Κυρίως από την εποχή της πανδημίας COVID-19 και τούδε, ο όρος «gig economy» ή «οικονομία της περιστασιακής απασχόλησης» έχει αλλάξει άρδην το τοπίο στην εργασία.
Κινούμενη σε μια «γκρίζα ζώνη», αυτή η ευέλικτη μορφή απασχόλησης μέσα από διαδικτυακές πλατφόρμες -χωρίς συμβάσεις, με πληρωμή κατ’ αποκοπήν και εργασιακή επισφάλεια– αυξάνεται παγκοσμίως.
Για την ακρίβεια, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το εργατικό δυναμικό gig είναι πλέον πολύ μεγαλύτερο από τις έως τώρα εκτιμήσεις.
Υπολογίζεται ότι κυμαίνεται από 154 έως 435 εκατομμύρια εργαζομένους ανά τον κόσμο.
Η gig economy διαρκώς επεκτείνεται και ήδη εκτιμάται ότι αντιστοιχεί έως και στο 12% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού, αποτελώντας πηγή εισοδήματος για εκατομμύρια ανθρώπους.
Στους ρυθμούς της πλέον κινείται ακόμη και η κομμουνιστική Κίνα, δεύτερη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στον πλανήτη, υπό καθεστώς αυξανόμενου κρατικού ελέγχου και ασταθούς μεταπανδημικής ανάκαμψης.
Αυξανόμενη, η τάση προς την gig economy καταγράφεται ενώ οι επιχειρήσεις προχωρούν σε απολύσεις, ο κρατικός τομέας σφίγγει το ζωνάρι και στο κατώφλι της σφιχτής αγοράς εργασίας συνωστίζονται με ρυθμούς ρεκόρ νέοι πτυχιούχοι.
Όχι τυχαία, ο αριθμός των gig workers ανήλθε σε περίπου 200 εκατομμύρια την τελευταία τριετία, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 23% του ενεργού πληθυσμού της Κίνας, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία.
Απασχολούνται σε μια ευρεία γκάμα επισφαλών θέσεων εργασίας που καλύπτουν μια σειρά από κλάδους, όπως η παροχή υπηρεσιών, τα χρηματοοικονομικά, η πληροφορική και τα τυχερά παιχνίδια.
Αυτή η σταδιακή αλλαγή των όρων στην αγορά εργασίας γίνεται δε με τη σιωπηρή συναίνεση του Πεκίνου, που βλέπει την «οικονομία της περιστασιακής απασχόλησης» ως πρόσθετη λύση στην ενίσχυση της απασχόλησης, της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και της κοινωνικής σταθερότητας.
Προς τούτο, έχει ήδη υιοθετήσει σειρά μέτρων για τη στήριξη αυτής της κατηγορίας εργαζομένων.
Ωστόσο, η αυξανόμενη εισροή ανέργων στην gig economy έχει αρχίσει πλέον να δημιουργεί πλεόνασμα σε ορισμένους κλάδους, με μείωση των αποδοχών.
Εργαζόμενος στον καθαρισμό ηλιακών πάνελ σε πάρκο φωτοβολταϊκών στη Κίνα (REUTERS/Stringer)
Κάθε πέρσι και καλύτερα
Αναμενόμενη περίπου στο 5% για φέτος, η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, τουλάχιστον σε σχέση με έναν ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης που ήταν σχεδόν διπλάσιος τη δεκαετία του 2000.
Σήμερα, η αγορά ακινήτων -πάλαι ποτέ μοχλός ανάπτυξης- βυθίζεται σε μια κρίση χρέους.
Οι τεχνολογικές εταιρείες έχουν στρέψει την προσοχή τους στην κερδοφορία, εν μέσω επιβραδυνόμενης αύξησης των εσόδων.
Στον κλάδο της πράσινης ανάπτυξης -από τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, έως τα ηλιακά πάνελ, όπου το Πεκίνο διεκδικεί την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία- ο ανταγωνισμός είναι πλέον αδηφάγος, λόγω της εγχώριας πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας και των περιορισμών στις εξαγωγές από τις δυτικές χώρες.
Οι χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις αισθάνονται επίσης την πίεση.
Όμως η μεγαλύτερη ασκείται στους Κινέζους εργαζόμενους.
Οι μαζικές απολύσεις σε όλους τους κομβικούς οικονομικούς κλάδους καταδεικνύουν πώς η οικονομική επιβράδυνση επιβαρύνει το εργατικό δυναμικό της Κίνας, με μειώσεις μισθών και προσωπικού.
