Τα μετρητά μπορεί να κυριαρχούν στην αγορά αλλά έχουν αρχίσει να χάνουν έδαφος από κάρτες, κινητά και εφαρμογές πληρωμών. Οι συναλλαγές μετατοπίζονται σταθερά προς το πλαστικό χρήμα και τις ψηφιακές εφαρμογές. Για το υπουργείο Οικονομικών και την ΑΑΔΕ αυτό μεταφράζεται σε περισσότερα φορολογικά έσοδα και λιγότερη «μαύρη» οικονομία και φοροδιαφυγή. Για τον καταναλωτή, ευκολία αλλά και ψηφιακό αποτύπωμα παντού. Η σταδιακή απομάκρυνση από το φυσικό χρήμα είναι γεγονός και οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.
Τα στοιχεία που παρουσίασε πρόσφατα ο πρόεδρος του ΔΣ της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Γκίκας Χαρδούβελης είναι εντυπωσιακά:
– Το 2016 ο αριθμός των πληρωμών με μετρητά στην Ελλάδα έφτανε το 88%. Δηλαδή σχεδόν 9 στις 10 πληρωμές στην αγορά γινόταν με χρήματα στο χέρι. Το 2024 το ποσοστό αυτό περιορίζεται στο 54% προσεγγίζοντας το 52% της ευρωζώνης.
– Η αξία των συναλλαγών με μετρητά από 75% το 2016 προσγειώθηκε στο 42% το 2024 ενώ στην ευρωζώνη υπολογίζεται στο 39%.
Η αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών έχει περιορίσει το κενό ΦΠΑ, τα χρήματα δηλαδή που χάνει το κράτος από τη φοροδιαφυγή στο ΦΠΑ καθώς από 25,4% που ήταν το 2018 μειώθηκε στο 13,7% το 2022, ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις βρέθηκε κάτω από το 10% το περασμένο έτος.
Το 2024 ήταν η πρώτη χρονιά που η αξία των συναλλαγών με κάρτες ξεπέρασαν την αξία των συναλλαγών που έγιναν με μετρητά. Στη συνολική αξία των συναλλαγών που έγιναν σε σημεία εξυπηρέτησης καταναλωτών (POS – Point of Sales) στην Ελλάδα, το 42% έγινε με μετρητά και το 47% με κάρτα καθώς ακόμη και σε παραδοσιακά «ανθεκτικούς» κλάδους, όπως η εστίαση και το λιανεμπόριο μικρών καταστημάτων, οι ηλεκτρονικές πληρωμές πλέον κερδίζουν έδαφος.
«Εξαφανίστηκαν» μετρητά 5,8 δισ. ευρώ
Οι πληρωμές με POS αυξάνονται, αποκαλύπτουν «κρυφούς» τζίρους, φέρνουν «ζεστό» χρήμα στα κρατικά ταμεία και σταδιακά «εξαφανίζουν» τα μετρητά από την αγορά. Οι ηλεκτρονικές πληρωμές αυξήθηκαν το 2024 κατά 8,3 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2023. Από τα 8,3 δισ. ευρώ τα 7,5 δισ. ευρώ αφορούν συναλλαγές του τριτογενούς τομέα (εμπόριο και υπηρεσίες) υποκαθιστώντας τη χρήση μετρητών ύψους 5,785 δισ. ευρώ. Η αντικατάσταση των μετρητών με πληρωμές μέσω καρτών το περασμένο έτος φαίνεται να έχει συνεισφέρει επιπλέον 388 εκατ. ευρώ έσοδα ΦΠΑ χάρη στη βελτίωση της συμμόρφωσης εντός του 2024.
Σύμφωνα με μελέτη της ΑΑΔΕ για τις ηλεκτρονικές πληρωμές ανά κλάδο, η χρήση μετρητών μειώθηκε στις συναλλαγές που είχαν 3 στις 4 επιχειρήσεις του τριτογενούς τομέα μεταξύ 2023 και 2024 ή σε 215 κλάδους στους 282 συνολικά. Η μείωση της χρήσης μετρητών υπολογίζεται σε 5,785 δισ. ευρώ.
