Το παράσιτο Anisakis spp. θεωρείται βιολογικός κίνδυνος και είναι ένα από τα πιο κοινά παράσιτα στα αλιευτικά προϊόντα…
Πολλές επιδημίες ανασακίασης έχουν αναφερθεί κατά καιρούς σε διάφορες χώρες μετά την κατανάλωση ψαριών. Λόγω της αύξησης της κατανάλωσης ωμού και κακοψημένου ψαριού, έχει σημειωθεί αξιοσημείωτη αύξηση του ενδιαφέροντος για το Anisakis spp. μεταξύ επιστημόνων, καταναλωτών, φορολογικών αρχών και εταιρειών θαλασσινών ωστόσο η ανισακίαση εξακολουθεί να είναι μια υποδιαγνωσμένη, αλλά αναδυόμενη καασθένεια.
Οι άνθρωποι γίνονται κατά λάθος ξενιστές αυτού του παρασίτου αφού καταναλώσουν ωμό, κακοψημένο, ελαφρώς αλατισμένο, μαριναρισμένο ή σε άλμη ψάρι. Μετά την κατάποση ζωντανού Anisakis spp. οι προνύμφες του μπορούν να προκαλέσουν μόλυνση, αντίδραση ευαισθητοποίησης ή και τα δύο. Η ασθένεια που ονομάζεται ανισακίαση προκαλεί κοιλιακό άλγος, ναυτία, έμετο, διάταση της κοιλιάς, διάρροια, αίμα και βλέννα στα κόπρανα και ήπιο πυρετό και, σε ευαίσθητα άτομα, οξεία και υποτροπιάζουσα κνίδωση. Προηγούμενες λοιμώξεις με Anisakis spp. έχουν αποτελέσει παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του στομάχου και του παχέος εντέρου.
Αναγνωρίζονται δύο τύποι ανισακίασης: η εντερική, πιο συχνή στην Ευρώπη, και η γαστρική, που εμφανίζεται στην Ιαπωνία. Η εντερική ανισακίαση συχνά διαγιγνώσκεται λάθος και πολλοί ασθενείς χρειάζονται χειρουργική επέμβαση λόγω διάτρησης ή απόφραξης του εντέρου.
Εκτός από τα μη επεξεργασμένα ψάρια ανασακίαση μπορεί να προκληθεί και από την κατανάλωση επεξεργασμένου ψαριού, οδηγώντας σε γαστρο-αλλεργικές αντιδράσεις λόγω υπερευαισθησίας στα αλλεργιογόνα. Τα αλλεργιογόνα Anisakis είναι αρκετά θερμοσταθερά, επομένως το μαγείρεμα και η κατάψυξη των ψαριών μπορεί να μην προστατεύουν τα ιδιαίτερα ευαίσθητα άτομα από μια αλλεργική αντίδραση. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι η Anisakis spp. είναι το μόνο γνωστό παράσιτο που μπορεί να προκαλέσει αυτή την αντίδραση σε ευαίσθητα άτομα και μάλιστα αναγνωρίστηκε ως αναδυόμενο ζήτημα με πιθανώς αυξανόμενη έκθεση κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης της επιτροπής της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).
Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό sustainability, ανέλυσε τις ειδοποιήσεις για παρουσία Anisakis σε ψάρια, στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Ταχείας Ειδοποίησης για τα Τρόφιμα RASFF κατά τη διάρκεια 23 ετών ( 2001-2023). Σκοπός του RASFF, είναι να διασφαλίσει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των μελών του εάν προκύψει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία στην τροφική αλυσίδα και να διασφαλίσει την ταχεία αντίδραση των αρχών για την ασφάλεια των τροφίμων.
Όπως προέκυψε από την ανάλυση των στοιχείων, το παράσιτο Anisakis spp. ήταν το πιο συχνά αναφερόμενο παράσιτο στο RASFF. Οι σχετικές ειδοποιήσεις αντιπροσώπευαν το 73,6% όλων των ειδοποιήσεων που υποβλήθηκαν σε αυτό το σύστημα μεταξύ 2001 και 2023 στην κατηγορία κινδύνου «παρασιτική προσβολή».
Oι κοινοποιήσεις που αναφέρθηκαν στο RASFF κατά την περίοδο που αναφέρεται σχετικά με το Anisakis spp. εξετάστηκαν λαμβάνοντας υπόψη το έτος, τον τύπο κοινοποίησης, την κατηγορία προϊόντος, το προϊόν, τη χώρα κοινοποίησης, τη χώρα προέλευσης, τη βάση κοινοποίησης και τα μέτρα που ελήφθησαν.
Συνολικά 885 κοινοποιήσεις υποβλήθηκαν στο RASFF μεταξύ 1993 και 2023 στην κατηγορία, «παρασιτική προσβολή» και τις περισσότερες φορές σχετίζονταν με το Anisakis spp. (651 κοινοποιήσεις, δηλαδή 73,6%). Η πρώτη κοινοποίηση σχετικά με αυτό το παράσιτο αναφέρθηκε το 2001.
Ο μεγαλύτερος αριθμός ειδοποιήσεων αφορούσε το σκουμπρί του Ατλαντικού ( Scomber scombrus ), τον ευρωπαϊκό μερλούκιο ( Merluccius merluccius ), την ευρωπαϊκή πεσκαντρίτσα ( Lophius piscatorius ), το ασημένιο σπαθόψαρο ( Lepidopus caudatus ), τον μπακαλιάρο του Ατλαντικού ( Gadus ) και τον ευρωπαϊκό γαύρο ( Engraulis encrasicolus ).
Οι περισσότερες κοινοποιήσεις αφορούσαν σε μολυσμένα ψάρια από την Ισπανία, τη Γαλλία και το Μαρόκο που κατείχαν το 50% των ειδοποιήσεων και το παράσιτο εντοπίστηκε στα περισσότερα προϊόντα μετά από επίσημους ελέγχους στην αγορά. Τα προϊόντα κρατήθηκαν επίσημα, αποσύρθηκαν από την αγορά ή καταστράφηκαν.
Σύμφωνα με την μελέτη έχει παρατηρηθεί μεγαλύτερη αφθονία αυτού του παρασίτου στο θαλάσσιο περιβάλλον (πιθανώς λόγω της κλιματικής αλλαγής), επομένως υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σε αυτόν τον τομέα, ενώ η μελέτη υποστηρίζει ότι οι καταναλωτές πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση μη επεξεργασμένων ψαριών. Χρειάζεται επίσης περαιτέρω δραστηριότητα, η συνεργασία των εθνικών αρχών εποπτείας της ασφάλειας των τροφίμων και η ανάπτυξη γρήγορων και τυποποιημένων μεθόδων για την ανίχνευση του Anisakis spp. στις μεσογειακές χώρες. Επιπλέον, καθώς η κατανάλωση ωμών ή χαμηλής μεταποίησης ψαριών είναι μια διατροφική συνήθεια σε αυτές τις χώρες, οι καταναλωτές μπορεί να συμβουλεύονται να καταναλώνουν ψάρια εκτροφής (λιγότερο εκτεθειμένα σε αυτό το παράσιτο) παρά άγρια ψάρια.
