Τριάμισι χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, θα υπέθετε κανείς ότι η Δύση θα είχε βρει τρόπο να στραγγαλίσει τις εξαγωγές ενέργειας της Ρωσίας. Επίσης, μετά το 2025 ο Ντόναλντ Τραμπ θα τιμωρούσε και τις κινεζικές εξαγωγές καθιερώνοντας μια εμπορική ατμόσφαιρα «ίσα βάρκα ίσα νερά». Τι κατάφερε λοιπόν η Δύση σε αυτές τις οικονομίες;
Σταδιακά, οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και γενικότερα η Δύση προσπάθησαν να εμποδίσουν τη Ρωσία να χρηματοδοτεί τον πόλεμό της από έσοδα του ενεργειακού τομέα.
Μπορεί λοιπόν αυτά να παρέμειναν στάσιμα τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά η Μόσχα εξακολουθεί να κερδίζει περίπου 600 εκατ. δολ. ημερησίως, από την πώληση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου σε ολόκληρο τον κόσμο.
Σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy η Δύση κυνήγησε δεξαμενόπλοια και τραπεζίτες, με μικρό αποτέλεσμα, για δύο βασικούς λόγους.
Πρώτον, ο ρωσικός ενεργειακός τομέας -από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο έως τις εξαγωγές ουρανίου- αποδείχθηκε εκπληκτικά ανθεκτικός. Και δεύτερον, ιδίως φέτος, οι ΗΠΑ αποδείχθηκαν αναμενόμενα παθητικές.
«Για πολλούς διπλωμάτες, πολιτικούς και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στην Ευρώπη, και ίσως για κάποιους στην Ουάσινγκτον, παραμένει αποκαρδιωτικό ότι τόσο βαθιά μέσα στον πόλεμο δεν έχει βρεθεί ακόμη το «κουμπί» που θα σκότωνε τη βασική πηγή εσόδων της Ρωσίας» υπογραμμίζει το αμερικανικό περιοδικό.
Παρά τις τυμπανοκρουσίες και τα βίντεο με ρωσικά διυλιστήρια να φλέγονται, ούτε η Ευρώπη ούτε οι ΗΠΑ έχουν ακόμη «κλείσει τη στρόφιγγα». Αυτό ίσως εξηγεί την επίσκεψη της Δευτέρας του ειδικού απεσταλμένου της ΕΕ για τις κυρώσεις, David O’Sullivan, στην Ουάσιγκτον, για να δει αν μια νέα σύσκεψη μπορεί να καταλήξει σε πιο αποτελεσματική κίνηση.
Ο αμερικανικό περιοδικό υπογραμμίζει πως ότι τρόπος υπήρχε για να αντιμετωπιστούν οι πωλήσεις ορυκτών καυσίμων της Μόσχας έχει δοκιμαστεί από τη Δύση.
«Θα μπορούσε κανείς να στοχεύσει ορισμένες από τις τράπεζες και τις εταιρείες ενέργειας που τροφοδοτούν τη μηχανή πολέμου του Πούτιν, όπως πράγματι έκαναν οι ΗΠΑ και η ΕΕ» αναφέρει, προσθέοντας όμως ότι «αυτό δεν λειτούργησε, επειδή η Ρωσία, όπως η Κίνα και το Ιράν, έχει γίνει επιδέξια στην παράκαμψη των κυρώσεων και επειδή οι κυρώσεις στους χρηματοπιστωτικούς και ενεργειακούς τομείς δεν ήταν αρκετά συνολικές».
Η στοποίηση αγοραστών δεν πέτυχε
Επίσης, η στοχοποίηση αγοραστών ρωσικών προϊόντων, όπως προσπάθησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ με δευτερογενείς δασμούς στην Ινδία για τις συνεχιζόμενες αγορές περίπου 1,8 εκατ. βαρελιών ρωσικού πετρελαίου την ημέρα δεν αποδίδει. Η Ινδία δεν έχει την ίδια μόχλευση στις εμπορικές διαπραγματεύσεις, όπως μια Κίνα και συνεπώς το μέτρο προς το παρόν δεν έχει αποδώσει.
Στην συνέχεια, συνεχίζει το περιοδικό, τυχόν προσπάθειες για περαιτέρω περιορισμό του εμπορίου ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), προσκρούουν στο γεγονός ότι χρειάζεται χρόνος για να λυθούν μακροχρόνιες συμβάσεις εμπορίου αερίου, ακόμη και όταν υπάρχει πολιτική βούληση.) Υπενθυμίζεται και η απειλή ουγγρικού βέτο για τη συνέχιση των κυρώσεων της ΕΕ.
Υπάρχουν πολλές εικόνες ρωσικών διυλιστηρίων στις φλόγες και πολύς θόρυβος ότι έχει τεθεί εκτός λειτουργίας το 20% της ρωσικής δυναμικότητας διύλισης, αλλά αυτές οι αξιώσεις φαίνονται πρόωρες, λένε ειδικοί. Η εξουδετέρωση ρωσικών μονάδων cracking για ένα διάστημα δυσκολεύει κάπως τη μάχη στο μέτωπο και κάνει ελαφρώς δυσκολότερη την καθημερινότητα για ορισμένους Ρώσους, αλλά δεν αδειάζει τα ταμεία του Κρεμλίνου.
Τέλος, όσον αφορά τη Ρωσία, στο πεδίο της μάχης, μπορεί να βλέπουμε εικόνες ρωσικών διυλιστηρίων στις φλόγες και πολύ θόρυβο ότι έχει τεθεί εκτός λειτουργίας το 20% της ρωσικής δυναμικότητας διύλισης, αλλά αυτές οι αξιώσεις φαίνονται πρόωρες, λένε ειδικοί.
