Οι μεγαλουπόλεις -και δη τα κέντρα τους- «πνίγονται» από τη ρύπανση, ειδικά από τα καυσαέρια των βενζινοκίνητων και ντιζελοκίνητων αυτοκινήτων.
Παράγοντας που -σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας- συμβάλει σε επτά εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως.
Η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή εκτιμά ότι το 80% της αύξησης των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων μεταξύ 1970 και 2010 προήλθε από οχήματα, παράγοντας το ένα τέταρτο των επιβλαβών σωματιδίων στον αέρα.
Μέχρι το 2025, προβλέπει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, οι εκπομπές των αστικών μεταφορών διεθνώς θα έχουν διπλασιαστεί σε σχέση με το 2014, με το 90% να προέρχονται από ΙΧ.
Τα υπερμεγέθη και διαδεδομένα πλέον SUV εκπέμπουν συνολικά περισσότερους μεγατόνους άνθρακα παγκοσμίως από ό,τι το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία μαζί.
Καθώς οι δυτικές χώρες οδεύουν μετ’ εμποδίων και… βασάνων προς την κλιματική ουδετερότητα έως τα μέσα του αιώνα -σε λιγότερο από 30 χρόνια τουτέστιν- τα σχέδια για πόλεις χωρίς ή έστω πολύ λιγότερα αυτοκίνητα στους δρόμους κερδίζουν όλο και περισσότερο «έδαφος».
Όχι όμως απαραίτητα και σε… δημοφιλία.
Είτε πρόκειται για μικρής κλίμακας μέτρα -όπως απαγόρευση αυτοκινήτων σε μεμονωμένες περιοχές- είτε μεγάλης κλίμακας σε επίπεδο πόλης, ο περιορισμός της κυκλοφορίας των ΙΧ συναντά συνήθως αντιδράσεις.
Οι διαμαρτυρίες για τις γειτονιές χαμηλής κυκλοφορίας μαίνονται στη Βρετανία, εν μέσω φόβου των καταστηματαρχών για πτώση του τζίρου και ορισμένων κατοίκων για «σκοτεινά σχέδια» περιορισμού των ατομικών ελευθεριών.
Με τη «βούλα» τώρα του Ανώτατου Δικαστηρίου πάντως ο δήμαρχος του Λονδίνου, Σαντίκ Καν, θα προχωρήσει από τις 29 Αυγούστου στην επέκταση της λεγόμενης Ζώνης Εξαιρετικά Χαμηλών Εκπομπών (ULEZ) σε όλη την πόλη.
Ένα πρόγραμμα που προβλέπει χρέωση των οδηγών των πιο ρυπογόνων οχημάτων με 12,5 λίρες την ημέρα ως αντικίνητρο για την χρήση τους εντός του Λονδίνου.
Απώτερος στόχος: η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Ανάσα στις τσιμεντουπόλεις
Αυτή έχει πολλούς συντελεστές, όμως στα αστικά κέντρα υπάρχει ένας που ξεχωρίζει: οι εξατμίσεις των οχημάτων.
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στην ιατρική επιθεώρηση The Lancet κατέγραψε τις συγκεντρώσεις PM2,5 (υγρά ή στερεά αιωρούμενα μικροσωματίδια με διάμετρο μικρότερη των 2,5 εκατομμυριοστών του μέτρου) και διοξειδίου του αζώτου, από διάφορες πηγές.
Οι μεταφορές αναφέρονται από τους βασικούς τομείς ατμοσφαιρικής ρύπανσης που συνδέονται με την αυξημένη θνησιμότητα λόγω κακής ποιότητάς του αέρα.
Τα υψηλότερο ποσοστά θανάτων έχουν η Μπρέσια, το Μπέργκαμο, το Τορίνο και η Βιτσέντσα στην Ιταλία, η Μαδρίτη και το Παρίσι, η Αμβέρσα στο Βέλγιο και η Καρβινά στην Τσεχία.
Για ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, εν τω μεταξύ, η κυριαρχία των αυτοκινήτων στους δρόμους έχει τελειώσει προ πολλού.
Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται η Κοπεγχάγη.
Όταν στις αρχές της δεκαετίας του ‘60 κιόλας οι αρχές ανακοίνωσαν τα σχέδια για πεζοδρόμηση του κεντρικού εμπορικού δρόμου της, είχαν γίνει μαζικές διαδηλώσεις.
