Το θέμα των συνεχών αυξήσεων των τιμών είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα στην καθημερινότητα των Ελλήνων. Μόνο το 2023, το 73,6% των Ελλήνων αναγκάστηκαν να πληρώσουν περισσότερο για αγορά τροφίμων.
Αν και η ακρίβεια δεν αποτελεί αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, η χώρα μας φαίνεται ότι πλήττεται περισσότερο από άλλες ευρωπαϊκές χώρες κάτι που το αποδεικνύουν τα τελευταία στοιχεία της Eurostat. Η χώρα μας βρίσκεται στη δεύτερη θέση ακρίβειας, αφού ο εγχώριος πληθωρισμός στα είδη διατροφής ήταν ο δεύτερος υψηλότερος μετά τη Μάλτα.
Στο ερώτημα γιατί η ελληνική αγορά είναι ευάλωτη στην ακρίβεια, αλλά και γιατί οι τιμές παραμένουν υψηλά σε ορισμένες κατηγορίες, όπως τα τρόφιμα –παρά την έστω και μικρή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού– οι αιτίες είναι πολλές.
Οι πέντε παράγοντες
Άνθρωποι της αγοράς και οικονομολόγοι προσπαθώντας να εξηγήσουν την κατάσταση περιγράφουν εκτός από τις στρεβλώσεις στην αγορά και πιθανά κερδοσκοπικά φαινόμενα και σειρά παραγόντων που αποτελούν εμπόδιο για την πτώση των τιμών.
1. Δομικά προβλήματα
Το μικρό μέγεθος της ελληνικής αγοράς και η γεωμορφολογία της που δεν βοηθά την ανάπτυξη ανταγωνισμού ανάμεσα στις πολυεθνικές εταιρείες, η εξάρτηση σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές είτε σε πρώτες ύλες (κρέας, γάλα, ζάχαρη, σπορέλαια κ.λπ.) και δεύτερες ύλες (π.χ. υλικά συσκευασίας) είτε σε τελικά προϊόντα. Για παράδειγμα η αυτάρκεια της χώρας σε μοσχαρίσιο και χοιρινό κρέας είναι της τάξεως του 20%-30% και στο αγελαδινό γάλα 60% ενώ στο βούτυρο 23%.
2. Ιδιωτική ετικέτα
Είναι μικρή η διείσδυση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας (μόλις το 23,4% είναι το μερίδιο στην Ελλάδα όταν σε άλλες χώρες της ΕΕ ξεπερνά το 40%). Μεγαλύτερη διείσδυση θα δημιουργούσε σημαντικό ανταγωνισμό στα ράφια με τα επώνυμα προϊόντα, κάτι που ισχύει σε άλλες χώρες της ΕΕ. Σε αυτά έρχεται να προστεθεί η υψηλή φορολόγηση (ΕΦΚ και ΦΠΑ) σε αρκετές κατηγορίες προϊόντων, αλλά και το υψηλό κόστος του χρήματος για τις επιχειρήσεις ειδικά στον πρωτογενή τομέα και τις μικρές επιχειρήσεις που τελικά πληρώνει ο καταναλωτής.
3. Πτώση παραγωγής
Ειδικά στην αγορά των τροφίμων, η πτωτική πορεία της αγροτικής παραγωγής στη χώρα αλλά και οι γεωπολιτικές αλλαγές που επηρεάζουν την εφοδιαστική αλυσίδα και πυροδοτούν τις τιμές εισαγόμενων αγαθών που επηρεάζουν με τη σειρά τους αυξάνουν το κόστος παραγωγής όπως πρώτες ύλες, λιπάσματα, αγροεφόδια, ζωοτροφές, ενέργεια κ.λπ.
4. Κλιματικές αλλαγές
Πραγματοποιούνται αλλαγές στο κλίμα με επιπτώσεις σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις εξαιτίας καταστροφών από φυσικά φαινόμενα που θα μας συντροφεύει και τα επόμενα χρόνια.
5. Ανταγωνισμός
Οι άνθρωποι του λιανεμπορίου προσθέτουν και μια σειρά άλλων παραγόντων οι οποίοι αφορούν τις ενδοομιλικές συναλλαγές πολυεθνικών, οι οποίες φουσκώνουν τις τιμές, τις ρήτρες απαγόρευσης παράλληλων εισαγωγών προς τους λιανεμπόρους (να μην αγοράζουν από θυγατρικές των προμηθευτών τους σε άλλες χώρες όπου ενδεχομένως πωλούν φθηνότερα σε σχέση με την ελληνική αγορά). Πρόκειται για πρακτικές που πολλές φορές έχει εντοπίσει και η Επιτροπή Ανταγωνισμού και έχουν επιβληθεί και αυστηρά πρόστιμα.
Premium έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»
