Παρότι για πάρα πολλά χρόνια οι χώρες της δυτικής Ευρώπης αντιστέκονται στον κλιματισμό, εν τούτοις οι όλο και αυξανόμενες καλοκαιρινές θερμοκρασίες φαίνεται πως μαλακώνουν αυτήν την αντίσταση, πυροδοτώντας παράλληλα μια νέα πολιτική διαμάχη σχετικά με τη σκοπιμότητα της εγκατάστασης της τεχνολογίας παντού, όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ.
Πιο συγκεκριμένα, ένα κύμα καύσωνα που έπληξε τη Δυτική Ευρώπη τον Ιούνιο και τον Ιούλιο προκάλεσε μαζική αγορά κλιματιστικών από καταστήματα οικιακών συσκευών. Οι καύσωνες μάλιστα ήρθαν ασυνήθιστα νωρίς, πριν πολλοί Ευρωπαίοι προλάβουν να αποχωρήσουν από τα μεγάλα αστικά κέντρα για τις καλοκαιρινές τους διακοπές, αναγκαζόμενοι να βιώσουν τον καύσωνα σε πολύ πιο δύσκολες συνθήκες. Χαρακτηριστικό είναι ότι περισσότερα από 1.000 γαλλικά σχολεία έκλεισαν εν μέρει ή εντελώς επειδή δεν είχαν κλιματισμό.
Γρήγορα προέκυψαν επικρίσεις από πολιτικούς της δεξιάς, οι οποίοι δήλωσαν ότι οι αρχές έχουν αφήσει την ήπειρο χωρίς κλιματισμό. Η Μαρίν λε Πεν, ηγέτιδα του ακροδεξιού κόμματος Εθνικού Συναγερμού της Γαλλίας, πρότεινε μια μεγάλη εκστρατεία για την εγκατάσταση κλιματιστικών σε σχολεία, νοσοκομεία και άλλα ιδρύματα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι Συντηρητικοί κάλεσαν τον δήμαρχο του Εργατικού Κόμματος του Λονδίνου να καταργήσει τους κανόνες που περιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο ο κλιματισμός μπορεί να συμπεριληφθεί σε νέες κατοικίες. Στην Ισπανία, το ακροδεξιό κόμμα Vox έχει επισημάνει από την πλευρά του τις βλάβες των κλιματιστικών για να επικρίνει τα κόμματα του κατεστημένου της χώρας.
Το πολιτικό debate για τον κλιματισμό
«Οι δημόσιες υπηρεσίες δεν μπορούν να λειτουργήσουν λόγω έλλειψης κλιματισμού, σε αντίθεση με δεκάδες άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο», δήλωσε η Λεπέν. «Η κυβέρνηση εξακολουθεί να είναι εκτός πραγματικότητας» πρόσθεσε.
Οι γαλλικές αρχές, από την πλευρά τους, απάντησαν άμεσα. Η υπουργός Ενέργειας, Ανιές Πανιέ-Ρουνασέ, δήλωσε ότι ο κλιματισμός μεγάλης κλίμακας θα ανεβάσει τη θερμοκρασία τους δρόμους, λόγω του θερμού αέρα που εκπέμπουν εξωτερικά τα μηχανήματα, επιδεινώνοντας τα κύματα καύσωνα. «Είναι μια κακή λύση», δήλωσε στους δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια του τελευταίου κύματος καύσωνα, πλαισιωμένη από τον ιδρωμένο πρωθυπουργό Φρανσουά Μπαϊρού. «Θα πρέπει να παρέχουμε κλιματισμό στους ευάλωτους ανθρώπους για να τους δίνουμε μια ανάσα, αλλά από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να το κάνουμε παντού» ανέφερε.
Η ακραία ζέστη είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος της κλιματικής αλλαγής που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, κάνοντας πολύ πιο δύσκολα τα κάποτε ήπια καλοκαίρια της ηπείρου με κύματα καύσωνα που γίνονται πιο συχνά και έντονα. Η προσαρμογή σε αυτήν αναμένεται να απαιτήσει τεράστιες επενδύσεις και σημαντική αλλαγή στις ευρωπαϊκές στάσεις απέναντι στον κλιματισμό, τον οποίο πολλοί Ευρωπαίοι θεωρούν πολυτέλεια που οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν υπερβολικά.
«Στο εξωτερικό, η αντίθεση είναι εντυπωσιακή: οι Ηνωμένες Πολιτείες επενδύουν αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια για τον εκσυγχρονισμό του κλιματισμού των σχολείων τους, ενώ τα νοσοκομεία εκεί είναι ήδη σε μεγάλο βαθμό κλιματιζόμενα», αναφέρει η νομοθεσία που πρότειναν οι Γάλλοι συντηρητικοί αυτόν τον μήνα, η οποία απαιτεί την εγκατάσταση κλιματιστικών σε ιδρύματα σε όλη τη χώρα.