Ενδεικτική είναι έρευνα της εφημερίδας South China Morning Post -με έδρα το Χονγκ Κονγκ και ιδιοκτησίας του ομίλου Alibaba Group- με βάση τις ετήσιες εκθέσεις 23 μεγάλων κινεζικών επιχειρήσεων.
Σε αυτές συγκαταλέγονται οι πέντε μεγαλύτερες στους κλάδους των ακινήτων, του Διαδικτύου, της αυτοκινητοβιομηχανίας και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.
Το συμπέρασμα;
Οι 14 μείωσαν το προσωπικό τους μέσα στο περασμένο έτος, ενώ άλλες μείωσαν τις δαπάνες που σχετίζονται με το προσωπικό για να περιορίσουν το κόστος.
Ενδεικτικά η Poly Real Estate, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής ακινήτων με βάση την κεφαλαιοποίηση της αγοράς, απέλυσε το 16,3% των εργαζομένων, περικόπτοντας 11.000 θέσεις εργασίας.
Ο γίγαντας του ηλεκτρονικού εμπορίου Alibaba μείωσε κατά 12,8% το εργατικό δυναμικό του (20.000 θέσεις εργασίας) κατά το οικονομικό έτος 2023, σε επίπεδα ρεκόρ.
Στον δε χρηματοπιστωτικό κλάδο -όπου οι περισσότεροι κορυφαίοι παίκτες είναι κρατικοί- έχει μπει «μαχαίρι» στις παροχές, για να αποφευχθούν οι μαζικές απολύσεις.
Μεταξύ άλλων, η Κίνα έχει ορίσει για φέτος στόχο ανάπτυξης περίπου στο 5% του ΑΕΠ, πληθωρισμού πέριξ του 3% και συγκράτησης της ανεργίας κάτω του 5,5% (REUTERS/Dado Ruvic/Illustration/File Photo)
Ρωγμές στο οικονομικό «θαύμα»
«Με χαμηλά περιθώρια κέρδους εν μέσω μιας υποτονικής οικονομίας, οι ιδιωτικές εταιρείες προχωρούν σε μειώσεις του εργατικού δυναμικού», εξηγεί ο Ντινγκ Σουάνγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Standard Chartered.
«Οι κρατικές επιχειρήσεις, από την άλλη, μπορεί να καταφύγουν σε μισθολογικές προσαρμογές για την εξοικονόμηση χρημάτων».
Όμως η επίμονη τάση περιστολής του μισθολογικού κόστους δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, με μείωση της εγχώριας ζήτησης και αποπληθωριστικές πιέσεις.
Στο φόντο είναι οι οικονομικές συνέπειες του χειρισμού της πανδημίας COVID-19 από το Πεκίνο -με επιβράδυνση της παραγωγικότητας- η κρίση των ακινήτων και η δημογραφική γήρανση.
Πλέον προστίθενται οι γεωπολιτικές εντάσεις με επίκεντρο την Ταϊβάν και η επαπειλούμενη εμπορική αποσύνδεση από τη Δύση, με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ.
Σταθερά μειούμενες για 12 συνεχόμενους μήνες, οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην Κίνα σημείωσαν πτώση 28,2% μόνο τους πρώτους πέντε μήνες του 2024.
Όλα αυτά ρίχνουν πλέον βαριά «σκιά» στη φιλοδοξία του Πεκίνου να αποκτήσει οσονούπω παγκόσμια οικονομική υπεροχή.
Τα βλέμματα είναι τώρα στραμμένα στην Τρίτη Ολομέλεια της 20ης Κεντρικής Επιτροπής Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας, στο Πεκίνο, στις 15-18 Ιουλίου.
Με στόχο την επίτευξη ρυθμού ανάπτυξης για φέτος πέριξ του 5% του ΑΕΠ -έναντι 2,5% στις ΗΠΑ και 0,8% στην ευρωζώνη- έχει στο επίκεντρο τη σχέση μεταξύ κοινωνίας και οικονομίας, με έμφαση την προώθηση του κινεζικού εκσυγχρονισμού.
Σε αυτό το πλαίσιο, το μότο φαίνεται προσώρας να είναι «εσωτερική σταθερότητα και εξωτερική ειρήνη».
Ειδικά όμως ο τελευταίος στόχος φαντάζει όλο και πιο θολός, εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων με την Ταϊβάν και στον απόηχο της ιστορικής συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ, στην Ουάσιγκτον.