Έκτοτε δόθηκε έμφαση σε ποδηλατόδρομους και στα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Σήμερα η Κοπεγχάγη έχει ακόμη αρκετά αυτοκίνητα στους δρόμους της.
Είναι όμως η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με τη μικρότερη κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Σύμφωνα με την εταιρεία ανάλυσης δεδομένων κυκλοφορίας INRIX, οι οδηγοί περνούν 32 ώρες το χρόνο σε μποτιλιάρισμα στους δρόμους της, έναντι 138 ωρών στο Παρίσι και 156 ωρών στο Λονδίνο.
Αυτό οφείλεται κυρίως όχι σε πεζοδρομήσεις, αλλά σε διαχωρισμένος, προστατευόμενους από τα ΙΧ ποδηλατόδρομους συνολικού μήκους στα 385 χιλιόμετρα και στην ευρεία χρήση ποδηλάτων για τις μετακινήσεις.
Εναλλακτικές και οφέλη
Έκθεση κατέγραψε τα πολλαπλά οικονομικά οφέλη για τους κατοίκους της Κοπεγχάγης.
Αφενός για όσους χρησιμοποιούν ποδήλατο, αντιπαραβάλλοντας τα κόστη χρόνου μετακίνησης, φθοράς χρήσης ενός μηχανοκίνητου οχήματος και καυσίμων, καθώς και υγείας.
Αφετέρου τα έξοδα που προκύπτουν από τροχαία ατυχήματα, νοσηλεία, περιβαλλοντικά ζητήματα, κυκλοφοριακή συμφόρηση κ.α.
Υπάρχει λοιπόν θεωρητικά σχετικά υψηλό κόστος χρόνου για κάθε μεμονωμένο ποδηλάτη, δεδομένου ότι η ταχύτητα μετακίνησης είναι μικρότερη απ’ ότι με όχημα -εξαιρουμένου του μποτιλιαρίσματος βεβαίως και της συχνά χρονοβόρας αναζήτησης θέσης στάθμευσης.
Όμως σε κάθε περίπτωση το προσωπικό όφελος για τον ποδηλάτη χαρακτηρίζεται αντίστοιχα υψηλό, συμπεριλαμβανομένων εξοικονομημένων ιατρικών δαπανών -λόγω καλύτερης κατάστασης υγείας- αλλά και προστιθέμενης αξίας στην εργασία, λόγω λιγότερων ημερών ασθένειας.
Αντιπαραβάλλοντας τα αντίστοιχα κόστη ενός οδηγού ΙΧ, η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το οικονομικό όφελος για το κοινωνικό σύνολο ανά ένα χιλιόμετρο ποδηλασίας στην Κοπεγχάγη υπολογίστηκε σε τουλάχιστον 10 δανικές κορώνες (1,34 ευρώ).
Τα οικονομικά οφέλη των αστικών πεζοδρομήσεων έχει καταγράψει εν τω μεταξύ έρευνα με επίκεντρο εγχειρήματα μείωσης της κυκλοφορίας οχημάτων σε 14 πόλεις της Ισπανίας.
Όσο μεγαλύτερος είναι ο όγκος των πεζών, τόσο μεγαλύτερος είναι ο όγκος των πωλήσεων, ειδικά σε καθημερινά είδη και ανεξάρτητα από τη γεωγραφική θέση των επιχειρήσεων, είναι συνοπτικά το συμπέρασμά της.
Η μείωση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων ευνοεί ιδιαίτερα τον κλάδο φιλοξενίας και εστίασης, αναφέρει.
«Επιπλέον, οι δράσεις πεζοδρόμησης έχουν ευρείες θετικές επιπτώσεις, πέρα από τα έσοδα των λιανοπωλητών», επισημαίνουν οι συντάκτες της μελέτης.
Πέρα από τη μείωση των επιβλαβών επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία, τονίζουν, η μείωση των αυτοκινήτων και της ηχορύπανσης βελτιώνει τη διάθεση, την ψυχική υγεία, δυνητικά δε και τη φυσική κατάσταση των ανθρώπων, που ενθαρρύνονται να πιάνουν λιγότερο συχνά το τιμόνι και να περπατούν.