Οι φόβοι σχετικά με τον κλιματισμό
Η προοπτική εγκατάστασης μαζικού κλιματισμού αμερικανικού τύπου προκαλεί φόβο σε ορισμένους Ευρωπαίους. Στη Γαλλία, τα μέσα ενημέρωσης συχνά προειδοποιούν ότι η ψύξη ενός δωματίου σε θερμοκρασία άνω των 10 βαθμών Κελσίου κάτω από την εξωτερική θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει κάτι που ονομάζεται «θερμικό σοκ», με αποτέλεσμα ναυτία, απώλεια συνείδησης, ακόμη και αναπνευστική ανακοπή. Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να απασχολεί τους Αμερικανούς που συνηθίζουν να κατεβάζουν τις θερμοκρασίες θα μειωθούν στους περίπου 24 βαθμούς Κελσίου, ακόμη και όταν έξω η θερμοκρασία αγγίζει τους 38 βαθμούς Κελσίου.
Άλλοι φοβούνται αναπνευστικές λοιμώξεις που μπορεί να προκύψουν από την παραμονή μεγάλων χρονικών διαστημάτων σε κλιματιζόμενα δωμάτια. Οι Ευρωπαίοι που ανησυχούν ιδιαίτερα για την κλιματική αλλαγή θέλουν να αποφεύγουν την πολύ μεγάλη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας για κλιματισμό, η οποία θα δημιουργούσε πρόσθετες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Ωστόσο, η ανάγκη οι άνθρωποι να λειτουργήσουν σε δροσερό περιβάλλον φαίνεται πως ξεπερνά αυτόν τον σκεπτικισμό. Η Ευρώπη είναι η ήπειρος που η θερμοκρασία ανεβαίνει ταχύτερα, καθώς αυτό συμβαίνει με ταχύτητα διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο, ήδη από τη δεκαετία του 1980, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό. Ο περασμένος μήνας μάλιστα ήταν ο πιο ζεστός Ιούνιος που έχει καταγραφεί στη Δυτική Ευρώπη, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus.
Οι ειδικοί λένε ότι η χρήση περισσότερου κλιματισμού είναι απαραίτητη για να αποτραπεί ο θάνατος χιλιάδων ανθρώπων κατά τη διάρκεια καυσώνων. Πέρα από τον θάνατο, οι Ευρωπαίοι από το Λονδίνο μέχρι τη Μαδρίτη έχουν αποφασίσει ολοένα και περισσότερο ότι δεν θέλουν να υποστούν άλλο ένα κύμα καύσωνα σε ένα διαμέρισμα που δεν διαθέτει κλιματισμό.
«Έχω την εντύπωση ότι κάθε χρόνο γίνεται όλο και πιο ζεστό», δήλωσε η Σόφι Μπερτό, αναλύτρια που ζει στο Παρίσι εδώ και μια δεκαετία. Η Μπερτό φέτος δεν άντεξε και αγόρασε το τελευταίο διαθέσιμο κλιματιστικό σε ένα κατάστημα οικιακών συσκευών στο κέντρο του Παρισιού. «Ίσως επειδή δεν ήμουν εδώ τα προηγούμενα χρόνια δεν το ένιωσα, αλλά τώρα κάνει πολύ ζέστη».
Η αύξηση ζήτησης ενέργειας λόγω του κλιματισμού
Ο κλιματισμός αναμένεται να αυξήσει σημαντικά την ετήσια ζήτηση ενέργειας στη νότια Ευρώπη – μια μελέτη προέβλεψε αύξηση περίπου 10% στην Ιταλία έως το 2050. Στη Βόρεια Ευρώπη, η μειωμένη ανάγκη για θέρμανση τον χειμώνα θα πρέπει να αντισταθμίσει μέρος της πρόσθετης ζήτησης ενέργειας το καλοκαίρι. Ωστόσο, εκεί το δίκτυο αναμένεται να υποστεί νέα πίεση από τα κυβερνητικά σχέδια αντικατάστασης της θέρμανσης με φυσικό αέριο με ηλεκτρικές αντλίες θερμότητας, συσκευές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε για θέρμανση είτε για ψύξη. Η δυναμική αυτή ασκεί πίεση στην ήπειρο για να διασφαλίσει ότι διαθέτει αρκετές ανανεώσιμες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση.
Ορισμένοι περιβαλλοντολόγοι και επιστήμονες λένε ότι η Ευρώπη μπορεί να διατηρηθεί δροσερή χωρίς να βασίζεται στον κλιματισμό σε μαζική κλίμακα. Η ενσωμάτωση περισσότερου πρασίνου σε κτίρια και δρόμους μπορεί να μειώσει τις ακραίες θερμοκρασίες στις πόλεις. Επίσης, ο σχεδιασμός κτιρίων που επιτρέπουν τον αερισμό μπορεί να μειώσει την ανάγκη για κλιματισμό, όπως και η εγκατάσταση παντζουριών που εμποδίζουν την είσοδο του ηλιακού φωτός στο κτίριο.
Ωστόσο, οι κανονισμοί που απαιτούν τέτοια μέτρα έχουν γίνει αντικείμενο διαφωνιών στις πολιτικές συζητήσεις ανά την Ευρώπη. Για παράδειγμα, στο Λονδίνο, οι κατασκευαστικές εταιρείες πρέπει να εξετάσουν τα χαρακτηριστικά σχεδιασμού ψύξης πριν συμπεριλάβουν τον κλιματισμό σε νέα κτίρια. Ο Άντριου Μπόουι, μέλος του Συντηρητικού Κοινοβουλίου, κάλεσε μάλιστα αυτόν τον μήνα τον δήμαρχο Σαντίκ Καν να τερματίσει «τους γελοίους περιορισμούς στις μονάδες κλιματισμού σε νεόδμητες κατασκευές στο Λονδίνο».
