Στα… βαθιά νερά της προσπάθειας του συνολικού εκσυγχρονισμού του Εθνικού Συστήματος Υγείας επιχειρεί να επιπλεύσει η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη κατά τη δεύτερη θητεία της. Ο χώρος της Υγείας αποτελεί ξεκάθαρη προτεραιότητα για το Μέγαρο Μαξίμου, που έχει θέσει τον μεγαλεπήβολο στόχο της σύγκλισης της ελληνικής πραγματικότητας με τα ευρωπαϊκά standards.
Του Σπύρου Μουρελάτου – Realnews
Κεντρικός πυλώνας της δρομολογούμενης αναμόρφωσης του ΕΣΥ είναι ένα μεθοδικό, όπως χαρακτηρίζεται, σύστημα πρόληψης που έχει ξεκινήσει από το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και φιλοδοξεί να επεκταθεί εντός του 2025 και σε άλλους τύπους καρκίνου, όπως αυτούς του πνεύμονα και του δέρματος. Λίγες εβδομάδες πριν, ο πρωθυπουργός είχε επισημάνει από το βήμα της Βουλής και στο πλαίσιο της συζήτησης για τον θεσμό του προσωπικού ιατρού ότι «το πρόγραμμα “Προλαμβάνω” είναι ένα πρόγραμμα-ομπρέλα, που δίνει τη δυνατότητα σχεδόν στο σύνολο του πληθυσμού να κάνει εγκαίρως και δωρεάν τις βασικές προληπτικές εξετάσεις που απαιτούνται στην εποχή μας». Αρμόδιες πηγές του υπουργείου Υγείας τονίζουν ότι το ζητούμενο δεν είναι μόνο η διαγνωστική εξέταση, αλλά να έχει προβλεφθεί όλη η διαδρομή του ασθενούς, από τη στιγμή τυχόν εντοπισμού ενός ευρήματος μέχρι τη στιγμή που θα του παράσχει ο ειδικός την απαραίτητη θεραπευτική αγωγή. Οι ίδιες πηγές προαναγγέλλουν επί της ουσίας την επέκταση των προληπτικών εξετάσεων τους επόμενους μήνες και σε άλλες μορφές καρκίνου πέραν των υφιστάμενων, που αφορούν τον καρκίνο του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και εσχάτως του παχέος εντέρου, με την εφαρμογή του σχετικού self test.
Στοιχεία
Σημαντικός σταθμός σε αυτή τη φιλόδοξη πορεία που έχει χαράξει το υπουργείο Υγείας, υπό τον Αδωνι Γεωργιάδη, την Ειρήνη Αγαπηδάκη και τον Μάριο Θεμιστοκλέους, είναι η εκκίνηση του προγράμματος δωρεάν προληπτικών εξετάσεων για την πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονα σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Ενδεικτικό της σημασίας του εγχειρήματος είναι τα στατιστικά στοιχεία, τα οποία καταδεικνύουν ότι ο καρκίνος του πνεύμονα κατατάσσεται δεύτερος σε συχνότητα περιστατικών στη χώρα μας μετά τον καρκίνο του μαστού. Συγκεκριμένα, το 2022 στην Ελλάδα κατεγράφησαν 8.583 νέα περιστατικά, ήτοι το 13,1% των περιστατικών καρκίνου στη χώρα.
Πρόκειται, σύμφωνα με τα στατιστικά, για τον δεύτερο πιο συχνό καρκίνο στους άνδρες, με 6.357 περιστατικά (17,4%) και τρίτο πιο συχνό στις γυναίκες, με 2.226 περιστατικά (7,6%).
Πιλοτική εφαρμογή
Στελέχη του υπουργείου Υγείας αναφέρουν ότι το πρόγραμμα για την πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονα πρόκειται να ξεκινήσει το πρώτο εξάμηνο του 2025 με πιλοτική εφαρμογή σε τέσσερα νοσοκομεία, καθιστώντας την Ελλάδα μία από τις πρώτες χώρες στην Ε.Ε. που θα εφαρμόσουν το εν λόγω πρόγραμμα για τον έγκαιρο εντοπισμό του καρκίνου του πνεύμονα.
Οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα εστιάζει στον έγκαιρο εντοπισμό ατόμων υψηλού κινδύνου. Συγκεκριμένα, απευθύνεται σε καπνιστές που έχουν ιστορικό 20 «πακετο-χρόνων» (δηλαδή ένα πακέτο την ημέρα για 20 χρόνια ή δύο πακέτα την ημέρα για 10 χρόνια) και περιλαμβάνει εξετάσεις χαμηλής δόσης αξονικής τομογραφίας (Low-Dose CT). Αυτός ο τύπος screening έχει αποδειχθεί αποτελεσματικός στη μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο του πνεύμονα. Η πρόσφατη διεθνής εμπειρία σημειώνει ότι ο καρκίνος του πνεύμονα συχνά διαγιγνώσκεται σε προχωρημένα στάδια, όταν πλέον οι θεραπευτικές επιλογές είναι περιορισμένες, ενώ ο προσυμπτωματικός έλεγχος ατόμων υψηλού κινδύνου επιτρέπει την έγκαιρη διάγνωση και βελτιώνει σημαντικά τα ποσοστά επιβίωσης. Στο πλαίσιο αυτό, συστήνεται ετήσιος προσυμπτωματικός έλεγχος για καρκίνο του πνεύμονα με χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία σε ενηλίκους 50-80 ετών, οι οποίοι έχουν ιστορικό καπνίσματος 20 «πακετο-χρόνων» και καπνίζουν ακόμα ή είναι πρώην καπνιστές αλλά έχουν σταματήσει το κάπνισμα εντός της τελευταίας 15ετίας. Αυτό που διευκρινίζεται είναι ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος θα πρέπει να σταματά εφόσον το άτομο έχει διακόψει το κάπνισμα για 15 χρόνια ή έχει αναπτύξει άλλο ιατρικό πρόβλημα, που περιορίζει ουσιαστικά το προσδόκιμο επιβίωσής του ή την ικανότητα ή την προθυμία του να υποβληθεί σε θεραπευτική χειρουργική επέμβαση στους πνεύμονες.
