Μεγάλος ντόρος έχει γίνει στην Ισπανία και σε όλη την Ευρώπη για την μείωση του ΦΠΑ σε μηδενικά ποσοστά για το ελαιόλαδο.
Οικονομολόγοι στην χώρα της ιβηρικής θεωρούν ότι αυτό θα επηρεάσει τα δημόσια ταμεία, ενώ οι παραγωγοί τονίζουν ότι ο καύσωνας έχει καταστρέψει την παραγωγή με αποτέλεσμα παρά την μείωση του ΦΠΑ οι τιμές να παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα καθώς η ζήτηση έχει αυξηθεί, αλλά η προσφορά έχει μειωθεί κατακόρυφα.
Τα ποσά που πληρώνουν οι καταναλωτές έχουν τριπλασιαστεί από το 2021. Η μείωση του ΦΠΑ είναι μία οικονομική ένεση για κάποιους, αλλά το κλειδί παραμένει για την ύπαιθρο να ξεπεράσει την ξηρασία και να βελτιώσει τη σοδειά.
Αύξηση 130%
Οι τιμές του ελαιολάδου είναι 130% υψηλότερες από ό,τι πριν από δύο χρόνια, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ισπανικού Υπουργείου Γεωργίας, Αλιείας και Τροφίμων.
Παρά τις βροχοπτώσεις των τελευταίων μηνών και την προβλεπόμενη ανάκαμψη της παραγωγής, οι υπάρχοντες τόνοι για φέτος δείχνουν ότι το προϊόν θα συνεχίσει να γίνεται πιο ακριβό τους επόμενους μήνες και παρόλο που η μείωση του ΦΠΑ στο 0% σε αυτό το τρόφιμο θα διευκολύνει τις τσέπες των καταναλωτών, μακροπρόθεσμα μόνο η βελτίωση των εσοδειών θα βάλει τέλος στην κλιμάκωση των ποσοτήτων.
Οι αγρότες έχουν να λένε για την κατάσταση με τα κύματα καύσωνα της τελευταίας διετίας, με θερμοκρασίες άνω των 35 βαθμών την άνοιξη που εμπόδισαν τα ελαιόδεντρα να έχουν μια ψυχρή περίοδο για να ανθίσουν και να παράγουν καρπούς για τις νέες καλλιέργειες. Αυτό προκάλεσε μείωση της παραγωγής κατά το ήμισυ και άνευ προηγουμένου αύξηση της τιμής τόσο στην τοπική όσο και στη διεθνή αγορά.
Από τον Ιανουάριο του 2021 έως τον Μάιο του τρέχοντος έτους, ο «πράσινος χρυσός» έχει γίνει πιο ακριβός κατά σχεδόν 199% στην Ισπανία, σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Ινστιτούτου Στατιστικής. έχουν δηλαδή τριπλασιαστεί. Στην Ευρώπη, η αξία του δεν σταμάτησε να αυξάνεται αυτά τα τρία χρόνια, με διακυμάνσεις από έτος σε έτος που έχουν ξεπεράσει το 50% σε περισσότερες από μία περιπτώσεις.
Θύμα της κλιματικής αλλαγής
Για τη νέα αυτή περίοδο, η αρχική πρόβλεψη του υπουργού Γεωργίας, Λουίς Πλανάς, ήταν ότι οι βροχές θα διογκώσουν τις καλλιέργειες και αυτό θα οδηγούσε σε μείωση των τιμών. Ο καιρός βελτιώθηκε και τα χωράφια έδωσαν μια ανάσα στους αγρότες, αλλά οι προβλέψεις δείχνουν μια παραγωγή που σε καμία περίπτωση δεν θα επιτρέψει την αύξηση του αποθέματος – καθώς το υπόλοιπο μιας νέας συγκομιδής είναι γνωστό μετά το τέλος του εμπορικού της κύκλου.
Από την άλλη, αν και τα διάφορα είδη ελαιολάδου έχουν μετριάσει την άνοδό τους σε αυτή την περίοδο -οι αυξήσεις δεν ξεπερνούν το 2,5%, σύμφωνα με στοιχεία της δεύτερης εβδομάδας του Ιουνίου του Υπουργείου Γεωργίας- ξεκινάμε από μια χρονιά που Οι τιμές είχαν ήδη αυξηθεί περισσότερο από 30%.
Όπως έχουν τα πράγματα, οι αναλυτές πιστεύουν ότι υπάρχουν ακόμη μήνες μέχρι οι καταναλωτές να παρατηρήσουν ανακούφιση. «Τουλάχιστον μέχρι τον Σεπτέμβριο, οι τιμές δεν θα χαλαρώσουν», τονίζουν οι ειδικοί και οι εταιρείας παραγωγής και διανομής. Αν και είναι λογικό ο όγκος να επανέλθει φέτος σε πιο φυσιολογικά επίπεδα, ο καιρός είναι απρόβλεπτος και όλα θα μπορούσαν να αλλάξουν από τώρα μέχρι το φθινόπωρο, που είναι η συγκομιδή της ελιάς.
