Ο υπερτουρισμός ήταν μια από τις έντονες ανησυχίες τα τελευταία χρόνια, πολύ πριν ο κοροναϊός αναγκάσει τα σύνορα να κλείσουν προσωρινά. Μετά από το τέλος της πανδημίας, η ιλιγγιώδης επιστροφή των μαζικών ρευμάτων τουριστών προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Φέτος το καλοκαίρι, ένα μπουχτισμένο πλήθος κόσμου αποφάσισε να αντιδράσει.
«Είδαμε πολύ περισσότερες διαμαρτυρίες και πολύ περισσότερους ανθρώπους να βγαίνουν στους δρόμους και να λένε: «Αρκετά πια. Φύγετε, τουρίστες», δήλωσε στην Washington Post ο Sebastian Zenker, καθηγητής τουρισμού στο Copenhagen Business School.
Οι διαδηλωτές πραγματοποίησαν μια από τις πιο μεγάλες διαδηλώσεις της σεζόν στη Βαρκελώνη τον Ιούλιο, κρατώντας πιστόλια νερού και αναγκάζοντας τους σαστισμένους τουρίστες να φύγουν από τα εστιατόρια.
Διαδηλώσεις στην Βαρκελώνη κατά του υπερτουρισμού
Οι κάτοικοι κρατούσαν πινακίδες που έγραφαν «Ο υπερτουρισμός σκοτώνει την πόλη» και «Τουρίστες πηγαίντε σπίτια σας» και δήλωσαν στους δημοσιογράφους ότι οι ντόπιοι δεν μπορούσαν πλέον να αντέξουν οικονομικά να ζουν εκεί.
Ένα μανιφέστο που δημοσιεύθηκε από ομάδες υπεράσπισης ζήτησε από την πόλη να περιορίσει τη δραστηριότητα του αεροδρομίου, να απαγορεύσει τις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις ακινήτων και να σταματήσει να χρησιμοποιεί δημόσιο χρήμα για την προώθηση της πόλης στους επισκέπτες.
Ο παγκόσμιος τουρισμός φέτος αναμένεται να ανακάμψει πλήρως από την πανδημία, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τουρισμού του ΟΗΕ- οι διεθνείς αφίξεις έφτασαν τα 1,5 δισεκατομμύρια το 2019.
Και ενώ οι προορισμοί σε όλο τον κόσμο νιώθουν ότι έχουν «πνιγεί» από τις μαζικές αφίξεις τουριστών, η αγωνία είναι ιδιαίτερα μεγάλη στην Ευρώπη αυτό το καλοκαίρι. Μόνο η Ισπανία είδε περισσότερους από 53 εκατομμύρια επισκέπτες μέχρι τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, μια αύξηση 12% από το 2023, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία για τον τουρισμό.
Υπερτουρισμός: Οι πόλεις αντεπιτίθενται
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας και των ταξιδιωτικών περιορισμών, πολλές πόλεις αντιμετώπισαν πρόβλημα από την έλλειψη εσόδων από τους τουρίστες.
Αλλά οι κάτοικοι των περιζήτητων προορισμών είχαν επίσης τη δυνατότητα να βιώσουν μια πιο ήρεμη εκδοχή των κατοικιών τους, νιώθοντας την ανάγκη να αντεπιτεθούν στα κύματα τουριστών.
Ο Dodds, ο οποίος διευθύνει μια εταιρεία συμβούλων με την ονομασία Sustaining Tourism, δήλωσε ότι πολλοί τοπικοί ηγέτες που ανησυχούσαν για τις συνέπειες του υπερτουρισμού επικεντρώθηκαν στο να φέρουν πίσω τους επισκέπτες αντί να οικοδομήσουν ένα πιο βιώσιμο μοντέλο.
Ενώ πολλοί προορισμοί δήλωσαν ότι δεν είναι αντίθετοι με τον τουρισμό γενικά, προσπαθούν να τον ελέγξουν – ή τουλάχιστον να αποσπάσουν περισσότερα χρήματα από τους επισκέπτες για τον κόπο τους.
Η περίπτωση της Ελλάδας
Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας δήλωσε αυτό το μήνα ότι η χώρα θα επιβάλει φόρο 20 ευρώ στους επισκέπτες κρουαζιερόπλοιων στη Σαντορίνη και τη Μύκονο κατά τη διάρκεια της πιο πολυσύχναστης καλοκαιρινής περιόδου από το επόμενο έτος.