Παράλληλα, εντός του επόμενου έτους, εγκαινιάζεται ένα ακόμη πρόγραμμα δωρεάν προληπτικών εξετάσεων για την πρόληψη του καρκίνου του δέρματος σε ομάδες υψηλού κινδύνου όπως οι χειρωνάκτες, ήτοι οι γεωργοί, οι κτηνοτρόφοι, οι αλιείς και οι οικοδόμοι.
Πρόκειται για έναν από τους συχνότερους αλλά ταυτόχρονα και τους περισσότερο προλήψιμους σε παγκόσμια κλίμακα, ενώ πάνω από το 90% των περιπτώσεων καρκίνου του δέρματος συνδέεται άμεσα με την έκθεση σε υπεριώδη (UV) ακτινοβολία, καθιστώντας την πρόληψη ιδιαίτερα αποτελεσματική. Πηγές του υπουργείου Υγείας σημειώνουν ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα αφορά ως επί το πλείστον πληθυσμούς νησιωτικών και ορεινών περιοχών, με δραστηριότητες που περιλαμβάνουν χρόνια έκθεση στον ήλιο. Συνεπώς, η δράση του προσυμπτωματικού ελέγχου αναμένεται να εστιαστεί στον πληθυσμό της υπαίθρου και των νησιωτικών περιοχών και θα εμπερικλείει προσυμπτωματικό έλεγχο στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας με αξιολόγηση και υποστήριξη από τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία αναφοράς – κέντρα μελανώματος μέσω τηλεϊατρικής, αξιοποίηση νέων εργαλείων που παρέχονται μέσω εφαρμογών τηλεδερματολογίας και αλγορίθμους τεχνητής νοημοσύνης. Για παράδειγμα, ένας αγρότης θα μπορεί με μια επίσκεψη στο πλησιέστερο Κέντρο Υγείας να υποβληθεί σε μια δερματολογική εξέταση από τον προσωπικό του γιατρό με λήψη φωτογραφιών μέσω ειδικών εφαρμογών. Ακολούθως, οι φωτογραφίες θα αποστέλλονται σε ένα πανεπιστημιακό νοσοκομείο, προκειμένου να γίνει αξιολόγηση από εξειδικευμένους δερματολόγους ή δερματο-ογκολόγους, οι οποίοι θα προτείνουν στον γιατρό του Κέντρου Υγείας μία από τις τρεις εναλλακτικές: καθησυχασμός σε περίπτωση που δεν διαπιστωθεί κάτι, επανεξέταση από τον προσωπικό γιατρό, ενδεχομένως με την εφαρμογή μιας τοπικής θεραπείας, άμεση παραπομπή στα συνεργαζόμενα νοσοκομεία αναφοράς αν υπάρχουν βλάβες με έντονη υποψία καρκίνου του δέρματος.
Πλάνο παρακολούθησης
Επιπλέον, αν υπάρχει κίνδυνος είτε υποτροπής της νόσου είτε εμφάνισης νέου καρκίνου δέρματος θα καταρτίζεται ένα πλάνο παρακολούθησης του ασθενούς, στο οποίο θα συμμετέχουν τόσο τα νοσοκομεία αναφοράς, όσο και οι γιατροί της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ή οι προσωπικοί γιατροί. Μάλιστα, για την εκπαίδευση και την πιστοποίηση των γιατρών της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην έγκαιρη και αξιόπιστη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος θα αναπτυχθεί μια διαδραστική πλατφόρμα σύγχρονης και ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης για την αναγνώριση του καρκίνου του δέρματος, αξιοποιώντας το εκπαιδευτικό υλικό της Διεθνούς Εταιρείας Δερμοσκόπησης (IDS). Οπως σημειώνουν πηγές του υπουργείου Υγείας, η συνεργασία των υπηρεσιών της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και των νοσοκομείων αναφοράς θα πραγματοποιηθεί μέσω κοινών προτύπων και διαδικασιών για τη συλλογή δεδομένων για τον προσυμπτωματικό έλεγχο και την καταγραφή των στοιχείων και για τον καθορισμό διαδικασιών διαχείρισης ασθενών.
Ανάλογα με τις ανάγκες κάθε περιοχής, οι μονάδες της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας θα λάβουν εξοπλισμό, όπως δερματοσκόπια, κάμερες με ενσωματωμένο δερματοσκοπικό φακό ή smartphones για τις εφαρμογές τηλεδερματολογίας. Επιπλέον, στον κυβερνητικό προγραμματισμό συμπεριλαμβάνονται και δράσεις ενημέρωσης για την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος σε εθνική εμβέλεια, με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση τόσο του γενικού πληθυσμού όσο και των γιατρών αναφοράς για την πρωτογενή πρόληψη αλλά και για τον τακτικό δερματολογικό έλεγχο για την έγκαιρη διάγνωση και την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου τύπου καρκίνου.