Η εξουδετέρωση ρωσικών μονάδων cracking για ένα διάστημα δυσκολεύει κάπως τη μάχη στο μέτωπο και κάνει ελαφρώς δυσκολότερη την καθημερινότητα για ορισμένους Ρώσους, αλλά δεν αδειάζει τα ταμεία του Κρεμλίνου.
Τα στοιχεία για Κίνα
Όσον αφορά την Κίνα τα νέα για τις ΗΠΑ δεν είναι καλύτερα, αλλά μάλλον χειρότερα. Πράγματι, λίγους μήνες μετά την «Ημέρα Απελευθέρωσης» του Τραμπ, τοι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ κατέρρευσαν κατά 1/4 σε σχέση με έναν χρόνο πριν ενώ το μερίδιο των ΗΠΑ στις κινεζικές εξαγωγές έπεσε από 15% σε 10% τον Αύγουστο.
Ωστόσο, όπως καταγράφει το Economist, ο μεγαλεπήβολος στόχος του Τραμπ να πλήξει τη μηχανή εμπορίου της Κίνας δεν πέτυχε.
Οι συνολικές κινεζικές εξαγωγές αυξήθηκαν, με νέες αγορές να καλύπτουν το κενό. Από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο, οι συνολικές αποστολές της Κίνας αυξήθηκαν κατά 6% σε ετήσια βάση.
Οι πωλήσεις προς την Αφρική εκτινάχθηκαν κατά ένα τρίτο, οι εξαγωγές προς την ASEAN αυξήθηκαν κατά ένα πέμπτο και οι αποστολές προς την Ευρώπη σχεδόν κατά ένα δέκατο. Πριν από έναν χρόνο η ΕΕ και η Αμερική απορροφούσαν παρόμοιο μερίδιο των κινεζικών αγαθών· σήμερα η Ευρώπη απορροφά πάνω από 60% περισσότερα.
Ο υπόλοιπος κόσμος πέρα από την Αμερική, λοιπόν, αγοράζει περισσότερα κινεζικά προϊόντα από ποτέ, διαπιστώνει το βρετανικό περιοδικό.
«Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος»
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον παγκόσμιο Νότο, όπου η Πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» (BRI) από το 2013, έχει θέσει γερά θεμέλια. Ο ρυθμός της BRI επιταχύνθηκε από τότε που ο Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο. Στο πρώτο εξάμηνο του 2025, η δραστηριότητα της BRI έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ, με πάνω από 120 δισ. δολάρια σε νέες συμβάσεις και επενδύσεις στο πλαίσιο του προγράμματος, σύμφωνα με το ερευνητικό ινστιτούτο Griffith Asia Institute.
Σχεδόν τα μισά από τα συμβόλαια της πρωτοβουλίας, τα οποία ανατίθενται σε κινεζικές εταιρείες, αφορούν έργα στην Αφρική. Αυτά ανήλθαν σε πάνω από 30 δισ. δολάρια—πέντε φορές περισσότερα από την ίδια περίοδο έναν χρόνο πριν, και περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη περιοχή.
Αυτές οι συμφωνίες τροφοδοτούν το εμπόριο. Οι κινεζικές εξαγωγές στη Νιγηρία εκτινάχθηκαν πάνω από 50% στους τελευταίους τρεις μήνες σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν. Η Αίγυπτος έχει επίσης αξιοποιήσει δάνεια της BRI. Η Κένυα σχεδιάζει να μετατρέψει κινεζικά δάνεια σε δολάρια σε γουάν· η Αίγυπτος, η Νιγηρία και η Νότια Αφρική έχουν υπογράψει συμφωνίες ανταλλαγής νομισμάτων (swap).
Κάτω από την επιφάνεια
Παράλληλα, υπογραμμίζει το Economist, η Κίνα παγιώνει τον ρόλο της στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο οι αποστολές από την Κίνα προς την Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ ήταν κατά ένα τέταρτο υψηλότερες από ό,τι έναν χρόνο πριν.
Οι πιο απότομες αυξήσεις σημειώθηκαν στα ηλεκτρονικά και τα μηχανήματα, με τις ροές προς αμφότερες τις χώρες να αυξάνονται πάνω από 40%. Κάποιο μέρος αυτού μπορεί να αντανακλά «front-loading», δηλαδή προαγορά πριν από νέες επιβαρύνσεις.
Όμως κάτω από την επιφάνεια συντελούνται πιο βαθιές αλλαγές, τονίζει το βρετανικό περιοδικό. Η Κίνα μεταφέρει παραγωγή εντός της ASEAN—συμπεριλαμβανομένων της Ινδονησίας, της Μαλαισίας, της Ταϊλάνδης και του Βιετνάμ—ώστε να ικανοποιεί τους κανόνες καταγωγής του μπλοκ. Αυτό μπορεί να ελαχιστοποιεί τη διαμετακόμιση, αλλά παγιώνει τον ρόλο των κινεζικών εταιρειών στο εμπόριο.
Ο Economist παραλληλιζει τα δασμολογικά τείχη του Τραμπ με το Σινικό Τείχος της δυναστείας Μινγκ της Κίνας. Χτίζοντας τα δικά της τείχη, η Αμερική κινδυνεύει να κάνει σήμερα παρόμοιο λάθοςμ δηλαδή την εσωστρέφεια και την επιτάχυνση της παρακμής, όπως συνέβη με την Κίνα του 15ου αιώνα.