Ο δήμαρχος της Σαντορίνης, ενός γραφικού νησιού που έχει κατακλυστεί από τουρίστες που αναζητούν selfies με φόντο τα λευκά κτίρια και τις μπλε στέγες, συνιστά ένα όριο 8.000 επισκεπτών κρουαζιερόπλοιων την ημέρα, περίπου το μισό από αυτό που μπορεί να δει το νησί σε πολύ πολυσύχναστες ημέρες, σύμφωνα με το Reuters.
Kρουαζιερόπλοιο αγκυροβολιμένο στην Καλδέρα της Σαντορίνης
Οι ντόπιοι έχουν παραπονεθεί ότι πάρα πολλοί άνθρωποι κατακλύζουν το νησί σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά δεν είναι αρκετοί αυτοί που κλείνουν μεγαλύτερες, πιο προσοδοφόρες διανυκτερεύσεις.
Χαρακτηρίζοντας τον κλάδο της κρουαζιέρας «μια ιστορία επιτυχίας» για την ελληνική οικονομία, η Διεθνής Ένωση Εταιρειών Κρουαζιέρας άσκησε κριτική στην πρόταση.
Ο εμπορικός όμιλος δήλωσε ότι θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τους τοπικούς αξιωματούχους για μέτρα διαχείρισης του τουρισμού και κάλεσε την κυβέρνηση να αναβάλει το νέο τέλος μέχρι το 2026.
Μπορεί κάτι να σταματήσει τον υπερτουρισμό;
Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων Αειφόρου Τουρισμού, οι φόροι και τα τέλη μάλλον δεν κάνουν πολλά για να αποτρέψουν τους επισκέπτες.
«Οι περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι ένας πρόσθετος φόρος δεν μειώνει τις αφίξεις», αναφέρει το πρόγραμμα σε ενημερωτικό δελτίο που κυκλοφόρησε ως απάντηση στις ανησυχίες για τον τουρισμό φέτος.
Στην περίπτωση της Βενετίας, το Reuters ανέφερε ότι οι αντίπαλοι του τέλους ημερήσιας εκδρομής χαρακτήρισαν τη δοκιμή του αποτυχημένη, επειδή η πόλη εξακολουθούσε να σφύζει από τουρίστες. Οι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι σκοπεύουν να το επαναφέρουν του χρόνου, ενδεχομένως με υψηλότερη τιμή και για περισσότερες ημέρες.
Για τους ανθρώπους που είναι αποφασισμένοι να διαγράψουν την πόλη από τη λίστα με τα αγαπημένα τους αντικείμενα, η Dodds δήλωσε ότι δεν περιμένει ότι η πρόσθετη χρέωση θα κάνει τη διαφορά.
«Αν δεν έχετε πάει ποτέ στη Βενετία, θα πάτε, ανεξάρτητα από το πόσο κοστίζει», είπε.
Ο Gaffney δήλωσε ότι οι πολιτικοί θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν άλλους μοχλούς πίεσης: να χρεώνουν περισσότερο τις αεροπορικές εταιρείες για την προσγείωση στα αεροδρόμια, για παράδειγμα, οδηγώντας σε υψηλότερους ναύλους που θα μπορούσαν να κρατήσουν περισσότερους ταξιδιώτες μακριά.
«Τα αεροπορικά ταξίδια διατηρούνται τεχνητά χαμηλά- τους ενθαρρύνατε να έρθουν», είπε. «Και γιατί λοιπόν σοκάρεστε; Και μετά τους χρεώνετε ένα τέλος».
Οι εμπειρογνώμονες του τουρισμού δεν πδριμένουν να αλλάξουν πολλά το επόμενο καλοκαίρι, παρά το αντιτουριστικό κλίμα.
Ο Zenker δήλωσε ότι ο κύκλος ζωής του τουρισμού βλέπει συχνά μέρη να αποκτούν δημοτικότητα, στη συνέχεια να γίνονται πολύ δημοφιλή και να πέφτουν. Είπε ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί θεωρητικά, αλλά στην πραγματικότητα αναμένει ότι τα κορυφαία αξιοθέατα της Ευρώπης θα συνεχίσουν να προσελκύουν ορδές τουριστών, αφήνοντας και πάλι τις αρχές να ψάχνουν για απαντήσεις.
«Θα έχουμε την ίδια συζήτηση και του χρόνου», δήλωσε ο Zenker.
