Η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός αποτελούν σύνθετα και πολυδιάστατα φαινόμενα. Συχνά χαρακτηρίζονται από την έλλειψη επαρκούς εισοδήματος και πόρων, καθώς και την περιορισμένη πρόσβαση σε δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες, οδηγώντας στην αδυναμία για μια αξιοπρεπή ζωή και πλήρη συμμετοχή στην κοινωνία. Η ανάλυση μακροοικονομικών δεικτών και μεγεθών της ελληνικής οικονομίας «φωτίζει» ορισμένες πτυχές ενός θέματος που έχει απασχολήσει ουκ ολίγες φορές την ελληνική κοινωνία και τα συμπεράσματα είναι άκρως αποκαλυπτικά.
Αν διαβάζει κανείς τις κυβερνητικές ανακοινώσεις για την απασχόληση στην Ελλάδα θα νομίζει ότι βρισκόμαστε σε εργασιακό παράδεισο αλλά πίσω από τον «θρίαμβο» υπάρχουν και τα σκοτεινά σημεία
Το Ινστιτούτο ΕΝΑ καταγράφει πως η σχέση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού είναι άμεσα συνδεδεμένη με την απασχόληση ξεθωριάζοντας το success story της κυβέρνησης αν παρατηρήσουμε προσεκτικά την περίοδο 2019-2023.
Ενδιαφέρον στοιχείο
Επικαλούμενο στοιχεία της ευρωπαϊκής στατιστικής υπηρεσίας (Eurostat) η σειρά «Focus ENA» διαπιστώνει πως σε γενικές γραμμές η εξέλιξη του δείκτη (φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού) συνδέεται αντίστροφα με την απασχόληση καθώς από εκεί προέρχονται τα εισοδήματα των περισσότερων νοικοκυριών.
Το ενδιαφέρον στοιχείο στην ανάλυση είναι πως η αντίστροφη σχέση δεν φαίνεται να τηρείται εξίσου συστηματικά στο σύνολο της δεκαετίας 2014-2023.
- Από το 2014 μέχρι το 2019 το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε κατά 4,9 ποσοστιαίες μονάδες (από 38,1% σε 43%) και το ποσοστό φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού μειώθηκε κατά 4,2 μονάδες (από 30,8% σε 26,6%).
- Από το 2019 μέχρι το 2023 το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε κατά 3,4 μονάδες (στο 46,4%) αλλά το ποσοστό φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού μειώθηκε κατά μόλις 0,2 μονάδες (στο 26,4%).
Στο σύνολο του πληθυσμού
Προκειμένου να δοθεί μια καλύτερη εικόνα της κατάστασης και να εξηγηθεί γιατί η δημιουργία θέσεων εργασίας δεν συμβάλλει όσο κατά το παρελθόν στη μείωση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού το Ινστιτούτο παρουσιάζει τα ποσοστά φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού στο σύνολο του πληθυσμού, στους απασχολούμενους και τους μη απασχολούμενους.
Το πρώτο και αναμενόμενο στοιχείο είναι ότι το ποσοστό φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού των απασχολούμενων είναι πολύ χαμηλότερο από εκείνο των μη απασχολούμενων. Αυτός είναι, βέβαια, ο λόγος που η αύξηση της απασχόλησης μειώνει το συνολικό ποσοστό φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού.
Το δεύτερο και πιο ενδιαφέρον όμως στοιχείο είναι η εξέλιξη του ποσοστού φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού των απασχολούμενων. Από το 2014 μέχρι το 2019 το ποσοστό αυτό μειώθηκε κατά 4,8 ποσοστιαίες μονάδες (από 21% σε 16,2%) αλλά από το 2019 μέχρι το 2023 όχι μόνο δεν μειώθηκε αλλά παρουσίασε οριακή αύξηση κατά 0,2 μονάδες (στο 16,4%).
Το τρίτο στοιχείο είναι η εξέλιξη του ποσοστού φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού των μη απασχολούμενων που μειώθηκε κατά 2,7 μονάδες μεταξύ 2014 και 2019 (από 37,2% σε 34,5%) αλλά αυξήθηκε κατά 1 μονάδα μεταξύ 2019 και 2023 (στο 35,5%).
Υπάρχει εξήγηση
Τι συμβαίνει και ενώ η απασχόληση αυξάνεται τα ποσοστά φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού δεν ακολουθούν πτωτική πορεία;
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο ΕΝΑ, «μετά το 2019 υπάρχει αύξηση του ποσοστού φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού τόσο στους απασχολούμενους όσο και στους μη απασχολούμενους και η μείωση στο σύνολο του πληθυσμού οφείλεται αποκλειστικά στη σχετική αύξηση των απασχολούμενων έναντι των μη απασχολούμενων.
Η συνεισφορά της αύξησης της απασχόλησης στη μείωση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού έχει εξασθενίσει αισθητά και αυτό πιθανότατα αφορά περισσότερο την ποιότητα (και τις αμοιβές) και λιγότερο την ποσότητα των θέσεων εργασίας που δημιουργούνται».
