον εγκέφαλο που οδηγεί σε αυτή την απότομη πτώση της αρτηριακής πίεσης κατά την ορθοστασία.
«Ένας υγιής άνθρωπος διαθέτει ένα σύστημα που μπορεί να διατηρεί την αρτηριακή πίεση σχετικά σταθερή», είπε η Ma. «Η αρτηριακή πίεση θα πέσει ακόμα και όταν αλλάζουμε θέση από ξαπλωμένοι σε όρθιοι, αλλά δεν θα πρέπει να είναι μεγάλη, απότομη πτώση. Δεν ξέρουμε ακριβώς γιατί συμβαίνει μια μεγάλη, απότομη πτώση, αλλά είναι κάτι που προσπαθούμε να καταλάβουμε. Αυξάνεται με την ηλικία και αυτό είναι κακό».
Ο Dr. Costantino Iadecola, νευρολόγος και διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας Εγκεφάλου στο Weill Cornell Medicine στη Νέα Υόρκη, δήλωσε ότι η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη οι γιατροί να ελέγχουν τους ασθενείς τους για ορθοστατική υπόταση.
«Εάν ο ασθενής αναφέρει πως νιώθει ζαλάδα, ο γιατρός θα πρέπει να ελέγξει τις αλλαγές στην αρτηριακή πίεση που προκαλούνται από την ορθοστασία. Εάν υπάρχει σοβαρή πτώση μέσα σε ένα λεπτό από την ορθοστασία, αυτό θα πρέπει να αποτελέσει σήμα κινδύνου».
Και οι δύο γιατροί ανέφεραν ότι για τους ηλικιωμένους που ήδη έχουν γνωστική εξασθένιση ή προβλήματα ισορροπίας, η ορθοστατική υπόταση αυξάνει τον κίνδυνο πτώσεων, κατάγματος οστών και θανάτου.
Για την πρόληψη των πτώσεων, το Εθνικό Ινστιτούτο Γήρανσης των ΗΠΑ προτείνει στρατηγικές όπως ασκήσεις ενδυνάμωσης και ισορροπίας, εγκατάσταση νυχτερινών φωτιστικών στο σπίτι και στηρίγματα μπάνιου, καθώς και χρήση μπαστουνιού ή περιπατητήρα εάν είναι απαραίτητο.
Τι προτείνουν οι γιατροί
Για άτομα με ορθοστατική υπόταση, μια επιστημονική δήλωση του Αμερικανικού Ιδρύματος Καρδιάς (AHA) του 2022 προσφέρει προτάσεις όπως η χρήση καλτσών συμπίεσης, η κίνηση των ποδιών κατά την ορθοστασία και η συνεννόηση με τον γιατρό τους για φάρμακα που λαμβάνουν και επιδεινώνουν την κατάσταση.
Η Ma είπε ότι οι αλλαγές στον εγκέφαλο που μπορούν να εξελιχθούν σε νόσο Αλτσχάιμερ ή άλλους τύπους άνοιας μπορεί να συμβούν χρόνια πριν εμφανιστούν οποιαδήποτε συμπτώματα. Αυτό καθιστά ακόμη πιο σημαντικό, όπως είπε η ίδια, να ελαχιστοποιηθούν οι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Αυτά περιλαμβάνουν:
- τη διακοπή του καπνίσματος,
- τη διατήρηση της σωματικής δραστηριότητας,
- τη διατήρηση υγιούς βάρους και
- την υιοθέτηση σωστής διατροφής,
- τον επαρκή ύπνο, καθώς και
- τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα, της χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης.
«Ο έλεγχος των παραγόντων καρδιαγγειακών παθήσεων μειώνει ενδεχομένως και τον κίνδυνο νόσου Αλτσχάιμερ και άνοιας», δήλωσε η Dr. Ma. «Τα οφέλη είναι πιθανό να είναι μεγαλύτερα εάν ξεκινήσετε από νεαρή ηλικία». «Ό,τι είναι καλό για την καρδιά, είναι καλό για τον εγκέφαλο», είπε η ειδικός.