Αντίθετα σε 67 κλάδους καταγράφηκε αύξηση της χρήσης μετρητών κατά 504 εκατ. ευρώ. Το τελικό αποτέλεσμα σε επίπεδο οικονομίας είναι μείωση της χρήσης μετρητών μεταξύ 2023 και 2024 κατά 5,28 δισ. ευρώ.
Οι κλάδοι στους οποίους εντοπίζεται μείωση στη χρήση μετρητών είναι, μεταξύ άλλων, το λιανικό εμπόριο τροφίμων, καπνού και ποτών, η εστίαση και οι υπηρεσίες παροχής ποτών, το λιανικό εμπόριο καυσίμων κίνησης, το λιανικό εμπόριο ενδυμάτων, τα ξενοδοχεία και καταλύματα, οι δραστηριότητες παροχής συμβουλών σχετικά με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Πού μειώθηκε η χρήση μετρητών
Πιο συγκεκριμένα οι 30 κλάδοι με τη μεγαλύτερη μείωση στη χρήση μετρητών μεταξύ 2024/2023 και τα επιπλέον έσοδα ΦΠΑ είναι οι εξής:
1. Λιανικό εμπόριο σε μη εξειδικευμένα καταστήματα που πωλούν κυρίως τρόφιμα, ποτά ή καπνό
2. Δραστηριότητες υπηρεσιών εστιατορίων και κινητών μονάδων εστίασης
3. Λιανικό εμπόριο καυσίμων κίνησης σε εξειδικευμένα καταστήματα
4. Δραστηριότητες παροχής ποτών
5. Αεροπορικές μεταφορές επιβατών
6. Άλλοι οργανισμοί χρηματικής διαμεσολάβησης (τράπεζες άλλες από την κεντρική)
7. Ξενοδοχεία και παρόμοια καταλύματα
8. Λιανικό εμπόριο ενδυμάτων σε εξειδικευμένα καταστήματα
9. Ασύρματες τηλεπικοινωνιακές δραστηριότητες
10. Άλλο λιανικό εμπόριο σε μη εξειδικευμένα καταστήματα
11. Γενικές δραστηριότητες δημόσιας διοίκησης
12. Λιανικό εμπόριο ηλεκτρικών οικιακών συσκευών σε εξειδικευμένα καταστήματα
13. Άλλο λιανικό εμπόριο καινούργιων ειδών σε εξειδικευμένα καταστήματα
14. Φαρμακεία
15. Δραστηριότητες παροχής συμβουλών σχετικά με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές
16. Λιανικό εμπόριο αθλητικού εξοπλισμού σε εξειδικευμένα καταστήματα
17. Λιανικό εμπόριο παιχνιδιών κάθε είδους σε εξειδικευμένα καταστήματα
18. Λιανικό εμπόριο από επιχειρήσεις πωλήσεων με αλληλογραφία ή μέσω Διαδικτύου
19. Λιανικό εμπόριο κρέατος και προϊόντων κρέατος σε εξειδικευμένα καταστήματα
20. Λιανικό εμπόριο ηλεκτρονικών υπολογιστών, περιφερειακών μονάδων υπολογιστών και λογισμικού σε εξειδικευμένα καταστήματα
21. Ασφάλειες ζωής
22. Ενοικίαση και εκμίσθωση αυτοκινήτων και ελαφρών μηχανοκίνητων οχημάτων
23. Άλλες δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας
24. Λιανικό εμπόριο ψωμιού, αρτοσκευασμάτων και λοιπών ειδών αρτοποιΐας και ζαχαροπλαστικής σε εξειδικευμένα καταστήματα
25. Εκμετάλλευση ταξί
26. Λιανικό εμπόριο υποδημάτων και δερμάτινων ειδών σε εξειδικευμένα καταστήματα
27. Νοσοκομειακές δραστηριότητες
28. Δραστηριότητες άσκησης ειδικών ιατρικών επαγγελμάτων
29. Υποστηρικτικές δραστηριότητες για τις τέχνες του θεάματος
30. Δραστηριότητες ασφαλιστικών πρακτόρων και μεσιτών.