Το σενάριο φαίνεται αβέβαιο και όλα θα εξαρτηθούν από το πώς θα εξελιχθούν οι επόμενοι μήνες πριν από τη συγκομιδή. Εν αναμονή αυτής της πολυαναμενόμενης εξισορρόπησης, η προσωρινή μείωση του ΦΠΑ στο 0% στο ελαιόλαδο που έχει προγραμματιστεί για τον μήνα Ιούλιο φαίνεται να είναι η καλύτερη λύση.
Θα περάσει η μείωση στο ράφι;
Αυτό πιστεύουν στην ισπανική Εθνική Ένωση Βιομηχανικών Συσκευασιών και Διυλιστηρίων Βρώσιμων Ελαίων. «Είναι καλά νέα που θα έχουν άμεση επίδραση στα ισπανικά σπίτια», είναι η πρώτη εκτίμηση. Σχετικά με το αν αυτή η μείωση του συντελεστή θα αντικατοπτριστεί στα σούπερ μάρκετ είναι πάντα κάτι το σχετικό. Πέρυσι το Υπουργείο Οικονομικών το μείωσε από 10% στο 5%, αλλά η αύξηση της τιμής καθορίστηκε από την υψηλότερη τιμή προέλευσης.
Το υπουργείο με επικεφαλής τη Μαρία Χεσούς Μοντέρο υπερασπίστηκε επίσης το μέτρο, διασφαλίζοντας ότι πρόκειται για «προστασία και ενθάρρυνση της κατανάλωσης». Το στοίχημα είναι μακροπρόθεσμο, καθώς εξετάζει τη μόνιμη εφαρμογή υπερ-μειωμένου συντελεστή 4% στο ελαιόλαδο μόλις τελειώσουν τα μέτρα κατά της κρίσης. Με αυτόν τον τρόπο, ο πράσινος χρυσός θα ήταν στην ομάδα των βασικών αγαθών, μαζί με το ψωμί, το τυρί ή τα αυγά.
Ορισμένοι οικονομολόγοι, ωστόσο, αμφιβάλλουν για τη βιωσιμότητά του λόγω της προσπάθειας που θα επιφέρουν αυτές οι μειώσεις για τα δημόσια ταμεία. Πιστεύουν ότι το δεύτερο εξάμηνο του έτους οι τιμές θα μετριαστούν με πιο έντονους ρυθμούς τόσο στο γενικό ΔΤΚ όσο και στην περίπτωση του ελαιολάδου – τον Μάιο αυτό το προϊόν κατέγραψε ήδη μηνιαία πτώση 2,1%, η πρώτη πτώση από τον Ιανουάριο του 2023—άρα προτεραιότητα είναι η επίτευξη του στόχου της μείωσης των επιπέδων του δημόσιου ελλείμματος κάτω από το 3% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.
Οι αναλυτές της BBVA Research συμφωνούν με αυτήν την ανάλυση και επισημαίνουν ότι το σενάριο είναι πολύ διαφορετικό από ένα χρόνο πριν, χάρη στα καλύτερα επίπεδα συγκομιδής που υπάρχουν.
Παγκόσμια επίδραση
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι η συνολική παραγωγή ελαιολάδου της ΕΕ θα φτάσει τους 1,49 εκατ. τόνους στην τρέχουσα εκστρατεία, που αντιπροσωπεύει αύξηση 7% σε σύγκριση με την προηγούμενη σεζόν. Ωστόσο, το ποσοστό είναι 28% χαμηλότερο από τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας και το προϊόν σε αποθήκευση έχει μειωθεί στο μισό του συνηθισμένου αριθμού (κάποτε ήταν περίπου 500.000 τόνοι), αντανακλώντας τις χαμηλές αποδόσεις των δύο τελευταίων ετών.
Η Ισπανία, η οποία παράγει περίπου το ήμισυ του παγκόσμιου ελαιολάδου, είναι η χώρα που έχει δει τη μεγαλύτερη μείωση της παραγωγής της λόγω της ξηρασίας και της αύξησης των μέσων γεωργικής παραγωγής, όπως τα λιπάσματα. Τα τελευταία στοιχεία του Ιουνίου από το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου (ΔΟΕ) δείχνουν ότι οι τιμές του ραφιναρισμένου λαδιού διαμορφώθηκαν στα 727 ευρώ ανά 100 κιλά, 32,5% περισσότερες από ό,τι στην εκστρατεία του προηγούμενου έτους.
Ως ο μεγαλύτερος παραγωγός παγκοσμίως, η προσφορά της Ισπανίας είναι απαραίτητη για τη βιομηχανία και επηρεάζει τον καθορισμό των τιμών στην αγορά. Γι’ αυτό ο κλάδος πιστεύει ότι θα υπάρξει μεγάλη διακύμανση στο τελικό κόστος του προϊόντος και δεν μπορεί να αποκλειστεί πτώση της ζήτησης.
Η τελευταία έκθεση για την κατανάλωση τροφίμων στην Ισπανία αντικατοπτρίζει ήδη αυτήν την τάση: το 2023, η αγορά έξτρα παρθένου λαδιού έχασε το 23,8% του όγκου αγορών σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Ένα σημάδι ότι για πολλά σπίτια, η αγορά αυτού του προϊόντος έχει γίνει πολυτέλεια. Όχι μόνο στην Ισπανία…
